آینده بازارهای مالی در مسیر ابزارهای مبتنی بر رمزارزها

سیدمحمد هاشمی‌نژاد- کارشناس‌ارشد بازار سرمایه

تنظیم‌گری و مقررات‌گذاری در زمینه رمزارزها طی سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، نهادهای متولی نیز گزارش‌های فراوانی در این زمینه منتشر کرده‌اند؛ با این فرض که به هرحال بانک مرکزی و سایر نهادهای مرتبط، در این زمینه مقررات مورد نیاز برای تنظیم‌گری را ارائه خواهند کرد. در این یادداشت به ضرورت وجود آمادگی در زیرساخت و نهادهای بازار سرمایه برای پاسخگویی به تقاضای شکل‌گرفته، با اشاره به یک راهکار، خواهیم پرداخت.
یکی از علل اصلی رواج رمزارزها، اهداف مرتبط با سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش دارایی است؛ بودجه انبساطی دولت‌ها، در مقابله با پاندمی کرونا، به انتظارات تورمی در کشورهای مختلف جهان دامن زده است. این وضع در ایران نیز به‌دلیل سابقه تورمی و بودجه سالانه، قابل مشاهده است و سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به‌دنبال بازاری هستند که از نوسان سیاسی کمتر و روندی قابل پیش‌بینی‌تر برخوردار باشد. براساس پیمایش‌های انجام‌شده نفوذ رمزارزها میان مردم ایران بسیار قابل توجه است. تخمین زده می‌شود که 12میلیون ایرانی در خرید و فروش رمزارزها فعالیت می‌کنند. بسیاری از اشخاصی که در بازار رمزارزها فعال هستند، صرفا با نیت سرمایه‌گذاری وارد این حوزه شده‌اند. فناوری‌های مرتبط با زنجیره بلوکی و رمزارزها تعداد قابل توجهی از شرکت‌ها را مشغول خود کرده، با توجه به نیازمندی‌های کشور، آینده رو به رشدی را می‌توان برای این حوزه متصور بود. سرمایه‌گذاری در این زمینه فناورانه، جدید اما از سوی دیگر همزمان محتاج دانش تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات و بازارهای مالی است؛ امری که به ندرت نزد میلیون‌ها سرمایه‌گذار حقیقی فعال در این بازار، یافت می‌شود. بر پایه «ETP»ها، یا محصولات قابل معامله در بورس، شامل انواع صندوق‌ها (ETF) و گواهی‌های قابل معامله در بورس (ETN)، می‌توان ابزاری ارائه کرد که توانایی سرمایه‌گذاران علاقه‌مند را برای مدیریت ریسک افزایش ‌دهد. این ابزارهای مالی، مسیر ساختاریافته و مناسبی را هم برای علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فعال در این بازار و هم برای سرمایه‌گذاران در بازار رمزارزها، فراهم می‌کند. «ETN»ها، یا گواهی‌های قابل معامله در بورس، بخش بزرگی از دارایی‌های خود را به‌صورت سکه‌های فیزیکی نگهداری می‌کنند. در زمینه رمزارزها همین ابزار می‌تواند با جایگزینی رمزارزها ارائه شود. میزان دارایی‌های موجود در 10 «ETN» برتر فعال در اتحادیه اروپا بیش از 1.5میلیارد یورو است. این عدد، با وجود محدودیت‌های اتحادیه اروپا در زمینه درج صندوق‌های مبتنی بر رمزارز، بسیار چشمگیر است. براساس آمار، 7200صندوق قابل معامله در زمینه رمزارزها در آمریکا فعالیت می‌کنند، تعداد درخواست‌ها، برای صدور مجوز از کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، برای فعالیت در زمینه صندوق‌های مبتنی بر رمزارز نیز در حال افزایش است. با توجه به مخاطرات مربوط به نگهداری رمزارزهای خریداری‌شده نزد اشخاص، هزینه بالای تصریف رمزارزها به‌ویژه برای کاربران ایرانی و از همه مهم‌تر تخصصی‌بودن و دانش جدید مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری، صندوق‌های مبتنی بر رمزارز یا گواهی‌های قابل معامله مبتنی بر رمزارز، می‌تواند مسیر امنی را برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند ایجاد کند. چنین تمهیدی، ضمن طراحی بازاری برای فعالان این حوزه می‌تواند نگرانی‌های نهادهای ناظر و تنظیم‌گر پولی کشور را درباره جرائم مرتبط با پولشویی، رفع کند و با ارائه راهکار، مسئله برخورد با جرائم مالی و پولی، بر بستر رمزارزها را شفاف و قابل رسیدگی خواهد کرد. صندوق‌های ETF مبتنی بر رمزارز را مدیران صندوق به‌صورت حرفه‌ای مدیریت می‌کنند. آنها سبد متنوعی از رمزارزها و شرکت‌های فعال در زمینه بلاکچین تشکیل می‌دهند که به معنی مدیریت ریسک، ناشی از نوسانات این بازار برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. تجربه بازارهای بین‌المللی نیز گویای بازده بالاتر صندوق‌های مبتنی بر رمزارزها، در مقایسه با سرمایه‌گذاری در خود رمزارزهاست. «ATDS» که یکی از صندوق‌های مبتنی بر رمزارز، در بورس نیویورک است، 365میلیون دلار دارایی را مدیریت می‌کند. برای واحدهای این صندوق 270هزار معامله در روز ثبت شده و بازده سالانه آن 92.11درصد بوده است که با سایر انواع صندوق‌ها قابل مقایسه نیست. در نهایت، باید تأکید کرد که مقررات‌گذاری رو به فزونی و محدودیت‌های بیشتر رمزارزها، به معنی ضرورت چاره‌اندیشی هرچه سریع‌تر، برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به این بازار است. تشکیل صندوق‌های مبتنی بر رمزارز، یکی از راهکارهای آزموده در این زمینه است.