دلجویی؛ جامانده حوادث آبان98

علیرضا احمدی ـ خبرنگار

  توجه به سرمایه‌ اجتماعی یکی از رویکردهای محوری جریان‌ها و احزاب سیاسی در روزهایی است که کشور برای برگزاری انتخابات خردادماه 1400آماده می‌شود؛ آنها می‌کوشند با پر کردن شکاف‌هایی که در سال‌های اخیر میان مردم و مسئولان ایجاد شده، زمینه مناسب برای حضور حداکثری شهروندان در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری را فراهم کنند؛ کاری که این روزها سخت‌تر از گذشته می‌نماید، چراکه وضعیت اقتصادی کشور در سال‌های اخیر که تا حد زیادی از فشار حداکثری تحریم‌ها ناشی می‌شد، به ایجاد جو ناامیدی در سطح جامعه دامن زده‌ و ترمیم سرمایه‌های اجتماعی باهدف برگزاری انتخاباتی شکوهمند بیش از پیش محسوس است.
در این حوزه یکی از مقاطع مهمی که باید بیش از گذشته مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد، حوادث آبان‌ماه1398 است؛ اعتراضاتی که درپی سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت این فرآورده به‌وقوع پیوست و در شهرهای مختلف کشور و به‌ویژه محلات کارگری و حاشیه‌نشین نمود یافت، تبعات خود را در انتخابات مجلس یازدهم در اسفند1398 و با کاهش محسوس مشارکت‌کنندگان در انتخابات نشان داد.
شیب اعتراضات و نیز حضور طبقات مختلف جامعه از تهیدستان حاشیه شهری گرفته تا بخش‌هایی از طبقه متوسط و همچنین جوانان در اعتراضاتی که بعضا در نقاط مختلف به خشونت هم کشیده شد و خسارات جانی و مالی به‌همراه داشت، اگرچه با فروکش کردن تب اعتراضات، ازسوی کارشناسان سیاسی و اجتماعی و همچنین رسانه‌ها به وسعت به آن پرداخته شد، اما به‌نظر می‌رسد انتقادات از نحوه اجرای طرح و همچنین شیوه برخورد با معترضان همچنان باقی است و از نگرانی‌هایی محسوب می‌شود که ممکن است سایه‌‌اش بر سر انتخابات خرداد1400 هم سنگینی کند.
انتقاداتی که دراین حوزه طرح می‌شود، انعکاس‌دهنده سکوتی است که گاهی در دستگاه‌های مختلف کشور پیرامون حوادث آبان‌ماه 1398و زمینه‌ها، آسیب‌ها و راهکارهای ترمیم شکاف‌های اجتماعی ناشی از آن حوادث دیده می‌شود.
یکی از توصیه‌های رهبر معظم ‌انقلاب پس از اعتراضات آبان‌ماه1398 به مسئولان امر، دلجویی از آسیب‌دیدگان این حوادث و خانواده‌های آنان بود؛ مأموریتی که به‌نظر می‌رسد آنچنان که باید پیگیری نشد یا لااقل اطلاع‌رسانی مناسبی در این زمینه صورت نگرفت؛ سکوت سنگینی که درباره این مأموریت مهم در حدود 15ماه گذشته‌ وجود داشته است.

انتقادهای شمخانی 
در این فضا دیروز علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی در گفت‌وگویی با ایسنا به ابعاد جدیدی از اعتراضات آبان‌ماه اشاره‌ کرده که پس از گذشت‌ ماه‌ها، می‌تواند زوایای بیشتری از زمینه‌ها و علل حوادث آن روزها را روشن کند. شمخانی پیش‌تر بانی برگزاری نشست‌های ملی باهدف بررسی ابعاد مختلف این پرونده بود که با حضور نمایندگانی از طیف‌های مختلف سیاسی کشور برگزار شد و با شیوع کرونا ناتمام ماند.
او در گفت‌وگوی دیروزش متوقف کردن روند افزایش سنواتی قیمت حامل‌های انرژی را زمینه‌ساز متراکم شدن فنر قیمت‌ها می‌داند که «آزادسازی تدریجی انرژی این فنر به‌صورتی که موجب شرایط غیرقابل کنترل شود هر روز سخت‌تر از روز گذشته می‌شد.»
 شمخانی معتقد است این تصمیم با توجه به اینکه یک‌بار در گذشته هم اتخاذ شده بود، می‌توانست بهتر گرفته شود و موجب شکل‌گیری هزینه‌های سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی برای کشور نشود.
 به‌طورقطع باید در زمینه تعدیل قیمت حامل‌های انرژی اقدام می‌شد، اما انتقادهای جدی به نحوه اعلام، اجرا و مدیریت کاهش هزینه‌های اجرای طرح وجود دارد که موجب وارد شدن خسارت‌های قابل پیشگیری به کشور شد.

عدم اقناع مردم در 98 منجربه بحران امنیتی شد
دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی ادامه می‌دهد: در وقایع آبان‌ماه1398در کنار برخی ناهماهنگی‌های اجرایی و سوء‌مدیریت‌ها، بازهم ضعف در نحوه ارتباط با جامعه و اقناع مخاطبان خودش را نشان داد و این‌بار موجب شکل‌گیری بحران امنیتی برای کشور شد. گاهی یک تصمیم مناسب و ضروری به‌دلیل نداشتن راهبردها و سیاست‌های رسانه‌ای تبدیل به ضد‌خودش می‌شود. لازم بود در مورد قیمت بنزین هم، کار با مشارکت برنامه‌ریزی شده رسانه‌ها و مردم اجرا می‌شد.

ضرورت پاسخگویی به مطالبات مردم
انتقادات شمخانی از نحوه اجرای طرح درحالی مطرح می‌شود که جامعه چشم‌انتظار رسیدگی بهتر و بیشتر به آسیب‌دیدگان این حوادث و خانواده‌های آنان است؛ موضوعی که ضرورت آن با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب که ازسوی رهبرمعظم انقلاب تبیین شد، بیش از پیش احساس می‌شود و می‌تواند در بازسازی سرمایه‌های اجتماعی نقش محوری بازی کند.
احمد مازنی، عضو فراکسیون امید در مجلس دهم با اشاره به این موضوع به همشهری می‌گوید: آن زمان که اتفاقات تلخ سال 1398به‌وقوع پیوست مجلس نسبت به شیوه اجرای طرح معترض بود، اما نه اجازه سؤال داده شد و نه توانستیم با طرح استیضاح به روشن شدن ابعاد مختلف این حادثه بپردازیم. البته جلساتی در دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی با هدف بررسی زوایای پیدا و پنهان حوادث آبان‌ماه برگزار شد.
مازنی ادامه می‌دهد: حمایت رهبرمعظم انقلاب از طرح سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین مبتنی بر نظر کارشناسی سران سه‌قوه بود و معتقد بودند که باید به جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی طرح توجه شود.
 ایشان همان زمان تأکید داشتند که باید به وضعیت افرادی که از حوادث آبان‌ماه آسیب دیده‌اند رسیدگی شود و اگر ضرری متوجه فردی شده، باید مورد توجه قرار گیرد. این نماینده ادوار مجلس تصریح می‌کند: نکته مهم این است که با وجود تأکیدهایی که درباره لزوم دلجویی از آسیب‌دیدگان حوادث آبان1398 وجود داشت، من اخباری دراین زمینه نشنیده‌ام.
 تاکنون نه از ناحیه افرادی که آسیب دیده‌اند و نه از ناحیه مسئولان، گزارشی ندیده‌ام که درباره دلجویی از آسیب‌دیدگان آن حوادث باشد.
مازنی درباره نقش آسیب‌شناسی حوادث آبان‌ماه1398 در ترمیم سرمایه‌های اجتماعی آن‌هم در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد1400، می‌گوید: اگر مسئولان تصمیم‌ساز عزم جدی بر آسیب‌شناسی این حوادث و رسیدگی مؤثر به آسیب‌دیدگان آن داشته باشند، قطعا می‌تواند در بازسازی سرمایه‌های اجتماعی در کشور در مقطع مهمی که در آن قرار داریم مؤثر باشد.‌
وی ادامه می‌دهد: معتقدم بیش از «رسیدگی» به موضوع، باید از کسانی که به‌نحوی در جریان حوادث آبان1398آسیب دیده‌اند «دلجویی» کرد. باید مبانی تصمیم سران قوا و ابعاد اجتماعی – اقتصادی آن برای مردم تبیین شود تا شناخت بهتری از مقتضیات موضوع پیدا کنند. 

مکث
پیرهادی در نامه‌ای به شمخانی خواستار شد: 
 انتشار گزارش رسیدگی به آسیب‌دیدگان آبان98


 محسن پیرهادی، ‌نماینده تهران و عضو هیأت رئیسه مجلس در نامه‌ای به علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی خواستار انتشار گزارشی از روند رسیدگی و اقدامات این شورا به آسیب‌دیدگان و خانواده‌های کشته‌شدگان آبان98 شد.
پیرهادی در گفت‌وگو با همشهری یادآور شد: رهبر معظم انقلاب اسلامی، هجدهم آذرماه سال98 در پاسخ به گزارش ارائه شده از سوی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی که سال گذشته درباره نحوه مدیریت وضعیت جان‌باختگان و مصدومان حوادث اخیر خدمت ایشان تقدیم شد، ضمن موافقت با پیشنهادهای مطرح شده توسط دریابان شمخانی مقرر فرمودند: «نسبت به افراد مشکوک در هر گروه با جهتی که به رافت اسلامی نزدیک‌تر است عمل شود.» دلجویی از خانواده جان‌باختگان، پرداخت دیه به خانواده همه جان‌باختگان اعتراض‌ها، اتخاذ تدابیر لازم درباره کشته‌شدگان مسلح در حوادث اخیر ازجمله پیشنهادهای دبیر شورای‌عالی امنیت ملی به رهبر معظم انقلاب بود که مورد تأیید و موافقت ایشان قرار گرفت. او ادامه داد: حالا اما قریب به یک سال و نیم از حوادث ناخوشایند آبان‌ماه98 و تأکید مقام معظم رهبری بر ضرورت دلجویی و رسیدگی به خانواده‌های جان‌باختگان و دیگر آسیب‌دیدگان این حوادث سپری می‌شود و از آنجا که دریابان شمخانی مبدع این پیشنهاد بوده‌اند، احتمالا اقدامات مناسبی در این زمینه از سوی شورای‌عالی امنیت ملی انجام گرفته است. عضو هیأت رئیسه مجلس با تأکید بر ضرورت احیا و تقویت سرمایه اجتماعی و رفع موانع و کاستی‌ها در حصول این مهم افزود: ضروری است که دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی در این‌باره آن بخش از گزارشی را که قابلیت انتشار برای عموم را دارد منتشر نمایند. عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس ادامه داد: این گزارش حتما در مسیر وحدت و انسجام ملی و خنثی کردن توطئه‌ دشمنان برای ایجاد اختلاف در لایه اجتماعی کشور مؤثر خواهد بود.  او افزود: این مهم از سوی شورای‌عالی امنیت ملی در حالی اهمیت دوچندان خواهد یافت که سری نشست‌های ملی این شورا بعد از حوادث آبان‌ماه98 را به یادآوریم که این شورا میزبان صاحب‌نظران سیاسی و اجتماعی از طیف‌های مختلف 2جریان مطرح داخل کشور شد. پیرهادی گفت: درهمین راستا بنده در قالب نامه‌ای به دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی انتشار گزارش دلجویی از خانواده جان‌باختگان حوادث آبان‌ماه98 را پیگیری خواهم کرد تا با انتشار بخش غیرمحرمانه آن برای عموم همگان در جریان این اقدامات مؤثر و سازنده اجتماعی و سیاسی قرار گیرند.