هنر نوگرای ایران، بیموزه نماند
بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران در آبانماه1358
موزه هنرهای معاصر تهران، پیش از انقلاب عمر چندانی نداشت. در سال1356 تاسیس شد و در همین مدت کوتاه نیز نمایشگاههای مهمی را برگزار کرد. محمدرضا پهلوی ایران را ترک کرده بود و خیابانها شلوغتر از قبل بود. در این روزها زیرزمین موزه بهمثابه پناهگاهی موقت برای آثار در نظر گرفته شد. آیدین آغداشلو میگوید: «در آغاز انقلاب کسی نمیدانست چه اتفاقی پیش خواهد آمد. پس تنها کاری که کردند آن بود که زمین را بکنند. چیزی همچون مجموعه درسدن در جریان جنگ جهانی دوم که همهچیز را در غارها نگاه داشتند؛ مشابه چنین چیزی در لوور انجام شد. این چیزها پدید میآید. تا بتوان آثار را امن نگاه داشت». اما فرهنگِ هنردوستِ مردم ایران مانع از نابودی موزه و آثارش در جریان انقلاب شد. به گفته شاهدان عینی مردم از موزه در برابر هجوم برخی از دیگر مردم دفاع میکردند. مهدی کوثر که آخرین مدیر موزه در دوره پهلوی بود موفق شد تا از آثار هنری مراقبت کند و سرانجام در روزهای اسفند1357مدیریت موزه را به نیروهای پاسدار انقلاب تحویل داد. گمانهزنیهایی برای تغییر کاربری موزه وجود داشت اما با یک دوره تعطیلی کوتاه، فعالیت موزه از سر گرفته شد و نزدیک به یک سال پشت درهای بسته فعال بود. موزه هنرهای معاصر را میتوان از معدود نمونههای چنین مراکزی دانست که فعالیتشان پس از انقلاب نیز ادامه یافت. موزه در آبانماه سال1358بازگشایی شد. عباس سارنج پوستری را طراحی کرد که روی آن نوشته شده بود: بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران - طراحی، نقاشی، گرافیک، عکاسی، فیلم. این سال برای موزه سال پُرکاری بود. نمایشگاههای متعددی بهمناسبت سالگرد پیروزی انقلاب در موزه برگزار شد. چند نمونه از این نمایشگاهها به این شرح است:
نمایشگاه نقاشی نقاشان مبارز
عکاسی از دیدگاههای چهار عکاس
دیوار نوشتههای انقلاب اسلامی
هنر مقاومت فلسطین (آثاری از نقاشان فلسطین)
نمایشگاه طراحیهای دانشجویان دانشکدههای هنری تهران
نمایشگاه عکس ماسوله روستا
نمایشگاه عکسهای دو عکاس
طرحهای دو نقاش
و نمایشگاههای ویژه بهمناسبت نخستین سالگرد انقلاب اسلامی ایران (نقاشی مروری بر آثار اساتید گذشته تا دیوار نوشتهها، کاریکاتور، عکاسی، سینما و...)
دو دهه از انقلاب گذشت و موزه نزدیک به 16مدیر را به خود دید. در این سالها برخی از آثار، دیگر شانس نمایش عمومی پیدا نکردند، چراکه موزه در پی نمایش ارزشهای انقلابی بود و فضایی را به نمایش آثار مربوط به جنگ تحمیلی اختصاص داد. نشانه تصویری موزه با الهام از معماریاش در دهه1360 توسط جواد پویان طراحی شد و نشانهنوشته زیر آن نیز در سال1372 بهدست صداقت جباری طراحی شد. در سال1366 نخستین دوسالانه طراحی گرافیک ایران در موزه برگزار شد و در دهه1370 با بازتر شدن فضای سیاسی کشور، موزه به برگزاری منظم دوسالانهها در رشتههای مختلف روی آورد. این موزه با عمری به بلندای نیمقرن، امروز نیازمند نگاههای جستوجوگر و عمیق است. تاریخی با پُرشمار نمایشگاهها و رویدادهای مؤثر که در جریان هنر نوگرای ایران غیرقابل انکار است.