فرهنگ و زندگی/ دُرّ یتیم

حمیدرضا محمدی

   فرهنگ رکن رکین زندگی هرروزه ماست. اصلا مگر می‌شود بی‌کتاب و فیلم و موسیقی زندگی کرد یا سینما و کتابفروشی و گالری و موزه و کنسرت نرفت. اینها مفرح ذات و ممد حیات ماست در زندگی تکنولوژی‌زده امروز و ماشینیسمی که احاطه‌مان کرده است. البته ناگفته پیداست که فرهنگ، تابع دولت‌ها نیست و فرهنگ دولتی در همیشه تاریخ مذموم بوده است هرچند همه فرهنگ‌مداران از دولت‌های فرهنگی حمایت می‌کرده‌اند؛ چه آن زمان که ملک‌الشعرای بهار و پرویز ناتل‌خانلری و محمدامین ریاحی، ردای وزارت بر تن کردند و چه آن وقت که سیدمحمد خاتمی، سکاندار فرهنگ شد. اما ماجرا، همان غصه پرقصه نادیده‌انگاشتن فرهنگ است در سیاستگذاری‌های کلان. پیش‌تر شاید اسم فرهنگ در میان بود - حتی اگر رسمش نبود - اما دومین مناظره سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری نشان داد که حتی دیگر اسمش هم در میان نیست و این یعنی فرهنگ، مسئله نیست و در قاموس ذهن و زبان کسانی‌که می‌خواهند پاستورنشین شوند، جایی ندارد. آنچه در مناظره 3‌ساعت‌ونیمه سه‌شنبه‌شب گذشت روشن کرد که فرهنگ، دُرّی است یتیم. و این شاید به بینش تاریخی‌مان برمی‌گردد. به منش و روش جامعه‌ای که فرهنگ، مغفول زندگی‌اش بوده است. جامعه‌ای که کتاب و روزنامه و مجله نخواند یا به سینما و تئاتر و گالری نرود، نمی‌تواند فرهنگ را مطالبه کند. این، سرنوشت محتوم و مختوم فرهنگ در جامعه به قول همایون کاتوزیان کوتاه‌مدت است. جامعه‌ای گرفتارمانده در روبنا که مجال و مقال نمی‌یابد به عمق برود و زیربنا را ببیند. فرهنگ، اقتصاد و سیاست نیست. مسئله روز هست اما موضوع امروز نیست، داستان فردا و فرداهاست. کاش کلان‌نگران فهمش کنند و ارج و اجرش گذارند و ببینند و بدانند که فرهنگ، ستون زندگی ا‌ست.