به نام آقای وکیل

  گروه تهران 

«ساعت هشت‌و‌نیم صبح امروز لوح مرمری  که روی آن به خط زرین نام «پروفسور رولن» نقش‌شده بود در حضور آقای امینی کفیل شهرداری تهران، روسای ادارات و عده‌ای از محترمین در خیابان سابق موزه ایران به دیوار عمارت شرکت ملی نفت ایران نصب شد.» این لوح سنگی که پانزدهم شهریور ۱۳۳۱ در خیابانی چند‌متری منشعب شده از میدان مشق به سمت خیابان سی‌تیر و در کنار موزه و کتابخانه ملی ایران نصب شد، هنوز در 68سالگی این اتفاق در همان‌جا روی دیوار آجر قزاقی و قدیمی شرکت سابق نفت ایران و انگلستان و ساختمان شماره ۳ وزارت خارجه فعلی برقرار است ولی کمتر کسی می‌داند این نامگذاری در پاسداشت وکیلی انجام شده که در دادگاه لاهه با کمترین دستمزد، از پرونده ایران دفاع کرد و آن را به سرانجام رساند. هانری مارت سیلوی رولن، سیاستمدار و حقوقدان بلژیکی، عضو حزب کارگران و بعدتر سوسیالست بلژیک بود که در دوره‌ای سناتور و در دوره‌ای وزیر دفاع دولت در تبعید این کشور شد. رولن بعد از پایان جنگ جهانی دوم یعنی در سال۱۹۴۶ وزیر دادگستری و سال بعد رئیس مجلس سنای بلژیک و در سال۱۹۴۸ برای وزارت دولت این کشور انتخاب شد. اما در سال۱۹۵۲، درست زمانی که پرونده شکایت شرکت نفت ایران و انگلیس در دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه مطرح شد، دولت ایران برای اعاده حیثیت خود به سراغ وکلایی رفت که می‌‌توانستند از پرونده ایران دفاع کنند. گزینه اول پروفسور ژرژ سل بود که در فرانسه حقوق بین‌الملل تدریس می‌کرد و استاد دکتر مصدق نیز بود. اما ژرژ سل به بهانه‌ای این پرونده را نپذیرفت. حسین مکی البته معتقد است فشار دولت فرانسه باعث انصراف سل بود. حسین نواب، سفیر ایران در هلند و جلال عبده سراغ رولن رفتند. او پرونده را پذیرفت و جلسه دادگاه در ۱۹‌خرداد۱۳۳۱ برگزار شد. ریاست هیأت را خود دکتر مصدق در دست داشت و مهندس کاظم حسیبی، ‌الله‌یارصالح، کریم سنجابی، مظفر بقایی، ‌دکتر محمد‌حسین علی‌آبادی، حسن صدر، عبدالحسین دانشپور و عیسی سپهبدی، اعضای دیگر این گروه بودند که بعد از چند روز دکتر علی شایگان نیز به این جمع پیوست. پروفسور رولن لایحه و دفاع ایران را آماده کرد و در دادگاهی که تا دوم تیر‌ماه همین سال طول کشید، استدلالات خود را چنان مطرح کرد که توانست دادگاه بین‌المللی را قانع کند که درخواست انگلیس در گرفتن غرامت و بازگرداندن شرکت نفت به ایران درست نیست و دادگاه به نفع ایران رأی داد؛ درست همان روزی که در تهران ۲۳ نفر در اعتراض به استعفای دکتر مصدق کشته شدند، یعنی سی‌ام تیر 1331. 

به‌دنبال این ماجرا و بعد از بازگشت دکتر مصدق به نخست‌وزیری، حسین مکی به نمایندگی از مردم درخواست کرد خیابانی در تهران به اسم پروفسور رولن نامگذاری شود. پروفسور رولن برای دفاع از ایران با توجه به شرایط تحریم شدید و مشکلات اقتصادی ایران در سالی که بدون نفت اداره می‌شد، دستمزد ناچیزی برابر ۱۵۰۰ لیره دریافت کرد. دکتر مصدق برای تشکر از او 6تخته قالی که همراه خود به لاهه برده بود را نیز به او هدیه داد. نامگذاری خیابانی به اسم او شاید بخشی از سپاسگزاری مردم ایران از او بود. خیابانی هم که انتخاب شد درست در ضلع شمالی شرکت نفت ایران و انگلیس قرار داشت که بعد از خلع ید انگلیسی‌ها، شرکت نفت ملی ایران شده بود. نکته مهم این که هرچند این خیابان وسعت چندانی نداشت اما در نزدیکی پردیس حکومتی میدان مشق و همجوارموزه ملی ایران بود.
به گزارش روزنامه اطلاعات، کفیل شهرداری نصرت‌الله امینی بعد از نصب لوح جدید خیابان گفت:«علت اینکه ما برای این خیابان نام پروفسور رولن را انتخاب کردیم این بود که در یک طرف خیابان شرکت نفت ملی ایران قرار دارد که آقای پروفسور رولن در دفاع از ایران در دیوان لاهه زحمات بی‌پایانی کشیدند و از طرف دیگر در انتهای این خیابان موزه ایران باستان قرار‌دارد که عظمت ایران را ثابت می‌کند و هر جهانگرد یا شخص مبرزی که به ایران بیاید از این خیابان عبور می‌کند. به همین جهت خوشوقتم که از طرف قاطبه اهالی ایران تلگرافی به آقای پروفسور رولن مخابره می‌کنیم.»
او در ادامه، متن تلگراف را چنین خواند:«جناب آقای پروفسور رولن  گرچه مدافعات تاریخی که آن جناب در دادگاه لاهه از حق مقدس ملت ایران به عمل آوردید همیشه نام جنابعالی را در خاطر ایرانیان و حتی نسل‌های آینده این ملت حق‌شناس زنده و جاوید خواهد داشت، مع‌هذا امروز به پاس خدمت تاریخی جنابعالی در تهران، خیابانی به نام پروفسور رولن نامگذاری و لوحه مرمر آن از طرف شهرداری تهران نصب گردید. خواهشمند است تشکرات اهالی تهران را قبول فرمائید. شهردار تهران ـ نصرت‌الله امینی»  در ادامه این مراسم مهندس رضوی که رئیس اداره پخش شرکت ملی نفت ایران بود آرزو کرد که شرکت ملی با فروش نفت، این خیابان را یکی از خیابان‌های خوب تهران کند.
هرچند کمتر از یک سال بعد، این خوش‌خیالی در کودتا رنگ باخت، اما نام وکیلی که از حق تاریخی مردم برای حفظ ثروت ملی‌اش دفاع کرد در خیابانی در حاشیه بزرگ‌ترین گنجینه تاریخی ایران باقی ماند.