آغاز نفت‌کشی از خزر

  فرزاد سپهر      

ایران با سرمایه‎‌‎گذاری 300میلیون دلاری، برنامه اکتشاف و بهره‎‌‎برداری از منابع نفتی دریای خزر را آغاز کرد. وزیر وقت نفت در خردادماه1381 از اختصاص این بودجه برای ساخت زیربناها و تجهیزات مرتبط خبر داد. به‎‌‎گفته بیژن نامدارزنگنه، پیش از ساخت تجهیزات در سال81، همه موقعیت‎‌‎های موجود در ساحل جنوبی دریای خزر که احتمال وجود هیدروکربن داشت مورد اکتشاف قرار گرفت و با پایان عملیات اکتشاف در محدوده گفته شده برای مشخص کردن میزان کمیت و کیفیت هیدروکربن، کار حفاری با ساخت دستگاه در اسکله نکا آغاز شد.
سرمایه‎‌‎گذاری با میزان گفته‌شده در مشارکت با شرکت‎‌‎های بین‎‌‎المللی شِل، لاسمو و فبا انجام شد. درحالی‎‌‎که روسیه به‎‌‎عنوان مهم‎‌‎ترین کشور برداشت‎‌‎کننده با شرکت بزرگ لوک‎‌‎اویل همچنان از همان موقع مشغول ارتقای میزان سرمایه‎‌‎گذاری و بهره‎‌‎برداری در حدود دوبرابر ایران از ذخایر نفت و گاز در منطقه ویژه آستاراخان دریای خزر است.
حساسیت‎‌‎های سال‎‌‎های پیش با مبنای حقوق استفاده از دریای خزر توسط کشورهای همجوار و میزان سهم هرکدام، از مباحث حقوقی شکل گرفته، چه در مجامع تخصصی و چه بین عموم مردم ایران بود. روسیه به‎‌‎عنوان قدرتمندترین همسایه ایران، ترکمنستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان از همان موقع مشغول برنامه‎‌‎ریزی برای ارتقای بهره‎‌‎برداری نفتی خود هستند. در برابر این حساسیت و میزان بهره‎‌‎برداری از منابع نفتی، وزیر وقت، زنگنه، در سال1377گفته بود دریای خزر، خلیج‎‌‎فارس دوم نیست.
اسکله نکا در شرق استان مازندان و نزدیک به خلیج گرگان که امروز با عنوان بندر نفتی نکا خوانده می‎‌‎شود با 5اسکله به نام‎‌‎های صدرا و دولفین در دو سوی شرق و غرب بندر، موقعیتی بسیار مهم در مناطق ویژه اقتصادی شمال کشور دارد. اکنون بندر نفتی نکا سوخت پالایشگاه‎‌‎های کشور، سوآپ نفت خام و صادرات یا مبادله فرآورده‎‌‎های نفتی مانند بنزین، گازوئیل و مازوت را تهیه می‎‌‎کند. همجواری با نیروگاه نکا بر اهمیت این بندر نفتی دریای خزر افزوده است.