یادداشت یک
چکیده سینمای عامه‌پسند
سری فیلم‌های جیمزباند همه مولفه‌های مورد نیاز گیشه را یک‌جا دارد
علی عمادی ـ روزنامه‌نگار
25فیلم ساخته‌شده درباره مأمور 007در طول قریب به 60سال، طولانی‌ترین سریال تاریخ سینما را رقم زده است و این رکورد منحصر به‌فرد جز گارانتی گیشه، با هیچ ضمانتی به‌دست نمی‌آمد. جیمز باند را باید محصول استودیو و تهیه‌کننده دانست؛ چراکه جز دو ساخته سام مندس، جیمزباندها را کارگردانانی، اغلب تکنسین – و نه مولف – جلوی دوربین بردند. گرچه این ویژگی در بسیاری از آثار هالیوود وجود دارد اما تداوم آن برای یک کاراکتر خاص، نشان می‌دهد این برند، چه ارزش خاصی برای صاحبان آن دارد؛ مثلا می‌توان آن را با رقیب دست به نقدی مثل «بتمن» مقایسه کرد. بتمن در گذر زمان و عبور از گیشه، سر از سینمای هنری درآورد و حتی به چنگ کارگردان پرآوازه‌ای چون کریستوفر نولان افتاد اما جیمزباند بعید است دم به چنین تله‌ای بدهد. دلیل آن را می‌توان در ویژگی‌هایی جست که در مجموعه فیلم‌های جیمز باند، باوجود تفاوت بازیگران و یا کارگردانان، به‌صورت مولفه‌های مشترک و گاه پررنگ‌تر در برخی آثار، دیده می‌شوند. این ویژگی‌ها خلاصه و چکیده همه خصوصیاتی است که در تاریخ سینمای قصه‌گو و عامه‌پسند و گیشه‌دار به‌کار گرفته شده است؛ گویی جیمز باند خود سینماست.
مرد مطلوب، زن مطلوب‌تر
کارخانه رؤیابافی علاقه زیادی به قهرمانان دارد و شمایلی که از این قهرمانان می‌سازد در اوج کمال است اما جیمز باند به‌عنوان یک جنتلمن انگلیسی، تشخصی به‌مراتب بالاتر از این دست قهرمانان دارد. افزون بر ورزیدگی و خوش‌پوشی، جاافتاده و مردانه است؛ نه خامی جوانانه دارد و نه بی‌رمقی پا به سن گذاشتگان. مرد مطلوبی است که فراتر از خوش‌قیافگی، استایلی مردانه دارد؛ شمایلی که می‌توان پیکره آن را به‌عنوان مرد امروزی ساخت. شوخ‌طبعی، صفت دیگری است که جیمز باند از آن برخوردار است و با همین خصوصیت، صحنه‌های طنازانه‌ای در فیلم خلق می‌شود؛ هرچند برخی بازیگران باند، در استفاده از آن زیاده‌روی می‌کنند. در مقابل او، اما زنانی وی را همراهی می‌کنند که در عین زیبایی، عمدتا باهوش‌اند؛ باوجود آمادگی بدنی، خوش‌لباس‌اند و افزون بر اینها، لوندی می‌کنند. جیمز باند که مفتون زنان است، مجذوب این زنان و متقابلا این زنان اغواگر، جذب جناب باند می‌شوند؛ ماحصل این علاقه، کششی است که تماشاگر فیلم را به‌دنبال خود می‌کشاند. جالب اینجاست که آرایش، مدل مو و لباس‌ها، به فراخور سال ساخت، تطابق با آخرین مد روز دارد تا خوش‌پوشی آلامد، زیبایی و خوش‌اندامی را تکمیل کند. توجه به گیشه و درجه‌بندی سنی در سری فیلم‌های جیمزباند، مانع از نمایش برهنگی معمول در چنین فیلم‌هایی می‌شود اما انتخاب لباس برای زنان پارتنر جیمز باند و یا نمایش صحنه‌های دلباختگی این زن و مرد مطلوب، به‌گونه‌ای طراحی شده تا بیشترین میزان تأثیر را بر مخاطب بگذارد.
اسلحه، اکشن و تریلر
فیلم‌های جیمز باند مشحون از صحنه‌های اکشن و استفاده گسترده از اسلحه‌های مختلف است. قدرت باند علاوه بر زور بازو در صحنه‌های درگیری با بدمن‌ها، تکیه بر سلاحی دارد که از عصر اسطوره‌ها تا امروزه دارای نماد «نرینگی» است. یان فلمینگ در 5رمان ابتدایی خود، جیمز باند را مسلح به هفت‌تیر کوچک «برتا 418» کرده بود اما یک طرفدار مأمور 007که کارشناس اسلحه محسوب می‌شد، نامه‌ای به فلمینگ نوشت و این اسلحه را «زنانه» توصیف کرد. تعقیب و گریز از دیگر ویژگی‌های فیلم‌های باند به‌حساب می‌آید؛ پیرنگی که بسیار در سینمای مورد توجه گیشه کاربرد دارد. جیمز باند در همه فیلم‌ها درحال جست‌وجوست؛ ناشناخته‌هایی که مخاطب فیلم همراه با او از کشف آنها به وجد می‌آید. جیمزباند نه فقط یک بزن بهادر که کارآگاهی ماهر در حل معماهای پیچیده است.
اتومبیل و فناوری
«ماشین» و ماشین‌سواری، عناصری جدانشدنی از سینما هستند؛ وسایل متحرکی که جیمزباند با آن آدم‌بدها را تعقیب می‌کند و یا از دست آنها می‌گریزد، در همه این فیلم‌ها به وفور پیدا می‌شوند، گاهی به‌جای چهارچرخ، موتورسیکلت می‌شود و گاهی یک جت سبک که با آن از لای در نیمه‌باز یک سوله عبور می‌کند. هیجان سرعت و برخورد، مخاطب را برجای خود میخکوب می‌کند و از تماشای آن لذت می‌برد. در این میان خودروی مخصوص باند جایگاه خاصی پیدا می‌کند. آستون مارتین بریتانیایی با رنگ مخصوص که قابلیت‌های مختلفی دارد. از پس و پیش شلیک می‌کند، دسته‌دنده‌اش هزار کاره است و... ویژگی مهم فیلم‌های باند در استفاده از فناوری‌های روز است تا علاقه‌مندان به این حوزه را نیز به‌خود جذب کند.
تلفیق واقعیت و فانتزی
جیمزباند نه صرفا قهرمانی فوق‌بشری است که در فانتزی دیده می‌شود و نه آدمی معمولی که به‌راحتی از پای درمی‌آید. مأمور 007معجونی از واقعیت و تخیل است که نکات مثبت هرکدام را در خود دارد. این ویژگی موجب شده علاوه بر اینکه جیمز باند توانسته در آثار دیگر سینمایی تکرار شود، ظرفیتی ایجاد کند که هیچ‌گاه پایان نپذیرد. کسانی که جیمزباند در دشمنی با آنها کمرهمت می‌بندد، روزگاری جاسوسان کمونیست هستند و به فراخورحال زمانه، می‌توانند تروریست‌های شیطان‌صفت شوند.
پشت‌گرمی به غنای ادبیات
تجربه نشان داده داستان‌هایی که جان‌مایه آنها از ادبیات به سینما راه‌یافته، موفق‌ترند. تقریبا عمده دنباله‌ها و حتی سریال‌های تلویزیونی پربیننده از کتاب اقتباس شده‌اند. جیمزباند از چنین پشتوانه‌ای برخوردار است. بی‌شک اگر داستان‌های محکم فلمینگ نبودند، نمی‌توان انتظار داشت اگر جیمز باند به سینما می‌رسید با همین قوت، پابرجا می‌ماند.
در همینه زمینه :
