آغاز سازندگی

علیرضا احمدی  

بهار1369 با یک اولویت محوری برای دولت پنجم جمهوری‎‌‎اسلامی آغاز شد؛ سازندگی. نخستین سال کابینه اول آیت‎‌‎الله هاشمی‎‌‎رفسنجانی درحالی با شعار توسعه و تولید کار خود را آغاز کرده بود که کشور پس از پایان جنگ با خرابی‎‌‎های بسیاری در 5استان جنگ‎‌‎زده و سایر نقاط کشور مواجه بود، دولت حدود 50درصد کسری بودجه داشت و قیمت نفت به‎‌‎عنوان اصلی‎‌‎ترین منبع درآمد دولت هم در پایین‎‌‎ترین سطح خود در بازارهای جهانی به‎‌‎سر می‎‌‎برد و این موضوع اقتصاد ایران را با چالش‎‌‎های اساسی مواجه می‌کرد. ازسوی دیگر حجم وسیعی از زیرساخت‎‌‎های کشور ازقبیل جاده‎‌‎ها، پل‎‌‎ها، پالایشگاه‎‌‎ها و... درجریان جنگ با آسیب‎‌‎های زیادی مواجه شدند و این موضوع پیش‎‌‎بردن کار عمران و آبادانی کشور را با دشواری‎‌‎های بسیاری مواجه می‎‌‎ساخت.
درچنین شرایطی سفر به مناطق محروم و جنگی و توسعه روابط خارجی به‎‌‎عنوان 2راهکار اساسی برای عمران و توسعه اقتصادی کشور سرلوحه فعالیت‎‌‎های دولت سازندگی در سال1369 قرارگرفت و این درحالی بود که دولت همزمان مشغول بررسی روند تحولات عراق و عجله صدام برای به ‎‌‎سرانجام رساندن مذاکرات صلحی بود که از سال1367 آغاز شده بود، اما سودای حمله به کویت که صدام در ذهن داشت، سبب عجله وی برای حل‎‌‎وفصل اختلافات با ایران می‎‌‎شد و زمینه‌ای شد برای نوشتن نامه‎‌‎های تاریخی صدام حسین به هاشمی‎‌‎رفسنجانی در مردادماه1369؛ نامه‎‌‎هایی که به منزله تثبیت پیروزی ایران در جنگ تحمیلی هشت‌ساله بود و امضای رئیس‎‌‎جمهور بعثی عراق را پای خود داشت.
در بودجه سال1369هزینه‎‌‎های عمرانی حدود 60درصد رشد داشت و قرار بود زمینه مناسب را برای محرومیت‌‎‌‎زدایی از روستاها، توسعه صنایع خودروسازی، سد‌‎‌‎سازی‎‌‎، توسعه صنایع نفت، گاز، پتروشمی و پالایشگاه‎‌‎ها، رونق ساخت‎‌‎وساز، گسترش صنایع سنگین، تقویت زیرساخت‎‌‎های حمل‎‌‎ونقل و گسترش صنایع نظامی و دفاعی فراهم کند. در این میان دولت برای اجرای مناسب برنامه پنج‌ساله اصلاحات قانونی در برخی حوزه‎‌‎های اقتصادی را آغاز کرد که تکمیل قانون کار یکی از آنها بود.
این قانون پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی که با ایرادهای فراوان شورای نگهبان مواجه شد، درآخرین روزهای آبان1369 در مجمع‎‌‎تشخیص مصلحت نظام به ‎‌‎تصویب رسید و در فصل پنجم آن و ذیل عنوان آموزش و اشتغال توجه ویژه‎‌‎ای به تقویت آموزش‎‌‎های فنی وحرفه‎‌‎ای شده بود که نیاز دوران سازندگی ارزیابی می‎‌‎شد. تصویب لایحه بیمه بیکاری در مجلس شورای اسلامی در شهریورماه نیز از دیگر اقداماتی بود که باهدف رونق اشتغال و ایجاد فضای مناسب کسب وکار انجام شد.
یکی دیگر از این دست اقدامات، راه‎‌‎اندازی دفتر بازرسی ویژه رئیس‎‌‎جمهور بود که در اوایل سال1369به‎‌‎صورت رسمی فعالیت خود را با هدف سالم‌‎‌‎سازی فضای اقتصادی کشور، اجرای به‎‌‎موقع طرح‎‌‎های اولویت‎‌‎دار عمرانی کشور و مبارزه با مفاسد دیوان‎‌‎سالاری آغاز کرد.
بررسی‎‌‎ها نشان می‎‌‎دهد با انجام مجموع اصلاحات انجام شده از سوی دولت در سال1368و نیمه نخست سال1369، شاخص‎‌‎های اقتصادی مسیر رشد را درپیش گرفتند؛ آمارهایی که از وضعیت اقتصاد کشور در آبان1369 ازسوی محمدحسین عدلی، رئیس بانک‎‌‎مرکزی منتشر شد این موضوع را تصدیق می‎‌‎کرد. به‎‌‎عنوان مثال در این گزارش میزان کسری بودجه دولت که در سال1367، 2/50درصد بود، در سال1369 به 8/6درصد رسید و تورم نیز کاهش یافت و از 9/28درصد در سال1367 به 9درصد درسال 1369تنزل کرد.