وام‌هایی برای کاشت، داشت و برداشت

مائده امینی_روزنامه نگار

اقتصاد ایران، وابستگی انکار‌نشدنی به کشاورزی دارد. تحریم‌های سخت علیه اقتصاد ایران کمتر از هر حوزه دیگری گریبان حوزه کشاورزی را می‌گیرد. در شرایطی که براساس آمارهای رسمی اعلام‌شده از مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی کشور با احتساب نفت، منفی 7درصد اعلام شده، رشد اقتصادی در بخش کشاورزی 3درصد و مثبت بوده و این خود گویای اهمیت کشاورزی در اقتصاد ایران است. با وجود اینکه بانک‌ها متعهد به اختصاص 15درصد وام‌های خود به کشاورزان هستند، اما موانع مختلف بر سر راه کشاورزان برای دریافت تسهیلات باعث شده تنها حدود 8درصد وام‌های بانکی به این قشر اختصاص یابد و این تخصیص دست و پا‌شکسته درحالی است که کشاورزی حدود 20درصد از کل اشتغال کشور را شامل می‌شود و سهمی که در اقتصاد دارد هم بیش از اینها برآورد می‌شود. بر این اساس می‌توان این انتظار را داشت که حدود 20درصد از وام‌های بانکی مربوط به کشاورزان باشد که البته این اعداد صرفا روی کاغذ خوش می‌نشینند. یکی از مهم‌ترین راه‌های تعریف‌شده در کشور ما برای حمایت از کشاورزان، اعطای تسهیلات است. اما هرکدام از تسهیلاتی که برای کشاورزان درنظر گرفته شده چه شرایطی دارد؟ متقاضی به چه تضامینی نیاز پیدا می‌کند و باید اقساط آن را با چه نرخی و در چه مدتی پرداخت کند؟ 

به چه کسانی وام تعلق می‌گیرد؟ 
 براساس اعلام سایت وزارت جهادکشاورزی، تمامی اشخاص حقیقی یا حقوقی که به‌نحوی از انحا در کارهای تولیدی، خدماتی، امور بازرگانی (داخلی و خارجی) به‌ویژه زیرمجموعه کشاورزی به فعالیت مشغولند یا قصد شروع آن را دارند براساس تشخیص بانک می‌توانند از تسهیلات اعتباری بانک بهره‌مند شوند؛ مشروط بر اینکه فاقد تعهدات انجام نشده، بدهی سررسیده معوق و چک برگشتی به سیستم بانکی باشند.
 بانک کشاورزی در اطلاعیه خود گفته است که تمامی اشخاص حقیقی یا حقوقی که به‌نحوی از انحا در کارهای تولیدی، خدماتی، امور بازرگانی (داخلی و خارجی) به‌ویژه زیرمجموعه کشاورزی به فعالیت مشغولند یا قصد شروع آن را دارند براساس تشخیص بانک می‌توانند از تسهیلات اعتباری بانک بهره‌مند شوند؛ مشروط بر اینکه فاقد تعهدات انجام نشده، بدهی سررسیده معوق و چک برگشتی به سیستم بانکی باشند.
 بانک تنها بررسی درخواست تسهیلات طرح‌هایی را می‌پذیرد که حُسن شهرت و اهلیت صلاحیت اعتباری متقاضی محرز باشد. تسهیلات مورد نظر درصورتی به تصویب خواهد رسید که طرح از لحاظ اقتصادی، فنی، مالی و حقوقی موجه و با ضوابط اعتباری بانک منطبق باشد.
 پرداخت وام برای کشاورزان سیل‌زده یا کشاورزانی که به‌دلیل خشکسالی دچار مشکل شده‌اند، معمول است؛ وام‌هایی که در موارد زیادی بلاعوض است.
 یکی از ابزارهای حمایتی از کشاورزان، بخشیدن سود وام‌هاست. این اتفاق بیشتر وقتی می‌افتد که یک کشاورز به‌دلیل بد بودن برداشت قادر به پرداخت اقساط وام نیست؛ اقدامی که هرچند تأثیر‌گذار است، اما در جایی دیگر به ضرر کشاورزان تمام می‌شود. کشاورزانی که معوقات بانکی یا دیرکرد پرداخت اقساط دارند در مواردی ممنوع‌الوام می‌شوند.
 افراد مشمول می‌توانند درخواست خود را در سامانه اعتبارات بانک کشاورزی ثبت کنند تا کارشناسان بانک درخواست آنها را با توجه به دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مربوط به هر نوع از تسهیلات و وضعیت حساب‌های متقاضی در بانک بررسی و نتیجه را به آنها اعلام کنند.

انواع تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی 
به‌طور کلی 2نوع تسهیلات به کشاورزان توسط بانک کشاورزی داده می‌شود:

 تسهیلات سرمایه‌ای
 تسهیلاتی است که برای انجام امور اساسی و عملیات زیربنایی خرید کالاهای سرمایه‌ای پرداخت می‌شود.
 میزان تسهیلات اعطایی برای تأمین هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت، میزان اقساط و زمان‌های بازپرداخت اقساط اصل و سود تسهیلات در قالب عقد مربوطه (به استثنای مشارکت حقوقی سرمایه‌گذاری مستقیم) در هر مورد براساس بازدهی فعالیت‌های ذی‌ربط با نظر کارشناس بانک تعیین می‌شود.

 سرمایه در گردش
  تسهیلاتی است که به‌منظور تأمین بخشی از هزینه‌های جاری به‌عنوان سرمایه در گردش واحد برای بهره‌برداری اقتصادی پرداخت می‌شود. میزان تسهیلات اعطایی برای تأمین سرمایه در گردش و زمان بازپرداخت آن با توجه به بازدهی فعالیت تعیین خواهد شد، به‌نحوی که پس از واریز اقساط تسهیلات، طرح از لحاظ تأمین سرمایه در گردش خودکفا باشد. حداکثر مدت تسهیلات سرمایه در گردش برای طرح‌های تولیدی می‌تواند تا 4سال و برای سایر موارد یک‌سال باشد.

چه نوع وام‌هایی به کشاورزان پرداخت می‌شود؟ 
وام باران؛ حساب جاری بدون دسته‌چک 
 «طرح باران» به‌عنوان یکی از طرح‌های سپرده‌ای تسهیلاتی بانک کشاورزی، با هدف تأمین مالی بخش کشاورزی و پاسخگویی به نیاز مشتریان، طراحی شده است.
 تمامی مشتریان (فعالان بخش کشاورزی، اصناف، بانوان و...) می‌توانند از مزایای این طرح بهره‌مند شوند.
 مشتریان می‌توانند با افتتاح حساب در حساب کوتاه‌مدت یک‌درصدی باران یا حساب جاری بدون دسته‌چک باران، از مزایای این طرح استفاده کنند.
 حساب‌های مذکور، قابلیت اتصال به کارت‌های بانک کشاورزی را دارند.
 حداقل مبلغ سپرده‌گذاری 5میلیون تومان است. 
 اگر 2‌ماه پول در حساب بماند، یک برابر میانگین دوماهه تسهیلات به متقاضی تعلق می‌گیرد که نرخ سود این تسهیلات 12درصد و مدت بازپرداخت آن هشت‌ماهه است. 
 اگر مدت سپرده‌گذاری 3ماه باشد، یک برابر میانگین سه‌ماهه با  بازپرداخت حداکثر 12ماه و با نرخ 12درصد به متقاضی تسهیلات تعلق می‌گیرد. 
 مدت سپرده‌گذاری شما اگر 4ماه باشد همه شرایط به همان صورت است با این تفاوت که می‌توانید در 24‌ماه اقساط این تسهیلات را بپردازید. 
 تضمین تسهیلات این سپرده هم از این قرار است که حداقل معادل 20درصد از تسهیلات اعطایی در قالب سپرده نقدی در اختیار بانک به‌عنوان وثیقه می‌ماند. 

وام باران دو؛ حساب کوتاه‌مدت یک‌درصدی 
 در این طرح هم حداقل مبلغ سپرده‌گذاری، 5میلیون تومان است .
 حداقل مدت سپرده‌گذاری در این طرح، 4‌ماه است. 4‌ماه اگر سپرده 5میلیونی شما بابت این طرح در حساب بانک کشاورزی بماند، می‌توانید 4برابر میانگین چهارماهه خود وام بگیرید و طی12‌ماه پس بدهید.
 اگر 6‌ماه سپرده شما در بانک بماند، همان میزان (4برابر میانگین سپرده شش‌ماهه خود) تسهیلات به شما تعلق خواهد گرفت که مدت پرداخت آن 24ماهه است. 

تسهیلات کشاورز کارت 
 کشاورزکارت بیشتر مخصوص کشاورزانی است که محصولات استراتژیک مانند گندم، جو و دانه‌های روغنی که برای کشور اهمیت دارد، تولید می‌کنند.
 در قالب کشاورزکارت بین 2تا 20میلیون تومان تسهیلات با سود 12درصد در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد تا بتوانند نهاده‌های ضروری خود را تهیه کنند.
 هم‌اکنون 2هزار میلیارد تومان اعتبار برای پرداخت تسهیلات کشاورزکارت به کشاورزان پیش‌بینی شده است.
 کشاورزکارت منبع مالی مناسبی برای کشاورزان خواهد بود تا بتوانند بدون دغدغه نهاده‌های مورد نیاز خود را تهیه و پس از فروش محصول خود با بانک عامل تسویه کنند.
 در سال اول این تسهیلات برای تامین نهاده کود کشاورزان تخصیص می‌یابد.
 همه شعب بانک کشاورزی موظفند کشاورزکارت را در اختیار کشاورزان قرار دهند. 
 به ازای هر هکتار زراعت 2میلیون تومان تسهیلات پرداخت می‌شود. 
 دریافت این کارت نیاز به تضامین و وثایق زیادی نخواهد داشت.
 کشاورزان از طریق سامانه سیتا با همکاری معاونت زراعت و جهادکشاورزی استان‌ها به بانک کشاورزی معرفی می‌شوند و معرفی براساس سطح زیرکشت انجام خواهد شد.
 تا ۳روز کاری بعد از معرفی کشاورزان این کارت در اختیارشان قرار می‌گیرد.
 این کارت ابزاری برای پرداخت الکترونیک در پایانه‌های فروشگاهی خاص و مراکز عرضه نهاده‌ها مانند کود و سم است.

سایر تسهیلات...
 تسهیلاتی مثل بانوی کشاورز ایرانی، یا وام‌های 50میلیون تومانی برای تاسیس گلخانه و... هم از دیگر تسهیلاتی هستند که به فراخور زمان توسط بانک کشاورزی درباره آنها اطلاع‌رسانی و پرداخت می‌شود. 

به چه تضامینی نیاز داریم؟
 برای گرفتن وام، نیاز به وثیقه‌هایی مثل سند زمین‌های شهری است. این درحالی است که بسیاری از کشاورزان چنین زمین‌هایی ندارند که بخواهند سند آن را در گرو بانک بگذارند.
 پرداخت این تسهیلات خرد به کشاورزان بعد از اعتبارسنجی انجام می‌شود و برای دریافت این مبلغ نیازی به وثیقه ملکی نیست، بلکه با اعتبارسنجی کشاورز و ضمانت خود این تسهیلات پرداخت می‌شود. 
 منظور از اعتبارسنجی یعنی اینکه کشاورز باید دارای زمین، آب و... باشد؛ اعتبارسنجی کشاورز یک‌بار که انجام شود به‌مدت 3سال اعتبار دارد.
 اگر کشاورز بالاتر از 50میلیون تومان تسهیلات بخواهد این رقم جزو تسهیلات متوسط و بیشتر از 200میلیون تومان جزو تسهیلات کلان به شمار می‌رود که پرداخت این تسهیلات براساس سیاست‌های بانک مرکزی صورت می‌گیرد.
 92درصد وام‌های بانک کشاورزی بدون وثیقه ملکی با ضمانت‌های کشاورزی و سفته‌های کشاورزان پرداخت می‌شود.