جهان‌نما
روزنامه‌نگاران هند علیه مودی
اوم گائور، طی هفته‌های گذشته دردناک‌ترین گزارش‌های زندگی‌اش به‌عنوان یک روزنامه‌نگار را پوشش می‌دهد. حدود 3هفته پیش گائور، سردبیر داخلی روزنامه داینیک باسکار، یکی از پرفروش‌ترین روزنامه‌های جهان، از جایی شنید که اجساد مردگان در بخشی از رودخانه گنگ در بیهار، ایالاتی در شرق هند، غوطه‌ور هستند. با توجه به وضعیت اجساد، مقامات این‌طور گفتند که احتمالا این اجساد از بالادست رودخانه، یعنی از ایالت پرجمعیت اوتار پرادش به اینجا آمده‌اند. گائور مسئله را کاملا جدی گرفت و 30خبرنگار را به 27منطقه فرستاد تا تحقیق کنند. بعد از تحقیقات مفصل، این تیم از خبرنگاران متوجه شدند که بیش از 2هزار جسد در محدوده‌ای به طول 1100کیلومتر در کنار رود گنگ، یا دفن شده‌اند یا به آب انداخته شده‌اند. این رودخانه، برای بیشتر هندوها مقدس است. داینیک باسکار، یکی از بزرگ‌ترین روزنامه‌های هندو زبان، گزارش خود را با این تیتر منتشر کرد: «شرمساری گنگ». گائور درباره این داستان به سیانان گفته است: «من هرگز در 35سال فعالیت حرفه‌ای‌ام، چیزی مثل این ندیده‌ام.»
هند چند هفته متوالی است که غرق در موج دوم همه‌گیری کروناست و میلیون‌ها مورد ابتلای جدید نیز به‌جا گذاشته است. از زمان شروع همه‌گیری، 300هزار نفر در هند جان خود را از دست داده‌اند اما کارشناسان می‌گویند که تعداد واقعی قربانیان به‌مراتب بیشتر از این است.
درحالی‌که بعد انسانی ماجرا بسیار شدید است، روزنامه‌ها تنها خود را موظف به انعکاس این بخش از واقعیت نمی‌دانند و تلاش می‌کنند که نه‌تنها روایت‌های شفافی ارائه بدهند بلکه دولت نارندرا مودی را به‌خاطر سوءمدیریتش تحت فشار بگذارند و مجبور کنند اشتباهات خود را قبول کند. همه اینها در شرایطی است که دولت به‌شدت صدای انتقادها را خفه می‌کند.
مودی همزمان با اوج‌گیری بحران و در همان ابتدا به رسانه‌های بینالمللی حمله کرد چون از دولت او انتقاد می‌کردند که از فاجعه جلوگیری نکرده و آمار قربانیان را دستکاری کرده است. فرماندار اوتارپرادش که یکی از متحدان نزدیک مودی است، متهم شده بود شهروندان و روزنامه‌نگارانی که درباره کمبود اکسیژن هشدار و گزارش می‌دادند را تهدید کرده است. او حتی از توییتر خواسته بود که توییت‌های مربوط به کووید19، به‌خصوص آنهایی که از مودی انتقاد می‌کردند را حذف کند.
گائور گفته است: «مقامات دولتی چندبار تلاش کردند جلوی کار ما برای تهیه گزارش از اجساد شناور را بگیرند و حتی تهدید کرده‌اند که ما را به دادگاه می‌کشانند.» تلاش گائور و خبرنگارانش باعث شده تا مقامات ایالاتی، گشت‌هایی تشکیل بدهند تا اجساد شناور را جمع‌آوری کنند.
روزنامه‌نگاری کلاسیک
موج دوم همه‌گیری کرونا، سیستم درمانی هند را فلج کرده و گورستان‌ها مملو از اجسادی است که باید سوزانده شوند. منتقدان دولت می‌گویند با وجود حجم فاجعه، دولت به جای مقابله با آن، به فکر این است که تصویر خوبی از شیوه مدیریت خود ارائه دهد. در مقابل دولت می‌گوید که هدفش مقابله با ترویج اخبار جعلی و گمراه‌کننده است. در این شرایط، رسانه‌ها به روش‌های سنتی روی آورده‌اند تا حقیقت را نمایان کنند.
بیشتر رسانه‌ها در هند از 7سال پیش که دولت هندوی راستگرای مودی روی کار آمده، عملا مطیع دولت بوده‌اند. دولت با ابزارهای مختلف، ازجمله دادن آگهی به روزنامه‌ها، آنها را مدیون خود نگه داشته است. آبهیناندان سخری، مدیر یک سایت تخصصی و مستقل روزنامه‌نگاری گفته است که رسانه‌های تصویری، با وجود اینکه تلاش می‌کنند خود را مستقل نشان بدهند، عملا چشم بر خطاها و ناکارآمدی دولت مودی می‌بندند اما رسانه‌های کاغذی دولت را تحت فشار می‌گذارند.
در ایالت گجرات، که زادگاه و پایگاه رأی مودی است، 3روزنامه محلی، مقامات را محکوم کرده‌اند که آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کووید19را دستکاری می‌کنند. روزنامه ساندش که 100سال قدمت دارد، با اعزام خبرنگارانش به گورستان‌ها، محل سوزاندن اجساد و بیمارستان‌ها، راسا کار شمارش قربانیان را انجام داده و به این شکل آمار دروغ ایالتی را برملا کرده است. گجرات ساماشار، در یک گزارش جنجالی، تصمیم دولت برای اختصاص 2.8میلیارد دلار جهت نوسازی پارلمان را در چنین شرایط بحرانی به باد انتقاد گرفته است.
تحول در روزنامه‌ها؟
این رویکرد در میان روزنامه‌نگاران طی سال‌های اخیر در هند بی‌سابقه بوده است. مالکان روزنامه‌ها به خوبی می‌دانند در شرایطی که سراسر هند را یک بحران عمیق دربر گرفته، حمایت از دولت دیگر خریدار ندارد. مقابله با دولت هم شاید برای کسب‌وکارشان بد باشد چون آگهی‌های دولتی منبع مهم درآمد روزنامه‌ها هستند، به‌خصوص اینکه کرونا و پیامدهای اقتصادی آن به کسب‌وکارهای آگهی‌دهنده آسیب جدی وارد کرده است اما خشم عمومی از دولت مودی چنان زیاد است که خدمت به دولت این روزها از چشم هیچ‌کس پوشیده می‌ماند. سخری گفته است: «روزنامه‌ها می‌دانند که اگر از دولت حمایت کنند، خبرنگاران‌شان در خیابان کتک خواهند خورد.» اما گفتن حقیقت هم می‌تواند دردسرساز باشد؛ براساس گزارش گزارشگران بدون مرز، هند یکی از خطرناک‌ترین کشورها برای روزنامه‌نگاران است و شاخص این کشور در شاخص آزادی رسانه‌ها، 142در میان 180کشور است. در کنار همه اینها، روزنامه‌نگارانی که همه‌گیری را پوشش می‌دهند، باید آمادگی روانی این کار را هم داشته باشند. دوال بارواد، جانشین دبیر عکس روزنامه دیوا باسکار گفته است: «اگر از نظر روانی قوی نباشید، تاب دیدن صحنه‌ای که در برابرتان گسترده شده است را نخواهید داشت.»
در همینه زمینه :
