انتخابات اسرائیل؛ نبرد راست‌ها بر سر نتانیاهو

سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار

 سرانجام چارچوب رقابت‌های انتخاباتی رژیم صهیونیستی با اعلام 39لیست روشن شد؛ 39لیستی که قرار است در سوم فروردین‌ماه سال آینده، سرنوشت پارلمان و متعاقبا دولت جدید اسرائیل را تعیین کنند. این چهارمین انتخابات پارلمانی رژیم صهیونیستی ظرف 2سال گذشته است؛ از زمانی که دولت نتانیاهو در اواسط سال2019 به‌دلیل خروج ناگهانی آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع وقت سقوط کرده و به این ترتیب، روند برگزاری انتخابات‌ و تشکیل دولت‌های ناکام، یکی پس از دیگری کلید خورد. اگرچه حضور 39لیست انتخاباتی در نگاه اول بیانگر تنوع سیاسی در انتخابات پیش‌روی اسرائیل است، اما درحقیقت رقابت اصلی تنها میان 11حزب تعریف می‌شود؛ احزابی که همگی با گرایش‌های راست شناخته شده و تفاوت بنیادینی در نگرش‌های سیاسی یا اقتصادی با یکدیگر ندارند.
حال این سؤال مطرح می‌شود که راست‌ها قرار است بر سر چه چیزی با هم رقابت کرده و رأی بیشتر یا کمتری نسبت به یکدیگر کسب کنند؟ پاسخ در یک کلمه خلاصه می‌شود؛ نتانیاهو! نخست‌وزیر اسرائیل که ظرف 10سال گذشته عملا مرد شماره یک این رژیم بوده، حالا به محور رقابت‌های انتخاباتی تبدیل شده است و جریانات راستگرا براساس موضع‌گیری‌هایشان نسبت به شخص او، تقسیم‌بندی می‌شوند. در حاشیه این رقابت، پیش‌بینی می‌شود نهایتا 10کرسی (از مجموع 120کرسی) در اختیار جریانات چپ قرار گیرد؛ یعنی  2حزب کار و مرتز.

وضعیت اردوگاه راست
دوقطبی اصلی بین احزاب راست در دوگانه «لیکود» به ریاست نتانیاهو و «امید جدید» به ریاست گیدعون ساعر تعریف می‌شود. ساعر خود ازجمله رهبران مطرح حزب لیکود بود که نزدیک به 2‌ماه قبل، با انشقاق از این حزب، امید جدید را برای شرکت در انتخابات تاسیس کرد. ساعر نتانیاهو را به «ویران کردن ساختار حزب لیکود، منحرف کردن جریانات راست از اهداف حقیقی، توسعه فساد در حکومت، عقب‌نشینی مقابل حماس و کم‌کاری برای ساخت شهرک‌های جدید در کرانه غربی» متهم می‌کند و معتقد است با حذف نتانیاهو از قدرت، می‌توان به اصلاح وضعیت حزب لیکود امیدوار بود. این دو حزب براساس نظرسنجی‌ها با کسب بیش از 30درصد آرا، فعلا در صدر قرار دارند. پس از این دو، حزب «آینده آنجاست» به ریاست یائیر لپید با فاصله اندکی در نظرسنجی‌ها دیده می‌شود. «آینده آنجاست» درواقع بازمانده ائتلاف «آبی-سفید» در 3انتخابات اخیر اسرائیل به شمار می‌رود؛ ائتلافی که با توافق ژنرال گانتز و نتانیاهو برای تشکیل دولت وحدت ملی عملا از هم فروپاشید و جایگاه خود در نظرسنجی‌ها را (به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب لیکود) از دست داد.
در حلقه دوم، احزاب یهودی دینی قرار دارند که پایگاه رأیشان در بخش‌های افراطی‌تر جوامع شهرک‌نشین بوده و عمدتا به‌عنوان حامیان نتانیاهو شناخته می‌شوند؛ مانند احزاب «صهیونیسم دینی»، «عوتصماه یهودیت» و «نعما» که تندروترین گرایش‌های دینی در ساختار سیاسی را نمایندگی کرده و معمولا در تبلیغات خود، شعارهایی برای «اجرای شریعت یهود»، «تخریب مسجدالاقصی» و «ساختن هیکل سوم» براساس باورهای غیرمستند تاریخی را مطرح می‌کنند. احزابی نظیر حریدی‌ها (یهودیان ارتدوکس)، شاس و یهودیت توراتی نیز جریاناتی غیرصهیونیست، اما راست افراطی به‌حساب می‌آیند که عملا در همین اردوگاه حضور داشته و با مواضع تند خود نسبت به مسلمانان و عرب‌ها شناخته می‌شوند.
حلقه سوم نیز در اختیار احزاب راست سکولار است؛ جریاناتی که معتقد به جدایی کامل دین از سیاست بوده و همواره با پایگاه‌های دینی جامعه نظیر حریدی‌ها در تنش هستند. «اسرائیل خانه ما» به ریاست آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع سابق رژیم صهیونیستی مهم‌ترین حزب در این حلقه است که پایگاه رأی ثابتی در میان یهودیان مهاجر از کشورهای جماهیر شوروی دارد. از سوی دیگر، حزب «یمینا» به ریاست نفتالی بنت دیده می‌شود که تلاش دارد جایگاهی میان سکولارها و متدینین در بخش راستگرای سیاسی برای خود دست و پا کند. نفتالی بنت پیش از این، وزیر دفاع در دولت نتانیاهو بوده است و «سرکوب نظامی حماس» و «شهرک‌سازی گسترده» را به‌عنوان 2شعار اصلی خود مطرح کرده است.
مجموعه این احزاب، دایره اصلی برای رقابت‌های انتخاباتی را تشکیل می‌دهند؛ به‌گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود 90کرسی در اختیار راست‌ها قرار داشته باشد. روزنامه العربی‌الجدید در تحلیل موقعیت انتخاباتی رژیم صهیونیست می‌نویسد: «کار شهرک‌نشینان برای انتخاب از میان احزاب و لیست‌های راست موجود نسبت به هر زمان دیگری سخت‌تر است؛ مخصوصا اگر رای‌دهنده از جریان دینی حریدی (که معمولا رأی ثابتی دارد) نباشد. علت این سختی نیز به وضعیت آشفته ائتلاف‌ها برمی‌گردد؛ چراکه بسیاری از جریانات با وجود اختلافات عقیدتی و سیاسی، براساس مواضع خود نسبت به شخص نتانیاهو تقسیم‌بندی شده‌اند.»

وضعیت عرب‌ها در انتخابات
عرب‌های فلسطینی که مجموعا 17درصد از واجدان حق رأی در انتخابات کنست را تشکیل می‌دهند نیز با تقسیم‌بندی‌های جدیدی در داخل خود روبه‌رو هستند. پیش از این مجموعه احزاب عربی ائتلاف مشترکی را، متشکل از «جبهه دمکراتیک صلح»، «تجمع ملی»، «جنبش عربی برای تغییر» و «جنبش اسلامی جنوب» با هدف امتیازگیری بیشتر از احزاب راست اسرائیلی تاسیس کرده بودند. اگرچه این ائتلاف در معادلات انتخاباتی و جلوگیری از پیروزی کامل نتانیاهو تأثیر داشت، اما عملا به هیچ‌یک از خواسته‌های خود طی یک سال گذشته دست نیافت. بر این اساس، منصور عباس، رئیس جنبش اسلامی جنوب از لیست مشترک جدا شده و ائتلاف جدیدی را با نام «لیست واحد عربی» تاسیس کرد. او پیگیری مطالبات مدنی شهروندان و پافشاری بر اصول اسلامی را به‌عنوان شعارهای اصلی حزب جدید خود معرفی کرده است.
به‌نظر می‌رسد وضعیت احزاب عربی در سایه انشقاق کنونی و کاهش اقبال عرب‌ها به انتخابات از هر زمان دیگری ضعیف‌تر باشد. این در حالی است که بنیامین نتانیاهو تلاش دارد با استفاده از توافق‌های عادی‌سازی‌ با کشورهای عربی، بخشی از سبد رأی عرب‌ها را هم در اختیار بگیرد. او اخیرا از برنامه خود برای افزودن شخصیت‌های عربی به لیست مورد حمایت حزب لیکود خبر داده است. بدون شک کسب پایگاه رأی جدید (هرچند محدود) از اهمیت بالایی برای نتانیاهو برخوردار است؛ چراکه اجماع جریانات قدرتمند راست علیه وی می‌تواند سرنوشت انتخابات را تغییر دهد.