خیمه شب بازی ژاپنی

  مهرداد رهسپار   

در سال 1354، گروه تئاتر عروسکی یوکی به ایران می‎آید و در تالار رودکی برای کودکان و نوجوانان برنامه اجرا می‎کند. این گروه در سفر خود به ایران تصمیم می‎گیرند تا در کنار اجرای چندین قطعه نمایشی، شیوه استفاده از عروسک در این نمایش را هم به مخاطبان کودک و نوجوان حاضر در سالن، آموزش دهند. آنها در این سفر نمایش‎های جشن‎ها، قصه جوان چینی، زن از آب گرفته، رقص شیر، عشق اوهیچی، دختر مرد سبزی‎فروش و گورکن معبد شوشوجی را اجرا کردند. برای مخاطبان ایرانی این نمایش، نمایش عروسکی یوکی چیزی شبیه به خیمه‎شب‎بازی بود و دلیل دعوت از آنها به ایران نیز همین شباهت میان نمایش عروسکی یوکی ژاپن و خیمه‎شب‎بازی ایران بود. هم خیمه‎شب‎بازی و هم یوکی هر دو با عروسک‎های نخی اجرا می‎شدند، مضامینی کمدی داشتند، به همراهی موسیقی به صحنه می‎آمدند و اجراهای آنها را مجموعه‎ای از نمایش‎های کوتاه تشکیل می‎داد. اما تفاوت مهم خیمه‎شب‎بازی ایران با یوکی ژاپن در این بود که این نمایش ژاپنی، طی سال‎ها تکامل یافته به ساختار پیچیده در اجرا، صحنه‎پردازی و عروسک‎سازی رسیده بود. اما خیمه‎شب‎بازی ایران فاقد این تکامل بود و در دهه‎های 40 و 50، با یافتن خیمه‎شب‎بازان قدیمی رفته‌رفته احیا شده و نسل جدیدی از علاقه‌مندان تئاتر را به‌خود جذب کرده بود.