حمیده پازوکی- خبرنگار
ثبت ملی بافت تاریخی شاهدیه در شهرستان یزد در آغاز سال1400، خبری خوش برای دوستداران میراث فرهنگی بود. شاهدیه از قدیمی‌ترین مناطق تاریخی شهرستان یزد است که با 3روستای ابرندآباد، نصرت‌آباد و گردفرامرز قدمت برخی بناهای آن به دوران ساسانیان و قاجار برمی‌گردد. نکته اما این است که فقط ثبت ملی شدن یک اثر، آن را از تخریب نجات نمی‌دهد و شاهدیه با مسائل ریز و درشتی مواجه است که لزوم توجه به آن را دوچندان می‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد درباره این بافت تاریخی می‌گوید: «هر یک از 3روستای تشکیل‌دهنده بافت تاریخی شاهدیه دارای یک ویژگی تاریخی خاص است؛ مثلا در نصرت‌آباد مسلمانان و زرتشتیان در کنار هم زندگی میکنند، گردفرامرز دارای قلعه و کاروانسراست و ابرندآباد با داشتن بافت پلکانی یکی از خاص‌ترین روستاهای یزد است؛ درحالی‌که کمتر روستایی با بافت پلکانی در کشور داریم که خشتی نیز باشد. همچنین ابرندآباد روی تل‌های رسی قرار دارد که به‌علت آبیاری باغ‌ها پایین رفتن آب قنات ایجاد شده است.»
«سیدمصطفی فاطمی» درباره ثبت شدن شاهدیه به‌عنوان یک اثر ملی اظهار می‌کند: «سال گذشته بافت روستای نصرت‌آباد واجد ارزش تاریخی شناخته شد و با کمک شهرداری یزد 2روستای دیگر هم مراحل را برای ثبت ملی طی کردند. در سال‌های گذشته هم کارهایی برای ثبت ملی شدن این منطقه انجام شده بود، اما از آنجا که همه بناهای واقع در این 3روستا ثبت نشده بودند، امکان ثبت کل منطقه وجود نداشت. با این حال پرونده سال قبل برای ثبت ارسال شد و در 8فروردین سال1400شاهدیه نخستین مکانی بود که در کشور به ثبت ملی رسید.» وی با اشاره به لزوم نگهداری از این بافت ارزشمند درباره برقراری نیروهای یگان حفاظتی در این روستا می‌افزاید: «در استان یزد بافت‌های تاریخی بسیاری به ثبت ملی رسیده، اما تعداد نیروهای یگان بسیار کم است. فقط در یزد، ما هزار هکتار بافت تاریخی داریم که شامل شاهدیه روستای فهرج در شهر زارچ و بسیاری مناطق ارزشمند دیگر می‌شود. برای حفاظت از همه این مکان‌ها به یک نیروی حفاظت بسیار گسترده نیاز است. هم‌اکنون ما برای کمک به جلوگیری از تخریب بناهای تاریخی از فعالان حوزه میراث فرهنگی تشکل‌های میراثی و خود مردم کمک می‌گیریم. این خود مردم هستند که به ما درباره تخریب بناها خبر می‌دهند و اگر این فرهنگ نهادینه شود، بهتر می‌توان از بناهای تاریخی محافظت کرد.»
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد درباره مرمت منطقه شاهدیه نیز می‌گوید: «حتی اگر کل اعتبار یک سال میراث فرهنگی کشور به شاهدیه اختصاص داده شود، برای مرمت آن کافی نیست. ما برای این کار ناچاریم از بخش خصوصی کمک بگیریم. سال گذشته هزار خانه در شهر یزد مرمت شده است درحالی‌که با بودجه میراث فقط امکان مرمت 3خانه وجود داشت، اما خود مردم کمک کردند این بناها از تخریب نجات یابد.»
فاطمی درباره اینکه شاهدیه در طرح تفصیلی شهر یزد قرار دارد نیز توضیح می‌دهد: «طرح تفصیلی یزد قبلا مصوب شده است، اما اکنون که شاهدیه ثبت ملی شده باید تغییراتی در آن اعمال شود.»
ثبت ملی «شاهدیه» و اما و اگرهای حفاظت
در همینه زمینه :