007 در گذر زمان

شهاب مهدوی ـ روزنامه‌نگار

از‌ شان کانری تا دنیل کریگ مسیری طولانی پیموده شده است؛ مسیری پرفراز و نشیب که از دهه 60 میلادی تا امروز که وارد سومین دهه هزاره سوم شده‌ایم، همچنان ادامه یافته و این داستان همچنان ادامه دارد. نخستین ۰۰۷ سینما را همین چند‌ماه پیش از دست دادیم و از مرگ راجر مور که روزگاری جانشین ‌شان کانری شده بود زمان نسبتا زیادی می‌گذرد. تیموتی دالتون در نقش باند آنقدر بد بود که کسی دلتنگش نشود و پیرس برازنان با تمام جذابیتش وقتی پا به سن گذاشت امکان ۰۰۷ ماندن را از دست داد. پس دنیل کریگ از راه رسید و باند هم مسیری دیگر را تجربه کرد. باند با دنیل کریگ باند متفاوتی بود. همانطور که وقتی ‌شان کانری جای خود را به راجر مور داد، باند متحول شد. در واقع با هر تغییر در بازیگر نقش باند، شاهد تفاوت در پرسونای مأمور ۰۰۷ شدیم. حتی تیموتی دالتون هم به‌عنوان بدترین باند تاریخ سینما، تأثیرات خود را بر سیمای این قهرمان دیرآشنا گذاشت. مولفه‌ها و الگوها معمولا ثابت می‌ماند ولی تغییر بازیگر تغییر حال و هوا را نیز به همراه داشت. گاهی اوقات این تغییر مثبت بود و گاهی منفی و ناامیدکننده. نکته مهم دوام آوردن شمایل باند به‌عنوان قهرمان بود؛ مروری بر عملکرد بازیگرانی که لباس مأمور ۰۰۷ را بر تن کردند، حکم بر ماندگاری جیمز باند می‌دهد؛ قهرمانی که گویی با فراموشی و محو شدن و به انتهای خط رسیدن بیگانه است.

جورج لازنبی
george lazenby

تنها بازیگری که فقط یک‌بار در نقش باند ظاهر شد؛ مورد عجیب جورج لازنبی بعد از پایان قرارداد ‌شان کانری برای سری فیلم‌های باند رخ داد. تهیه‌کنندگان فکر کردند همانطور که کانری گمنام توانست در نقش باند بدرخشد این اتفاق می‌تواند با لازنبی هم رخ دهد. در «سرویس مخفی ملکه» آنقدر فیلم ناموفقی از کار درآمد و لازنبی چنان ۰۰۷ ناکارآمدی بود که خیلی‌ها آن را جزو فیلم‌های باند به‌حساب نمی‌آورند.

تیموتی دالتون
timothy dalton

بعد از یک دهه جایگزین راجر مور پا به سن گذاشته شد؛ در دهه 80 به‌عنوان بدترین دهه تاریخ سینما، فیلم‌های جیمز باند هم چنگی به دل نمی‌زد. تیموتی دالتون که یک‌بار در ۲۲ سالگی پیشنهاد بازی در نقش جیمز باند را رد کرده بود، وقتی در ۴۴ سالگی جای او را گرفت، با حضور جدی‌اش لحن فیلم‌های باند را عوض کرد. «روزهای روشن زندگی» (۱۹۸۷) فروش بالایی نکرد تا تیموتی دالتون در نخستین قدم شکست بخورد. وقتی «جواز قتل» (۱۹۸۹) با شکست سنگین‌تری مواجه شد قصه باند و دالتون هم به پایان خط رسید. تیموتی دالتون که از نقش آفرینی‌های جدی و سال‌ها حضور در عرصه تئاتر به مأمور ۰۰۷ رسیده بود در نهایت یکی از ناکام‌ترین بازیگرانی لقب گرفت که بخت بازی در نقش باند را یافتند.

پیرس برازنان 
Pierce Brosnan

بازیگر خوش‌تیپ ایرلندی سال‌ها جزو گزینه‌های بازی در نقش باند بود و وقتی تیموتی دالتون کنار رفت نوبت به او رسید تا پس از فترتی چند ساله، ۰۰۷ تازه‌ای را برای تماشاگران به ارمغان بیاورد. انتخاب برازنان با توجه به شکست آخرین فیلم راجر مور و دو فیلم تیموتی دالتون به نوعی حیثیتی هم بود. وقتی «چشم طلایی» (۱۹۹۵) روی پرده آمد، خیال همه راحت شد. به‌نظر می‌رسید پس از سال‌ها سرانجام گزینه‌ای مناسب به جای ‌شان کانری یافته شده. برازنان جذاب و خوش‌تیپ وجاهت از دست رفته باند را بازگرداند. علاقه‌مندان باند دوستش داشتند و فیلم‌هایش با استقبال مواجه شدند. «فردا هرگز نمی‌میرد» (۱۹۹۷) و «دنیا کافی نیست» (۱۹۹۹) فیلم‌های منتقدپسندی نبودند ولی سینماروها از آنها استقبال کردند. «روز دیگر بمیر» (2002) آخرین فیلمی بود که برازنان از مجموعه باند بازی کرد.

شان کانری 
Sean Connery

نخستین جیمز باند سینما که خیلی‌ها هنوز هم او را بهترین باند همه ادوار می‌دانند؛ بازیگر اسکاتلندی‌الاصل نه چندان شناخته شده‌ای که با حضور در «دکتر نو» (۱۹۶۲) نخستین فیلم جیمز باند در قامت مأمور ۰۰۷ ظاهر شد. جذابیت مردانه کانری و موفقیت تجاری دکتر نو، زمینه‌ساز درخشش در دنباله‌های باند شد. مأمور ۰۰۷ با کانری معنا یافت و در طول یک دهه هر جا نامی از جیمز باند برده می‌شد تجسم بخشش‌شان کانری بود. «از روسیه با عشق» (۱۹۶۳)، «گلد فینگر» (۱۹۶۴)، «تندر بال» (۱۹۶۵) و «فقط دو بار زندگی می‌کنید» (۱۹۶۷) جیمز باند و‌شان کانری را در هم‌سویی مثال زدنی نقش و نقش‌آفرین، به اوج شهرت و محبوبیت رساند. وقتی کانری اعلام کرد که دیگر در سری فیلم‌های باند ظاهر نمی‌شود، جورج لازنبی در فیلم «در سرویس مخفی ملکه»(۱۹۶۸) جایگزینش شد و نتیجه چنان ناامید‌کننده بود که کانری یک‌بار دیگر در ابتدای دهه 70 به نقش آشنایش بازگشت. او در دهه 80 برای آخرین بار و پس از ۱۲ سال غیبت (که جای خود را به راجر مور داده بود) در «دیگر هرگز نگو هرگز» (۱۹۸۳) جلوی دوربین رفت که نامش هم با مسما بود چون کانری بعد از «الماس‌ها ابدی‌اند» اعلام کرده بود پس از این هرگز نقش باند را بازی نخواهد کرد.

راجر مور 
roger moore

بازیگر موفق در تلویزیون و ناکام در سینما که حضورش به جای‌ شان کانری برای دوستداران باند خیلی دلچسب نبود؛ راجر مور فاقد کاریزما و جذابیت مردانه کانری بود ولی در نهایت توانست تماشاگران را نسبت به حضورش در نقش باند متقاعد کند. هرچند بسیاری مور را جیمز باندی لوده خواندند ولی او توانست بیشتر از هر بازیگری در نقش مأمور ۰۰۷ ظاهر شود: «زندگی کن و بگذار بمیرند» (۱۹۷۳)، « تپانچه طلایی» (۱۹۷۴) و «جاسوسه‌ای که مرا دوست داشت» (۱۹۷۷) موفق‌ترین فیلم‌های مور بودند و با «نمایی از یک کشتار» (۱۹۸۵) قصه او هم به سر رسید. از حضور راجر مور در نقش باند زیاد انتقاد می‌شد و به نوعی سایه کانری همیشه بالای سرش بود ولی موفقیت تجاری و کنار آمدن تماشاگران با دو صفر هفتی لوده، باعث دوامش شد.

 دنیل کریگ 
daniel craig

روزی که کریگ برای بازی در نقش باند انتخاب شد با توجه به شمایل ظاهری‌اش با چهره‌ای که بیشتر شبیه ضد‌قهرمان‌های روس فیلم‌های باند بود، یکی از دورترین گزینه‌ها برای تجسم بخشیدن به نقش مامور۰۰۷ به‌نظر می‌رسید. کریگ در چند فیلم پی در پی ظاهر شد و با حضورش مفهومی تازه را برای سری فیلم‌های باند به ارمغان آورد. یک باند تلخ‌اندیش که برخلاف روال معمول اغلب به‌جای تکنسینی سرگرمی‌ساز، کارگردانی روشنفکر هدایتش می‌کرد. باندی که از قهرمانی شکست ناپذیر فاصله گرفت و بعد انسانی بیشتری یافت، زخم برداشت، گرفتار شد و جنس روابطش در حوزه شخصی تغییر یافت. کریگ با «کازینو رویال» (۲۰۰۶) نخستین حضورش را در نقش باند تجربه کرد و پس از آن در «ذره‌ای آرامش» (۲۰۰۸)، «اسکای فال» (۲۰۱۲) و «اسپکتر» (۲۰۱۵) سیمایی تازه از باند به نمایش گذاشت. دنیل کریگ در «وقت مردن نیست» (۲۰۲۰) برای آخرین بار در نقش مأمور ۰۰۷ ظاهر شده است؛ فیلمی که بحران کرونا اکرانش را به تعویق انداخته است. کریگ با این فیلم از مجموعه باند خداحافظی خواهد کرد.