یک، دو، سه؛ رکوردداران مصرف

آرام محمدی_روزنامه‌نگار

وضعیت مصرف انرژی در ایران مطلوب نیست. بهره‌وری پایین تولید انرژی، مصرف بالا و همچنین استفاده از کالاها و خدمات انرژی‌بر غیراستاندارد دلایل این وضعیت هستند. سرانه مصرف انرژی در کشور بالاست و هر سال نیز بالاتر می‌رود؛ چون به‌دلیل فرهنگسازی ناقص همچنان پای الگوی بهینه مصرف می‌لنگد و کمتر کسانی هستند که حفظ انرژی برای نسل‌های بعد برایشان دغدغه باشد و هنگام مصرف آب، برق و گاز صرفه‌جویی کنند. از آن‌طرف، ارزانی انرژی در کشور بیشتر مشوق افزایش مصرف است! پیش‌بینی شده که جمعیت ایران تا 4سال آینده (1404) به بالای 93میلیون نفر برسد، پس آنچه در پیش است بزرگ‌ترشدن ارقام مصرف انرژی خواهد بود. در این میان تکلیف پایتخت روشن است. ظواهر امر نشان می‌دهد که سرانه مصرف انرژی امسال در تهران بالاتر از سال‌های پیش بوده است. برق برخی مناطق تهران قطع شد و روشنایی معابر نیز در شب کاهش یافت. چون برای تولید برق باید سوخت گاز مصرف شود. گفته شد که نیروگاه‌های تولید برق در پی افزایش مصرف بخش‌های خانگی و تجاری به‌شدت با کاهش گازرسانی مواجه شده‌اند. آنچه در پیش گرفته شد هم این بود که مسئولان از شهروندان خواهش کرد‌ه‌اند که در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند. در ادامه به بررسی سرانه مصرف (آب، برق و گاز) در تهران پرداختیم تا ببینیم مصرف انرژی در پایتخت به چه صورت است؟

مناطق 1تا 3، مناطق پرمصرف آب
امسال تحت‌تأثیر شیوع ویروس کرونا و در خانه‌ماندن مردم، مصرف آب در تهران رشد یافت. در فروردین شاهد افزایش 5تا 6درصدی مصرف بودیم و روزانه 200تا 250مترمکعب میزان مصرف آب افزایش داشت. در تیرماه امسال اعلام شد که سرانه مصرف آب در پایتخت در طول شبانه‌روز به‌طور میانگین 235لیتر بدون لحاظ تلفات است که با لحاظ تلفات این عدد به حدود 300لیتر می‌رسد. روزانه 3میلیون و 650هزار مترمکعب آب در تهران مصرف می‌شود. تابستان که فصل پرمصرف آب است، تمام شد و مشکلی در تأمین آب برای پایتخت‌نشینان به‌وجود نیامد. اما با توجه به افزایش جمعیت تهران که پیش‌بینی شده است 2میلیون نفر تا سال 1410به پایتخت اضافه شوند و همچنین پایین‌بودن سرانه آب تجدیدپذیر، در زمینه تأمین آب برای تهران نگرانی‌های جدی وجود دارد. گفته شده است که الگوی مصرف آب شرب در تهران 14مترمکعب برای هر خانوار در‌ ماه است و اگر خانواری بیشتر از این رقم مصرف کند، پرمصرف محسوب می‌شود. 40درصد مشترکان در تهران مصرفی بالاتر از الگوی مصرف دارند و روزانه یک میلیارد و 225میلیون تومان صرف یارانه بخش آب مشترکین پرمصرف می‌شود. در مهرماه امسال اعلام شد که مناطق 1، 2و 3مناطق پرمصرف هستند که سرانه مصرف در این مناطق 430لیتر آب به ازای هر نفر است.

4میلیون و 500مشترک برق در تهران
شرکت توزیع نیروی برق تهران 4میلیون و 500مشترک دارد که بیش از 70درصد آنها الگوی مصرف را رعایت می‌کنند. 75درصد مشترکان برق در تهران خانگی هستند که 40درصد انرژی برق را مصرف می‌کنند. شرکت برق در زمان پیک مصرف سعی می‌کند با همکاری مشترکان بخش‌های صنعتی، کشاورزی و اداری، تجاری و عمومی دوره پیک را که معمولاً در تابستان رخ می‌دهد و در موارد استثنایی در فصل‌های دیگر اتفاق می‌افتد، پشت سر بگذارد. همکاری این مشترکان در قالب پاداش نقدی یا کاهش صورتحساب‌ها جبران می‌شود. طبق برآوردها، در پیک تابستان امسال مشترکان نامبرده حدود 13میلیارد تومان در صورتحساب‌هایشان پاداش گرفتند که این میزان در سال قبل 5میلیارد تومان بوده است.
امسال طرح «برق امید» با هدف بهبود الگوی مصرف برای تشویق مشترکان خانگی اجرا می‌شود. در این طرح، مشترکین خانگی به 3دسته تقسیم می‌شوند: کم‌مصرف‌ها؛ مشترکانی هستند که در ایام گرم سال متوسط مصرف ماهانه برق آنها تا 100کیلووات ساعت و در ایام غیرگرم تا 80کیلووات ساعت باشد. این دسته به‌طور کامل از پرداخت صورتحساب معاف هستند. دسته دوم، خوش‌مصرف‌ها هستند که بیشتر از 100-80کیلووات در‌ماه مصرف دارند، اما الگوی مصرف را رعایت می‌کنند. الگوی مصرف برای مشترکین خانگی تهران در مواقع گرم سال در‌ماه 300کیلووات و در مواقع غیرگرم 200کیلووات ساعت است. دسته سوم، پرمصرف‌ها هستند که به‌هیچ‌وجه الگوی مصرف را رعایت نمی‌کنند. اعلام شده است که 130هزار مشترک تهرانی مشمول طرح ملی برق امید می‌شوند.

رکوردزنی مصرف گاز در تهران
امسال، سال کم‌گازی بود و صنایع و نیروگاه‌های زیادی با چالش مواجه شدند. بدیهی است که در فصل سرد، مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری بالا می‌رود و گازرسانی به صنایع محدود می‌شود. در حالت عادی به‌طور متوسط روزانه 62میلیون مترمکعب گاز در مصارف خانگی استان تهران هزینه می‌شود که حدود 11درصد کل گاز مصرفی کشور است. مصرف گاز امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل حدود 30درصد افزایش یافت و اعلام شد که در 20سال گذشته هیچ‌گاه مصرف گاز استان تهران به 122میلیون مترمکعب نرسیده بود! مصرف روزانه گاز طبیعی نیروگاه‌ها آذرماه حدود 90میلیون مترمکعب بوده است. در سال گذشته مناطق 4و 21کمترین سرانه مصرف گاز را ثبت کردند و منطقه 3بیشترین سرانه را داشته است.

امسال، سال کم‌گازی بود و صنایع و نیروگاه‌های زیادی با چالش مواجه شدند. بدیهی است که در فصل سرد، مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری بالا می‌رود و گازرسانی به صنایع محدود می‌شود. در حالت عادی به‌طور متوسط روزانه 62میلیون مترمکعب گاز در مصارف خانگی استان تهران هزینه می‌شود که حدود 11درصد کل گاز مصرفی کشور است

مصرف‌گرایی آنچنان بر جامعه حاکم‌شده که دور‌کردن مردم از این فضا کمی سخت و زمان‌بر است؛ چرا که تعداد کارخانه‌ها و تنوع محصولاتشان به نسبت گذشته بسیار زیادشده و هر کدام برای سرپاماندن نیاز به فروش و تبلیغات گسترده دارند و قطعا در شرایط تحریم کیفیت این محصولات به‌خاطر تامین‌نشدن برخی مواداولیه پایین‌تر هم آمده