وام برای وام؛ راهحل مصر برای بحران اقتصادی
پروژههای عمرانی پرهزینه دولت عبدالفتاح سیسی به کسری بودجه شدید و تشدید بحران بدهیهای خارجی مصر منجر شده است
مصر اوضاع اقتصادی خوبی ندارد. میزان بدهی خارجی این کشور طی 5سال گذشته 93درصد افزایش یافته و آنگونه که وبسایت میدلایستای گزارش داده در بودجه 2023-2022، سهم بدهیها نزدیک به 50درصد از کل هزینههای این کشور خواهد بود. روزنامه فایننشالتایمز در گزارشی از وضعیت آشفته اقتصادی مصر به این مسئله اشاره دارد که کمبود ارز خارجی و پیدایش بازار سیاه دلار در قاهره، تورم را تا سر حد 18.7درصد رسانده که بالاترین میزان تورم در 5سال اخیر است. بدون تردید این وضعیت اقتصادی آن چیزی نیست که عبدالفتاح سیسی وعده داده بود؛ اما او خواسته یا ناخواسته اسیر بحران کنونی اقتصادی است. سیسی هم احتمالا مانند بسیاری از رهبران عوامگرای جهانسوم با این درک سطحی از سیاست و اقتصاد روی کارآمده که پول در داخل و در منطقه فراوان است، پس مصر محکوم به توسعه و پیشرفت است، اما این انتظار طی حدود 9سال حکومت سیسی، حتی بهصورت حداقلی هم به اهدافش نرسید. اگرچه دلایل مختلفی را در درباره بحران اقتصادی مصر میتوان فهرست کرد، اما تردیدی نیست که نقش پررنگ ارتش و نظامیان در همه شئون سیاسی و اجتماعی زندگی شهروندان مصری یکی از دلایل وضعیت امروزی سرزمین فراعنه است. میدلایستای گزارش میدهد که ارتش تحت هدایت مستقیم عبدالفتاح السیسی پروژههای بزرگ را به انحصار خود درآورده و بر طرحهای پرطمطراق و توخالی مانند احداث پایتخت اداری جدید در بیابان متمرکز است. گفته شده که حداقل 55میلیارد دلار از سال2015 تاکنون هزینه ساخت پایتخت اداری جدید مصر شده، اما این شهر هنوز آماده بهرهبرداری نیست و بدتر آنکه مشخص نیست پس از شروع بهکار آن چقدر در حل مشکلات اقتصادی مصر مؤثر خواهد بود. سیسی البته طرحهای غیراقتصادی و صرفا پرآوازه دیگری مانند تعریض کانال سوئز را هم دنبال کرده، اما هیچکدام از این طرحها نتوانسته مانعی در برابر بحران اقتصادی باشد. منابع ارز خارجی مصر محدود است و این کشور بهطور سنتی به درآمدهای حاصل از ترانزیت کشتیها از کانال سوئز و گردشگری خارجی متکی بوده است، اما هر دو این منابع تحتتأثیر همهگیری کرونا طی 3سال گذشته و اکنون جنگ اوکراین بهشدت آسیب دیدهاند. پاسخ سیسی به بحران اقتصادی در همه این سالها گرفتن وام برای پرداخت بدهی وامهای گذشته بوده است. بهعبارت دیگر، مصر طی 5سال گذشته برای بقای خود فقط وام گرفته و تنها راهحل دولت برای بازپرداخت بدهیها، قرض بیشتر بوده است. مشخص است که وام برای وام راهحل نیست؛ بلکه بهمعنای بزرگتر شدن یک بحران است.