مگر در نهر تنهایی چه می‌شویند؟

  حسین عصاران   

استقبال گسترده قشر جوان و حتی نوجوان از انتشار آلبوم «صدای پای آب»را می‌توان در راستای پسندهای تازه جامعه رو به تغییر اواسط دهه70 بررسی کرد؛ یکی از این خوشایندها شعف و ذوق‌زدگی اهالی فرهنگ ازکشف جهان شعر سهراب سپهری بود که پس از سرخوردگی سال‌ها وفاداری به «هنر متعهد» این بار جهان متفاوت شعرهایش- با آمیزه‌ای از عرفان و در خودبودگی و طبیعت‌گرایی- آرامش مورد‌نیازشان ‌را برآورده می‌کرد و چه بسا که مرهمی هم بر گسست‌هایشان می‌گذاشت. همچنان که نهادهای رسمی عرصه فرهنگ نیز به واسطه همین بی‌نظری شعر سهراب به اتفاقات اجتماعی و سیاسی، مانعی بر این استقبال ایجاد نمی‎کردند. از سوی دیگر برسازی شخصیتی مهربان و صمیمی از خسرو شکیبایی در ذهن عموم جامعه (از راه فیلم‌های سینمایی و سریال‌هایی چون «روزی روزگاری») و جلوه‌گیری لحن خاص او در ادای واژه‌ها و جمله‌ها نیز بر نمود این آلبوم افزود تا «صدای پای آب» از یک مجموعه شعرخوانی، با مخاطبانی محدود از میان اهل شعر، به سمت یک مجموعه عموم‌پسند متمایل شود. تأثیر اجرا و کاراکتر صدای شکیبایی در کیفیت نهایی صدای پای آب چنان مشخص و محرز بود که در نگاهی نقادانه می‌توان برجستگی نوعی عاطفه‌زدگی و احساساتی‌گرایی رقیق را به جای بازتاب و هم شاعرانه جهان شعری «سهراب» در این آلبوم ردگیری کرد. (برای درک بیشتر این مسئله می‎توان اجرای شکیبایی را با شعرخوانی احمدرضا احمدی از اشعار سهراب در آلبوم «ابیات تنهایی» مقایسه کرد.) از روایات موجود چنین برمی‌آید که صدای پای آب نخستین مجموعه تولیدی مؤسسه «دارینوش» بوده که شکل‌گیری و ضبط آن به سال1368 (همان سال انتشار ابیات تنهایی) می رسد، اما به دلیل برخی ممانعت‌های رسمی، انتشار آن تا سال1374 به تأخیر افتاد. با بررسی تولیدات دارینوش در زمینه شعرخوانی، می‌توان این مؤسسه را پس از «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» و «ابتکار» سومین مؤسسه پیگیر در این عرصه دانست. کارهای دارینوش پس از دوم خرداد 1376و به صورت ترکیبی از ترانه‌خوانی و شعرخوانی، گسترش بیشتر و با انتخاب چهره‌های محبوب و معروف برای شعر و ترانه‌خوانی محبوبیت فراگیرتری هم یافت تا جایی که در یک نگاه متمرکز به بازار موسیقی آن سال‌ها، مجموعه تولیدات دارینوش را می‌توان در قالب گونه‌ای اختصاصی دسته‌بندی کرد؛ گونه‌ای که از بررسی میزان تناسب موجود میان مؤلفه‌های ساختاری هر کدام از نمونه‌هایش (از انتخاب شاعر و شعرخوان و ترانه‌خوان تا کیفیت و لحن شعرخوانی و انتخاب قطعات موسیقی متن و حتی طراحی جلد) با پسندهای عامه آن دوران، می‌توان به شامه قوی ایده‌پردازان این مؤسسه گواهی داد. همچنان که آن سال‌ها کار این مجموعه به دکلمه‌های مریم حیدرزاده، پرویز پرستویی، حسین پناهی و علی پروین هم رسید.