مسافری از مدیترانه

آرش نهاوندی-روزنامه‌نگار

امروز را روز جهانی درخت  زیتون نام نهاده‌اند که به نوعی نماد رژیم غذایی مدیترانه‌ای محسوب می‌شود. زیتون در کشور ما غالبا به عنوان چاشنی خوشمزه‌ای در کنار دیگر ترشی‌ها یا در سالادها مصرف می‌شود. حتی به‌صورت مستقل یا زیتون پرورده هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. اما حالا که این‌ همه از این خوردنی خوشمزه استفاده می‌کنید، از خودتان پرسیده‌اید که خواص آن چیست؟ برای همین با دکتر منصور رضایی، متخصص تغذیه به گفت‌وگو نشستیم و نکته‌های خواندنی‌‌اش را با هم مرور می‌کنیم.

چه می‌دانیم؟
زیتون نماد رژیم غذایی مدیترانه‌ای است. در واقع رژیم غذایی مدیترانه‌ای بهترین رژیم غذایی مطرح در دنیاست. این رژیم غذایی دارای ویژگی‌هایی است و غذاهایی نظیر ماهی، گوشت سفید و حبوبات در آن زیاد استفاده می‌شود. یکی از ویژگی‌های رژیم مدیترانه‌ای مصرف زیتون است.

زیتون سیاه نداریم
زیتون سیاه در آب و هوای مدیترانه‌ای کشورهایی نظیر اسپانیا رشد می‌کند. ما زیتون سیاه نداریم، زیتون سبز داریم که بیشتر هم در استان گیلان است. اگر خواهان خرید زیتون سیاه هستیم، باید توجه داشته باشیم که حتما شناسنامه‌دار باشد و محل تولید و تاریخ تولید و انقضای آن مشخص باشد.

نکته طلایی برای مصرف زیتون
مصرف‌کننده‌ها باید حواسشان باشد در زمان استفاده از زیتون آن را داخل آب بگذارند تا نمک اضافه‌اش خارج شود. در صورت خیس نکردن زیتون نمک اضافی آن باری بر دوش اندا‌م‌های بدن به‌ویژه کلیه‌هاست و می‌تواند باعث بروز تنگی نفس و فشار خون و یک‌‌سری بیماری‌های دیگر شود.


سیاه و سبز
زیتون سبز و زیتون سیاه 2نژاد بیشتر شناخته‌شده در ایران است. زیتون سیاه روغنی‌تر و دارای کالری بیشتر و مفیدتر و گران‌تر است. برای همین است که یک عده سودجو زیتون‌های سبز تولید داخل ایران را با تقلب با ترکیبات آهن مخلوط می‌کنند و رنگ سبز زیتون را سیاه می‌کنند. گفتنی است که این نوع زیتون به هیچ وجه ارزش غذایی زیتون سیاه واقعی را ندارد.

می‌توان زیتون خام خورد؟
میوه خام زیتون اصلا قابل استفاده نیست و باعث تهوع و استفراغ و مشکلات گوارشی می‌شود. زیتون برای مصرف با سود که یک ترکیب شیمیایی و یک ماده قلیایی قوی است، فرآوری و تلخی آن گرفته می‌شود. در جریان این فرآوری از مقدار زیادی نمک برای گرفتن تلخی زیتون استفاده می‌شود.

با زیتون ملایم باشید
روغن‌های گیاهی برای آشپزی خوبند، اما در زمان طبخ باید از شعله کم و ملایم استفاده کرد. اگر غذا را در زمان سرخ کردن با روغن زیتون در دمای بالا بپزیم، پراکسید تولید می‌کند که ماده سرطان‌زای شناخته‌شده‌ای است. روغن زیتون بیشتر برای چرب کردن برنج و غذاست و چندان قابل سرخ کردن نیست.

اندر حکایت روغن درون زیتون
 ماده اصلی تشکیل‌دهنده زیتون روغن امگا9 است. این روغن اسید چرب برای بدن ضروری نیست. اسیدهای چرب ضروری برای بدن امگا3 و امگا6 هستند که در بدن تولید نمی‌شوند، اما امگا9 قابلیت تولید در بدن را دارد. پس هیچ‌گاه امگا9 در زمره اسیدهای چرب ضروری برای بدن محسوب نمی‌شود. با این حال این روغن جنبه درمانی دارد.

بالاخره کدام زیتون؟
زیتون سیاه نسبت به زیتون سبز دارای کالری بیشتری است. زیتون سیاه در قیاس با زیتون سبز در مجموع کالری، آنتی‌اکسیدان و چربی بیشتری دارد. در کل می‌توان گفت زیتون
سیاه نژاد بهتری از زیتون سبز است، اما در کشور ما قابل کشت نیست

برخی از فواید مصرف زیتون
  می‌تواند LDL یا کلسترول بد
 در بدن را کاهش دهد.
  پیشگیری‌کننده از بیماری‌های قلبی و عروقی است.
  حتی برگ زیتون نیز خواص درمانی دارد و دم‌کرده‌اش برای فشار خون خوب است.
  زیتون، برگ و روغن آن در کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مؤثر است.
  روغن زیتون برای رفع یبوست بسیار مناسب است.
  مصرف زیتون برای سلامتی بسیار مفید است.
  زیتون اشتهاآور است و می‌تواند به بالا بردن
 وزن کمک کند.