واکنش متفاوت بازارها به انتخابات آمریکا

یک روز قبل از روز انتخابات در آمریکا قیمت دلار دوباره به مرز ۳۰هزار تومان رسید و بورس با نزول مواجه شد. به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران در بورس در حال نقدکردن دارایی‌های خود بودند تا تکلیف انتخابات آمریکا روشن شود و معامله‌گران بازار ارز هم چندان امیدی به گشایش‌های سیاسی، بر اثر انتخاب جو بایدن یا باقی‌ماندن ترامپ در کاخ سفید ندارند.
به گزارش همشهری، فعالان اقتصادی این روزها به‌شدت منتظر مشخص‌شدن نتایج انتخابات آمریکا هستند، شاید تاکنون هیچ‌گاه نتایج انتخابات آمریکا برای ایرانیان به‌ویژه فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران مهم نبوده است. علت توجه ویژه به انتخابات آمریکا، اعمال تحریم‌ها علیه ایران و وضع خاص اقتصاد ایران است که به‌دلیل کاهش فروش نفت، ۳سال است که در رکود به سر می‌برد، به همین دلیل صاحبان کسب و کارهای کوچک و بزرگ، که از شرایط کنونی صدمه دیده‌اند، با دقت نتایج انتخابات آمریکا را دنبال می‌کنند تا ببینند آیا در نتیجه این انتخابات گشایشی در وضعیت سیاسی و به‌دنبال آن اقتصادی ایجاد می‌شود یا خیر.

اثر دلاری
به‌زعم اقتصاددانان مهم‌ترین اثر انتخابات آمریکا بر اقتصاد ایران روی قیمت دلار نمایان می‌شود که می‌تواند اثرات عمیقی بر جای‌جای اقتصاد ایران داشته باشد. درطول ۲سال گذشته همزمان با وقوع تحریم‌ها قیمت دلار با التهاب زیادی مواجه شده و خود به یک عامل تورم‌زا تبدیل شده است. علت رشد دلار این است که در نتیجه تحریم‌ها درآمد‌های ارزی کشور کاهش پیدا کرد و جریان ورود ارز به کشور کم شد. در نتیجه کاهش جریان ورود ارز؛ عرضه ارز هم در بازار داخلی کم شد و قیمت دلار افزایش یافت. این رشد قیمت دلار خود به تورم موجود دامن زد و به کاهش ارزش دارایی‌ها منجر شد.
با کاهش ارزش دارایی‌ها قیمت‌ها در اغلب بازار‌ها ازجمله طلا، ارز، مسکن و خودرو با رشد‌های افسارگسیخته مواجه شد. به‌زعم اغلب کارشناسان رشد بازار سهام هم در نتیجه کاهش ارزش دارایی‌ها و تورم بوده است، بنابراین واضح است که تحریم‌ها در نتیجه تحولات سیاسی اثرات مختلفی بر پیکره اقتصاد برجای گذاشته و قطعا مهم‌ترین اثر آن تأثیراتی است که از کانال نرخ ارز نمایان می‌شود، زیرا فقط تغییر قیمت دلار می‌تواند بسیاری از معادلات اقتصادی را دستخوش تغییر کند و حتی روند تولید را با چالش روبه‌رو کند.

۲واکنش متفاوت
تحلیلگران می‌گویند سیاست‌های تنش‌زای دونالد ترامپ اثرات تخریبی زیادی بر اقتصاد ایران و حتی اقتصاد جهانی دارد، به همین دلیل انتخاب او می‌تواند به رشد قیمت دلار منجر شود و این افزایش قیمت دلار می‌تواند موتور محرکی برای رشد بورس باشد، زیرا بورس با رشد قیمت دلار رابطه مثبت دارد و افزایش قیمت دلار می‌تواند شاخص‌های بورس را به‌ پرواز دربیاورد.
در چنین شرایطی با توجه به آنکه نتایج نظرسنجی‌ها در طول روز‌های گذشته نشان می‌داد جو بایدن رقیب دمکرات دونالد ترامپ پیروز میدان است، قیمت دلار با ۵هزار تومان نزول مواجه شد و تا محدوده ۲۷هزار تومان هم رسید. بازار سهام هم همزمان با انتشار نتایج این نظرسنجی‌ها با نزول بیشتری مواجه شد و ظرف روزهای گذشته بر شدت این نزول اضافه شد. با این حال یک روز مانده به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، بازار‌ها واکنش متفاوتی نسبت به این انتخابات از خود نشان دادند؛ به‌طوری‌که در روز دوشنبه ۱۲آبان‌ماه قیمت هر دلار آمریکا به سرعت افزایش یافت و دوباره به محدوده ۳۰هزار تومان بازگشت و شاخص بورس نیز در همین روز با یک نزول سنگین، ۱۵هزار و ۵۰۰واحد کاهش یافت.

علت واکنش متفاوت بازارها
سهامداران از چندهفته پیش در حال نقدکردن دارایی خود بودند تا نتیجه انتخابات آمریکا مشخص شود و این موضوع به خروج پول از بازار سهام منجر شده بود و حتی تا یک روز قبل از برگزاری این انتخابات به اوج خود رسید، اما در بازار ارز شرایط متفاوت است و اغلب سرمایه‌گذاران چون امیدی به گشایش سیاسی و انجام مذاکرات ندارند، معتقدند قیمت دلار چندان نزول نخواهد کرد، زیرا ورود ارز به کشور زمانی افزایش خواهد یافت که درآمدهای ارزی ایران تحت‌تأثیر گشایش‌های سیاسی افزایش یابد و چون چندان امیدی به انجام مذاکرات نیست، در نتیجه ورود ارز به کشور در کوتاه‌مدت افزایش نخواهد یافت.
مهدی سدیدی، کارشناس بازارهای مالی در این‌باره به همشهری می‌گوید: تلقی بازیگران بورس از انتخابات آمریکا بر تحلیل مبتنی بر دلار شکل گرفته است؛ به‌طوری که به تصور آنان پیروزی بایدن مساوی با کاهش تنش سیاسی و ریزش نرخ دلار تحلیل می‌شود و درخصوص پیروزی ترامپ بالعکس. او می‌افزاید: به‌نظر می‌رسد کلیت رفتار اقتصادی جامعه نیز بر این اساس استوار است و بالطبع توقع ریزش دلار با کاهش فروش شرکت‌های بورس و کاهش شاخص بورس تحلیل می‌شود؛ این فضای غالب ذهنی بازیگران اقتصادی است.
رامین خدابنده، مدیرعامل یک شرکت سبدگردان در بورس هم می‌گوید: به هر حال به لحاظ روانی، انتخابات آمریکا روی روند معاملات بازار سرمایه مؤثر بوده و اشخاصی که در هفته‌های قبل نقد کرده‌اند، احتمالا تا مشخص‌شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دوباره به خرید اقدام نخواهند کرد. همین جو روانی منفی ایجادشده نسبت به اثرگذاری انتخابات آمریکا بر وضعیت اقتصادی کشور هم موجب شد بورس تهران نزولی فراتر از انتظارات تجربه کند.
او می‌افزاید: چنانچه بایدن پیروز انتخابات آمریکا باشد، یک شوک روانی کوتاه‌مدت، بازارها را منفی خواهد کرد؛ اما با توجه به نزول سنگین قیمتی در سهام برخی شرکت‌ها، شاید این اثرگذاری در بازار سرمایه چندان نباشد ولی بازار ارز ممکن است ریزش بیشتری داشته باشد و نرخ ارز در کوتاه‌مدت حتی به کمتر از ارزش ذاتی برسد. به‌گفته او؛ به‌نظر می‌رسد بورس تهران دلار ۲۴ تا ۲۵هزار تومان را در ارزشگذاری سهم‌ها لحاظ کرده و اگر نرخ دلار در بازار، تحت‌تأثیر انتخاب بایدن، کاهش بیشتری داشته باشد، بازار سرمایه هم پتانسیل ریزش بیشتر خواهد داشت. ولی این روند کوتاه‌مدت است و معتقدم بازارها دوباره به مدار افزایش بازمی‌گردند، چون درنظر داشته باشید که با مشخص‌شدن نتایج انتخابات آمریکا، یکی از ریسک‌های این بازار هم برطرف خواهد شد.

ربطی به انتخابات آمریکا ندارد
در مقابل برخی تحلیلگران هم بر این باورند که این تحولات ازجمله نزول بازار سهام واکنشی به انتخابات آمریکا نبوده است. مهدی دلبری، کارشناس بازار‌های مالی در این‌باره به همشهری می‌گوید: انتخابات آمریکا به‌طور مستقیم بر اقتصاد ایران اثر ندارد و این اثر با یک‌دست واسطه از طریق اقتصاد و بازار‌های جهانی به ایران منتقل می‌شود. او ادامه می‌دهد: اثر انتخابات آمریکا بیشتر یک اثر جهانی است و ایران به‌دلیل تحریم‌ها اثر مستقیمی از انتخابات آمریکا نمی‌پذیرید و درباره اثر انتخابات آمریکا بر بازار‌های ایران تا حدود زیادی بزرگنمایی شده است، چون اقتصاد ایران یک اقتصاد تحریمی است و اثرات انتخابات آمریکا به‌صورت ثانویه و با یک تأخیر زمانی از طریق بازارهای جهانی منتقل می‌شود.
محمدحسین مجیدی، یک کارشناس بازار سرمایه هم در این‌باره می‌گوید: عامل اصلی ریزش بورس، انتخابات آمریکا نیست و عوامل بنیادی همچون افزایش نسبت قیمت به درآمد بازار و تصمیماتی که ریسک‌های این بازار را افزایش داد، منجر به فروش‌های هیجانی و خروج نقدینگی از بازار شد و نباید انتخابات آمریکا را علت اصلی ریزش‌های بورس معرفی کرد.
حمید علیخانی، دیگر کارشناس بازار سرمایه هم با مجیدی هم‌نظر است. او با بیان اینکه نزول‌های بورس ناشی از برگزاری انتخابات آمریکا نیست می‌گوید: ریزش‌های بورس ارتباطی با انتخابات آمریکا ندارد؛ چرا باید ۳‌ماه قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، ریزش‌های بازار سرمایه را به انتخابات آمریکا ربط دهیم؛ درحالی‌که در دوره قبلی انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، واکنش بازار به این اتفاق فقط ۳روز به‌طول انجامید و بعد از آن، بازار روند عادی به‌خود گرفت؟
با وجود دیدگاه‌های مختلف درباره اثر‌گذاری انتخابات آمریکا بر بازار‌ها، به‌نظر می‌رسد فعالان اقتصادی به‌ویژه سرمایه‌گذاران بازار‌های طلا، ارز و سهام فارغ از اثرات واقعی این رویداد واکنش بیش از اندازه‌ای به آن نشان داده‌اند و با پایان این انتخابات سایه یک شوک بزرگ از سر بازار‌های ایران برداشته خواهد شد.