بیمه کشاورزی، واجب‌تر از نان شب

مریم سرخوش-خبرنگار

خراسان رضوی در سیلاب‌های اواسط اردیبهشت 865 میلیارد تومان خسارت دید. بخش عمده‌ این خسارت‌ها بر اثر از بین رفتن زیرساخت‌ها و محصولاتی از جمله گندم، جو، گیلاس، زردآلو و تلف شدن دام‌های روستاییان به کشاورزی و دامپروری استان وارد شد. 
سیلابی که مردم تربت‌حیدریه، رشتخوار، کاشمر، مشهد، بجستان، گناباد و بردسکن را بی‌خانمان نکرد اما وضعیت معیشتی و اقتصادی آنها را در روزهای آتی به دلیل از دست رفتن اراضی کشاورزی، باغداری و دامداری با مشکلات عمده‌ مواجه خواهد کرد. آن هم در حالی که به تاکید مسئولان بیش از 2 هزار میلیارد تومان این خسارت‌ها تنها در اسفند 99 و دو ماه ابتدایی 1400 به بخش کشاورزی استان وارد شده است. استقبال از بیمه کشاورزی در خراسان رضوی هم چندان مورد توجه نیست و فقط 30 درصد از جمیعت کشاورزان استان تحت پوشش صندوق بیمه کشاورزی هستند و دیگر فعالان این حوزه تنها شاهد از دست رفتن دسترنج‌شان بر اثر خشکسالی، سرما، سیل و... بودند. 

خسارت سیل به کشاورزی 7 شهر خراسان رضوی 
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی با بیان این که شدت بارش‌های بهاره به 7 شهر استان و قسمت‌هایی از سبزوار بیش از سایر شهرها بوده به همشهری گفت: «البته شهرستان‌های دیگر هم با خسارت مواجه بودند اما بیشترین آسیب در حوزه زیرساخت‌ها و ابنیه و همچنین زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها و دام‌های اهالی در تربت‌حیدریه، رشتخوار، کاشمر، مشهد، بجستان، گناباد و بردسکن بود.» سیدکمال‌الدین میرجعفریان با اشاره به تخریب برخی پل‌های ارتباطی افزود: «در این مسیرها بلافاصله با حضور اکیپ‌های امدادی و خدماتی پل‌ها ترمیم و مسیرها بازگشایی شدند.» 
این مسئول درباره خسارت‌ خانه‌های مسکونی بر اثر سیلاب اظهار کرد: «از همان ابتدای حادثه اقدامات لازم از سوی هلال احمر و بنیاد مسکن برای مناطقی که به اسکان موقت نیاز داشتند، انجام شد. خوشبختانه در سیلاب اخیر هیچ واحد مسکونی آسیب صددرصدی نداشت اما چادرهای اسکان موقت در برخی مناطق توزیع شد و پس از تخلیه آب از منازل، مالکان به زندگی عادی خود بازگشتند. همچنین با حضور نیرو‌های عملیاتی اقلامی همچون پتو، موکت، نایلون، والور، چای، نان خشک و کنسرو هم میان سیل‌زدگان توزیع شد.»
میرجعفریان درباره ارزیابی و برآورد خسارت‌ها هم بیان کرد: «میزان خسارت‌ها برآورد و به سازمان برنامه و بودجه، مدیریت بحران، وزارت کشور و وزارت کشاورزی ارسال شده است.» 

کشاورزی، قربانی اصلی سیل 
معاون اداره کل مدیریت بحران استان خراسان رضوی با بیان این که برآورد نهایی خسارت‌های سیلاب بهار 1400 از اول فروردین تا 20 اردیبهشت نهایی شده است به همشهری گفت: این بارش‌ها در مجموع 865 میلیارد تومان به بخش‌های مختلف استان خسارت وارد کرده است.»
سیدمسعود یاوری با تاکید بر این که عمده خسارت‌ها در بخش کشاورزی است، اظهار کرد: راه و ابنیه 15 میلیارد و 500 میلیون تومان، اماکن مسکونی و تجاری 3 میلیارد و 200 میلیون تومان و تاسیسات آبفا 6 میلیارد تومان خسارت دیده‌اند. باقی خسارت‌ها هم در بخش کشاورزی، باغداری و دامداری رقم خورده است. 
وی افزود: «خوشبختانه درباره منازل مسکونی و اماکن تجاری مورد تخریبی نداشتیم و خسارت‌ها در حد آبگرفتی بود که به سرعت تخلیه آب از آنها صورت گرفت. در مسیر تربت حیدریه به بایگ هم پل اصلی بر اثر بارش‌ها تخریب شده بود که بلافاصله مسیر جایگزین در این منطقه در نظر گرفته شد و پس از بازگشایی مسیر، تردد در آن‌ها برقرار است.» 
به گفته این مسئول تکرار چنین بارش‌هایی در بلندمدت قابل پیش‌بینی نیست اما بر اساس اعلام سازمان هواشناسی به طور کلی بارندگی بیش از نرمال در روزهای آتی وجود نخواهد داشت. یاوری تاکید کرد: «البته این را هم در نظر داشته باشید که معمولا در زمان خشکسالی‌ها، بارش‌های سیل آسا وجود دارد. از سیل و باد و طوفان تا سرمازدگی و تگرگ که موجب از بین رفتن عمده‌ محصولات باغی استان شده است.» 
معاون اداره کل مدیریت بحران استان توصیه کرد: «برای پیشگیری و کاهش این خسارت‌ها به طور کلی توجه به هشدارهای هواشناسی ضرورت دارد و نوع کشت هم با توجه به وضعیت جغرافیایی باید مورد توجه قرار بگیرد. قطعا جهاد کشاورزی تدابیر لازم در این زمینه را دارد اما کشت گلخانه‌ای، حفاظت از باغ‌ها و بیمه محصولات کشاورزی، می‌تواند خسارت‌های کشاورزان را در مواجهه با باران‌های سیل‌آسا جبران کند.» 

استقبال کم کشاورزان از بیمه 
مدیرگروه بیمه بانک کشاورزی در خراسان رضوی، جمیعت کشاورزان تحت پوشش بیمه این استان را آماری قابل توجه نمی‌داند. به گفته محمود فرزانه تنها 30 درصد از جمعیت کشاورزان استان تحت پوشش بیمه هستند و بخش عمده‌ای از آنها که خسارت‌ می‌بینند، مشمول دریافت بیمه نخواهد بود. 
این مسئول در گفت‌وگو با همشهری تاکید کرد: «نه تنها در سیلاب اخیر بلکه در سال زراعی جاری از مهر 99 تا شهریور 1400 هم خسارت‌های جدی به حوزه کشاورزی استان وارد شد که ارقام قابل توجهی است اما با توجه به جمعیت تحت پوشش بیمه کشاورزی پیش بینی ما تنها پرداخت 130 تا 150 میلیارد تومان از این خسارت‌ها برای کل سال زراعی جاری خواهد بود.» 
فرزانه ادامه داد:‌ «با وجودی که کشاورزی در بستر پرمخاطره طبیعت صورت می‌گیرد اما بیمه اولویت آخر کشاورزان است. وقتی نمی‌توان عوامل آب و هوایی را کنترل کرد، ریسک کشاورزی چند برابر می‌شود. استقبال کشاورزان از بیمه نه در سطح کشور که در جهان به دو آیتم بستگی دارد؛ اول توسعه‌یافتگی و دوم فرهنگ بیمه‌ای. حتی اگر ما بهترین خدمات بیمه‌ای را هم ارائه کنیم اما توسعه‌یافتگی نباشد استقبال کم خواهد بود. کسی که می‌خواهد گندم بکارد با توجه به منابع مالی محدودش هزینه‌ها را اولویت‌بندی می‌کند و قطعا پولی برای بیمه در نظر نمی‌گیرد. اما در صورت فراهم بودن تامین مالی، قطعا بیمه هم در نظر خواهد گرفت.» 
وی با تاکید بر این که نباید صنعت کشاورزی با دیگر صنایع مقایسه شود زیرا  فعالیت در این حوزه ریسک بالاتری دارد، اظهار کرد: «هیچ وقت نمی‌شنویم در یک شهرستان همه ماشین‌ها با هم تصادف کرده باشند اما زمانی که موج سرما داریم، کل باغ‌های میوه یک شهرستان تحت تاثیر است. امسال متاسفانه به دلیل خشکسالی‌ها ما محصول زردآلو نخواهیم داشت و یا در کرمان پسته تولید نمی‌شود. عوامل جغرافیایی کل مجموعه کشاورزی یک منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بهترین روش پرداخت این خسارت‌ها بیمه است.»
مدیرگروه بیمه بانک کشاورزی با اشاره به سیلاب اخیر در برخی شهرهای استان، تاکید کرد: کسانی که بیمه بودند خسارت‌هایشان را دریافت می‌کنند. اما دیگر کشاورزان نه. عمدتا 40 تا 70 درصد جمیعت زیر پوشش بیمه کشاورزی استان بر اثر مخاطرات طبیعی خسارت می‌بینند که در بخش دامداری این خسارت‌ها به سرعت پرداخت می‌شود اما در حوزه زراعت و باغ ارزیابی خسارت‌ها حتی تا زمان برداشت محصول هم ممکن است ادامه پیدا کند.»
وی با توصیه به کشاورزان خراسان رضوی برای عضویت در صندوق بیمه کشاورزان ادامه داد: «صندوق بیمه کشاورزی با رایانه دولت می‌چرخد و با پرداخت یک واحد حق بیمه از سوی کشاورزان، دولت هم سه واحد به آن اضافه می‌کند. هیچ محدودیتی برای ورود بهره‌بردار و خرید بیمه وجود ندارد و اگر مشارکت بیشتری داشته باشیم بخش بیشتری از جمعیت کشاورزان در هنگام خسارت می‌توانند از مزایای بیمه برخوردار شوند.»

پیش‌بینی خسارت‌های سیلاب بهاره 
رئیس اداره مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم با اشاره به خسارت سرما و یخبندان سال گذشته به محصولات زراعی و باغی به همشهری گفت: «در اسفند 99 میزان خسارت‌های وارد شده به محصولات باغی بیش از 950 میلیارد تومان و محصولات زراعی هم بیش از 490 میلیارد تومان برآورد شد.» مجید یزدی بیان کرد: «خسارت‌های ناشی از سیلاب فروردین و اردیبهشت 1400 بیش از 800 میلیارد تومان پیش‌بینی می‌شود.» 
به گفته یزدی هنگام بارش‌ها به دلیل مداخله انسانی و قطع درختان و از بین رفتن پوشش‌های گیاهی، سیلاب ایجاد شده و اولین منطقه مورد آسیب هم اراضی کشاورزی است. بنابراین توجه به عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری بیش از گذشته ضرورت دارد. این مسئول تاکید کرد: «به اصطلاحی ما نظام طبیعت را بر هم زده‌ایم و آب حاصل از بارش‌ها به داخل زمین نفوذ نمی‌کند و به سرعت راهی پایین‌دست می‌شود که خسارت به بخش‌های مختلف را درپی دارد. » 
رئیس اداره مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: «تا زمانی که نتوانیم سیلاب را کنترل کنیم با همین مشکلات مواجه خواهیم بود. در قدیم سیستم پخش سیلاب وجود داشت و مردم یک منطقه خودشان به صورت سنتی آب را از طریق کانال‌ها به زمین‌های اطراف پخش می‌کردند اما اکنون شاهد چنین شرایطی نیستیم. البته اقدامات ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری در سرمنشا رودخانه‌ها انجام می‌شود که تا حدودی در کنترل سیلاب و تغذیه سفره‌های زیرزمینی تاثیر دارد.»