گزارش
یک‌قدم تا مدیریت یکپارچه
کلیات طرح جامع مدیریت شهری در کمیسیون شوراهای مجلس تصویب شده و به‌زودی در صحن اصلی ارائه می‌شود
محمد سرابی ـ خبرنگار
بیش از یک‌دهه از طرح موضوع «مدیریت یکپارچه شهری» می‌گذرد. این روز‌ها مشکلات گوناگون چنان شهر و کشور را احاطه کرده که شهرداری‌ها و دیگر دستگاه‌ها بیشتر به فکر پیشبرد و نگهداشت امور هستند تا موضوعات مدیریتی. با این حال، لایحه‌ای درخصوص مدیریت شهرهادر مجلس به جریان افتاده که در روز‌های آینده در صحن علنی مطرح خواهد شد؛ چراکه رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس، محسن پیرهادی از تصویب کلیات طرح جامع مدیریت شهری در این کمیسیون شورا خبر داده و گفته که در آن به‌دنبال ایجاد یکپارچگی در وظایف و اختیارات شهری و محلی هستند و تلاش دارند از تعدد مراجع تصمیم‌گیر در امور محلی کاسته شود و اختیارات مدیریت‌های شهری را افزایش دهند. بر این اساس، انتظار می‌رود با تصویب کلیات طرح جامع مدیریت شهری در کمیسیون شوراهای مجلس، به‌زودی این طرح در صحن مجلس ارائه شود و نمایندگان به بررسی آن بپردازند. حال چنانچه طرح، آرای لازم را برای تصویب کسب کند، انتظارات دیرینه شهرها برای تحقق مدیریت یکپارچه برآورده می‌شود؛ موضوعی که می‌تواند از عملکرد جزیره‌ای نهادهای گوناگون در شهرها جلوگیری کند و شهرداری کلانشهرهای ایران مانند کشورهای توسعه‌یافته، قدرت اجرایی در شهرها را به‌دست خواهند گرفت.
البته موضوع تمرکز تصمیم‌گیری و اجرا در شهرها قبلا با عنوان مدیریت واحد بیان می‌شد، اما پس از بحث‌های فراوان مشخص شد که اداره همه امور کلانشهرها به‌دست شهرداری نیازمند بودجه و امکانات کلان خواهد بود و از توان آن خارج است. باوجود این، سال ۹۳ لایحه‌ای و سال۹۶ طرحی از سوی نمایندگان در باره همین موضوع تدوین شد که تاکنون به سرانجام نرسیده، ولی لایحه اخیر می‌تواند این هدف را محقق کند. با این حساب، وظایف متعدد اجرایی مثل آب و فاضلاب، گاز، برق، آموزش و پرورش و نیروی انتظامی با هماهنگی کامل مدیریت شهری انجام می‌شود؛ مسئله‌ای که یک‌نقطه عطف در مدیریت شهرها به شمار می‌رود. به همین‌خاطر، نظرات کارشناسان باتجربه شهری را برای اهمیت مسئله جویا شده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اهمیت تخصیص بودجه در مدیریت یکپارچه شهری
احمد مسجدجامعی ـ عضو شورای شهر تهران
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که مدیریت واحد شهری با مدیریت یکپارچه شهری تفاوت دارد و چیزی که باید به سمت آن حرکت کنیم، مدیریت یکپارچه است. در کلانشهرها مدیریت واحد عملاً غیرممکن است و شهرداری نمی‌تواند از پس این همه کار بربیاید؛ در مقابل در مدیریت یکپارچه شهری دستگاه‌ها موظف خواهند شد برنامه کاری خود را به شوراها ارائه دهند. یک موضوع دیگر را هم باید درنظر گرفت؛ اینکه مدیریت یکپارچه جنبه مالی هم دارد. الان ارگان‌های دیگری مانند آب و فاضلاب یا برق که در شهر مشغول کار هستند از بودجه دولتی استفاده می‌کنند و تعدادی نیروی انسانی و تجهیزات دارند که با آن وظایف خود را انجام می‌دهند. در طرح‌های مختلفی که برای مدیریت یکپارچه شهری پیشنهاد شده، شهرداری هم همینطور است، ولی از بودجه غیردولتی استفاده می‌کند. از طرف دیگر، در مقطعی این تصور ایجاد شده بود که در مدیریت یکپارچه شهری بخشی از این بودجه‌ها جابه‌جا می‌شود و از سازمانی در اختیار سازمان دیگر قرار می‌گیرد. ما در سال‌های قبل این موضوع را بار‌ها مطرح کردیم، اما برای به نتیجه رسیدن آن باید چارچوب مشخص و قابل اجرا تعیین کرد وگرنه ممکن است بعضی از ارگان‌ها از بودجه ارگان دیگری برای انجام کاری که به‌خود آنها ارتباط دارد، استفاده کنند.
مدیریت هماهنگ شهری ضروری است
مهدی چمران ـ رئیس دوره پیشین شورای شهر تهران
الان آنقدر شهر مشکل دارد که مدیریت واحد شهری در میان آن فراموش می‌شود. زمانی که آقای روحانی برای دوره اول رئیس‌جمهور شده بودند و ما در شورای شهر و شورای‌عالی استان‌ها بودیم، به ما 2 قول دادند؛ یکی درباره لایحه مدیریت شهری و یکی هم لایحه درآمد‌های پایدار که قرار شد این دو را به مجلس بدهند و حدود 2سال هم جلساتی در ریاست‌جمهوری تشکیل می‌دادند. من، هم به‌عنوان رئیس شورای‌عالی استان‌ها و هم به‌عنوان رئیس شورای شهر تهران در آن جلسه حضور داشتم. اعضای کمیسیون امور زیربنایی هم در جلسه بودند و وزیر کشور، آقای رحمانی‌فضلی مسئولیت آن را برعهده داشت. درواقع کمیسیون مجزایی برای این موضوع تشکیل شده بود که فقط به مسائل شورا و شهرداری می‌پرداخت و طرح‌های مفصلی از طرف شهرداری و وزارت کشور تدوین شد و الان هم موجود است. بعدا آقای قالیباف به‌عنوان شهردار به جلسات آمدند. البته ما کلمه «واحد» را کنار گذاشتیم؛ زیرا بسیار گسترده می‌شود و عملی نیست. ما مدیریت «هماهنگ» را پیشنهاد کردیم. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام و تنظیم شد. لایحه‌ای در این زمینه تصویب شد و به هیأت‌دولت رفت اما در هیأت‌دولت کمی عوض شد خبری نشد. چیزی که به مجلس فرستادند متفاوت بود و در مجالس قبل به جایی نرسید. لایحه درآمد‌های پایدار هم به شکل دیگری به مجلس رفت. قبل از این، من نزدیک 2سال در دوران آقای احمدی‌نژاد به کمیسیون زیربنایی دولت می‌رفتم و درباره مدیریت هماهنگ شهری بحث می‌کردم. از 24وظیفه‌ای که یک‌بار بنا شده بود برعهده شهرداری‌ها بگذارند، درباره 16مورد به تفاهم رسیدیم، اما آن هم به هیأت‌دولت فرستاده و بعد متوقف شد. ما مسئله را پیگیری می‌کردیم؛ زیرا مدیریت هماهنگ را یکی از رمز‌های موفقیت شوراهای شهر می‌دانستیم. شوراهای شهر فعلا شورای شهرداری هستند؛ درحالی‌که باید همه کار‌های شهر هماهنگ شود تا دوباره‌کاری صورت نگیرد و پول اضافی خرج نشود. در کنار آن هم باید حتما موضوع درآمد‌های پایدار و قانونی را دنبال کرد تا شهرداری‌های کل کشور به تراکم‌فروشی و ماده 100نپردازند. تصور می‌کنم الان مشکلات شهر و کشور آنقدر زیاد است که این موضوع چندان در اولویت قرار نگرفته است. اما اهمیت زیادی دارد و مجلس باید به سرعت آن را پیگیری کند.
2طرح به مجلس ارائه شد
علیرضا احمدی ـ رئیس شورای‌عالی استان‌ها
طرح جامع مدیریت شهری و روستایی در دوره قبلی مجلس مطرح شده بود و در دوره جدید نیز از طریق کمیسیون شوراها بررسی و به مرکز پژوهش‌ها فرستاده شد که به‌زودی در صحن بررسی خواهد شد. ما هم از طریق شورای‌عالی استان‌ها این طرح را با 20ماده بیشتر به مجلس بردیم تا اگر یکی از طرح‌ها تصویب نشد، بتوانیم طرح دوم را مجددا بررسی کنیم. اکنون می‌بینیم بوروکراسی در ادارات ما خیلی زیاد است؛ به‌عنوان مثال هر بار که برای گرفتن پروانه ساختمانی به شهرداری می‌رویم باید به چندین اداره دیگر هم مراجعه کنیم. انبوه پرونده‌های کمیسیون ماده 100از اینجاست که همه تخلفات طرح تفصیلی و عالی و کمیسیون ماده 5به کمیسیون ماده 100ارجاع داده می‌شود. در کمیسیون هم تصمیم بر ابقا یا قلع و قمع گرفته می‌شود. ما نمی‌توانیم ماده 100را بدون اصلاح ماده 5قانون معماری و شهرسازی اصلاح کنیم. الان 250هزار بنای ساخته شده حکم قلع بنای قطعی دارند. عملا خیلی از اتفاقاتی که الان می‌افتد به‌دلیل خلأ‌های قانونی است؛ چون قانونی که تصویب می‌شود باید ضمانت اجرایی هم داشته باشد؛ درحالی‌که الان برای تخلفات ماده 100جرم‌انگاری نشده است. در طرح جامع مدیریت شهری و روستایی ادارات دیگر ذیل شهرداری قرار می‌گیرند؛ البته قرار نیست شهرداری فقط خدمات ارائه دهد، بلکه منابع مالی هم در آن جذب می‌شود.
