تجسمی
فرهنگ، بخشی از خدمات شهری می‌شود
تأسیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران
حافظ روحانی
فعالیتهای فرهنگی شهرداری تهران از اواخر دهه1360 و نخستین سالهای دهه1370 آغاز شده بود؛ تأسیس فرهنگسرای بهمن در محل سابق کشتارگاه تهران در میدان بهمن را شاید بتوان یکی از مهمترین اقدامات در این زمینه نامید که در 21شهریورماه سال1370 افتتاح شد. اجرای نمایش «بینوایان» به کارگردانی بهروز غریبپور در سال1375 در این فرهنگسرای تازهتأسیس، نام این نهاد را بر سر زبانها انداخت. بهروز غریبپور که حدفاصل سالهای1369تا 1373مشاور فرهنگی شهردار تهران بهحساب میآمد، نقش مهمی در تأسیس فرهنگسرای بهمن داشت. اهمیت این نهاد این بود که فضای فرهنگی جدیدی را در جنوب تهران فراهم میساخت، در محلاتی که معمولاً و در سالهای قبل بهره چندانی از فضاهای فرهنگی نبرده بودند. اما طرح ساخت فرهنگسراها در سالهای دهه1370 ادامه یافت؛ فرهنگسرای پارک شفق با نام فرهنگسرای دانشجو در 19مهرماه سال1373 افتتاح شد. پارک شفق که با طراحی کامران دیبا در اواخر دهه1340 تأسیس شده بود، چند ساختمان داشت که تا پیش از تأسیس فرهنگسرای دانشجو در اختیار سازمان راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی بود. شهرداری منطقه 6 این ساختمانها را به تأسیس فرهنگسرا اختصاص داد که با طراحی پارک همخوانی بیشتری داشت.
سومین فرهنگسرای مشهور دهه1370، فرهنگسرای ارسباران در آبانماه سال1374 در خیابان جلفای تهران افتتاح شد. این فرهنگسرا تا نیمه دهه 1380یکی از فعالترین فرهنگسراهای تهران بهحساب میآمد و آمفی‌تئاتر، نگارخانه و کتابخانهاش محل برگزاری همایشها، کنسرتهای موسیقی، نمایشها و برنامههای فرهنگی مختلف بودند. تأسیس و محبوبیت خانه هنرمندان ایران در سال1377 تا حد زیادی جایگزین نقش مرکزی فرهنگسرای ارسباران در دهه1370 شد.
گسترش تأسیس فرهنگسراها، خانههای فرهنگ و دیگر نهادهای فرهنگی نظیر کتابخانهها و شبیه به آن در دهه1370 لزوم تأسیس یک نهاد مستقل در شهرداری تهران را نشان می‌داد؛ نهادی که به امور فرهنگی شهرداری تهران رسیدگی کند. در نهایت اساسنامه سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در 22شهریورماه سال1375 به تصویب رسید. سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران هماکنون مسئولیت نظارت بر دهها خانه‌فرهنگ، کتابخانهها، 13موزه و خانهموزه، 35 فرهنگسرا و 4مجموعه سینمایی را برعهده دارد و با توجه به تعداد، میتوان این نهاد را یکی از مهمترین نهادهای فرهنگی در شهر تهران درنظر گرفت.
اما فارغ از وسعت و گستره فعالیت این نهاد، اهمیت تأسیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در این نکته است که فرهنگ بهعنوان بخشی از خدمات شهری به رسمیت شناخته می‌شود. به واقع در نخستین دهه بعد از پیروزی انقلاب، مدیریت فرهنگسرای نیاوران بهعنوان تنها فرهنگسرای شهر تهران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار می‌شود و این نهاد هنوز هم تنها فرهنگسرای تحت‌نظارت وزارتخانه فوق است، درحالیکه مدیریت و نظارت بر سایر فرهنگسراهای شهر تهران بر عهده سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران قرار دارد و این به معنی تعریف فرهنگ بهعنوان بخشی از خدمات رفاهی شهری است که بهطور معمول برعهده شهرداریهاست. در میانه دهه 1370بالاخره فرهنگ بهعنوان بخشی از خدمات رفاهی شهری تعریف می‌شود.
