بازگشت آرامش به شرق مدیترانه؛ مذاکره آغاز می‌شود
پس از مکالمه تلفنی روسای جمهور ترکیه و فرانسه، زمینه برای دور جدید گفت‌وگوهای سیاسی و کاهش تنش‌های نظامی در مدیترانه فراهم شده است
سیاوش فلاح پور_خبرنگار
در شرایطی که بسیاری از ناظران و تحلیلگران نسبت به‌احتمال وقوع درگیری نظامی در شرق دریای مدیترانه هشدار می‌دادند، به‌نظر می‌رسد مکالمه تلفنی میان مکرون و اردوغان به کلی فضای حاکم بر این منطقه را تغییر داده است. به گزارش رویترز، این مکالمه تلفنی پس از سخنرانی اردوغان در نشست مجازی مجمع عمومی سازمان ملل و به درخواست امانوئل مکرون صورت گرفت. اردوغان در سخنان مختصر خود، ضمن تکرار انتقادات از اروپا به‌دلیل نادیده انگاشتن حقوق دریایی ترکیه گفته بود: تنها راه‌حل بحران مدیترانه، گفتوگو میان کشورهاست، هیچ‌کس نمی‌تواند با تکیه بر زور، حقوق دیگران را زیر پا بگذارد.
جزئیات مکالمه
اگرچه روایت‌های فرانسه و ترکیه درباره این مکالمه تلفنی تا حدودی متفاوت است، اما در هر دو روایت، توافق سران بر گفتوگو و مذاکره برای حل مشکل به‌عنوان محور اصلی دیده می‌شود. به ادعای دفتر ریاست‌جمهور ترکیه، اردوغان در گفتوگو با مکرون نسبت به حمایت فرانسه از «سیاست‌های توسعه‌طلبانه یونان در مدیترانه» ابراز نارضایتی کرده و گفته: با حمایت از رفتارهای غلط، صرفا به تشدید تنش و پیچیده‌تر شدن بحران کمک می‌کنیم. در مقابل کاخ الیزه نیز مدعی است مکرون به صراحت از ترکیه خواسته به حاکمیت ملی کشورهای همسایه خود احترام گذاشته و رفتارهای یکجانبه را کنار بگذارد. این در حالی است که در هر دو روایت رسمی، بر آغاز مذاکرات سیاسی و فنی میان ترکیه با یونان و همچنین ترکیه با اتحادیه اروپا درباره کشف و استخراج منابع گاز در دریای مدیترانه تأکید شده است. مکرون در پایان این مکالمه نسبت به حسن نیت طرفین در مذاکرات پیش رو اظهار امیدواری کرده است؛ مذاکراتی که به گفته او، راه را برای کاهش تنش‌های شدید ماه‌های گذشته در شرق دریای مدیترانه هموار خواهد کرد.
مذاکرات فنی و نظامی از استانبول تا بروکسل
گفته می‌شود نخستین گام در مسیر کاهش تنش‌های نظامی در مدیترانه پس از مکالمه تلفنی مکرون و اردوغان، برگزاری مذاکرات مستقیم میان ترکیه و یونان در استانبول است. شبکه الجزیره به نقل از منابع دولتی در آنکارا می‌نویسد: وزارت خارجه یونان پس از مکالمه تلفنی مکرون-اردوغان برای از سرگیری مذاکرات مرزی اعلام آمادگی کرده است. این در حالی است که آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز هفته گذشته در مکالمه تصویری با اردوغان، خواهان مذاکره مستقیم میان ترکیه و یونان با حمایت اتحادیه اروپا شده بود. آتن و آنکارا طی 18سال گذشته «60دور مذاکره مرزی» با یکدیگر داشته‌اند؛ مذاکراتی که از بهار سال 2002با میانجیگری اتحادیه اروپا آغاز شده و سرانجام در پاییز سال 2016در آتن متوقف شد.
همزمان با این تحولات، دبیرکل ناتو از مذاکرات موفق هیأت‌های نظامی ترکیه و یونان در مقر ناتو در بروکسل خبر داده است. ینس استولتنبرگ با اعلام این خبر گفته: طی یک ماه گذشته 5دور مذاکرات نظامی میان هیأت‌های 2 کشور صورت گرفته که با گذشت زمان، روند مثبتی داشته است و بر این اساس، دور ششم مذاکرات نیز هفته آینده در بروکسل برگزار خواهد شد. به گفته او، نیروهای دریایی و هوایی ترکیه و یونان به نشانه حسن نیت برای پیشرفت مذاکرات، فعالیت‌های حساسیت‌زای خود در شرق مدیترانه را متوقف کرده‌اند.
به نوشته رویترز، هدف از مذاکرات بروکسل «یافتن سازوکاری مشترک برای مهار تنش‌ها در دریای اژه و شرق مدیترانه، افزایش اعتماد متقابل و برقراری خط تماس مستقیم روزانه میان فرماندهان نظامی دو کشور برای جلوگیری از وقوع حوادث ناخواسته در این منطقه» است.
منطقه شرق دریای مدیترانه طی یک سال گذشته به‌دلیل اختلافات میان ترکیه با اروپا بر سر مرزهای دریایی و حق کشف و استخراج منابع گازی شاهد تنش‌های نظامی گسترده‌ای بوده است. در این میان، قبرس، مصر و رژیم صهیونیستی نیز با تشکیل محوری جدید در جنوب مدیترانه از کمپین فشار علیه ترکیه به رهبری فرانسه حمایت می‌کنند. بحران نظامی لیبی را می‌توان اصلی‌ترین نماد تنش‌های نظامی دو محور مذکور در سواحل مدیترانه به شمار آورد. در جنگ داخلی این کشور، فرانسه، روسیه، مصر، امارات، یونان و رژیم صهیونیستی از شبه‌نظامیان خلیفه حفتر و در مقابل، ترکیه و قطر از دولت وفاق ملی در طرابلس حمایت می‌کنند.
چماق تحریم همچنان بر سر ترکیه
اگرچه تحولات اخیر بیانگر کاهش تنش میان ترکیه و اروپا در پرونده مدیترانه است، اما سایه تحریم‌های اقتصادی اروپا همچنان بر سر ترکیه سنگینی می‌کند. بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که در نشست دو روزه سران اتحادیه اروپا (امروز و فردا)، موج تازه‌ای از فشارهای اقتصادی علیه آنکارا آغاز شود؛ فشارهایی که عملا از هفته گذشته با تحریم دو شرکت صنایع دریایی ترکیه کلید خورده است. در مقابل اما برخی معتقدند، نرمش اخیر ترکیه و آغاز مذاکرات ممکن است مانع از اعمال تحریم‌های جدی علیه آنکارا شود. سعید الحاج، کارشناس امور ترکیه با اشاره به این مسئله می‌نویسد: بدون شک این نشست با موضع‌گیری قاطع سران اروپا در حمایت از یونان مقابل ترکیه همراه خواهد بود، اما با توجه به استقبال ترکیه از مذاکرات همه‌جانبه، بعید است فعلا از گزینه تحریم به‌طور جدی علیه این کشور استفاده شود.
در همینه زمینه :
