آقایون! صنعت کردم
ضبط ترانه‌های فکاهی بدیع‌زاده در برلین
حسین عصاران
جواد بدیع‌زاده که از سال۱۳۰۴ و با ضبط چند ترانه روی صفحه گرام برای کمپانی «مسترز-ویس» وارد عرصه ترانه‌سازی و ترانه‌خوانی شده بود، به‌واسطه ترانه‌هایی که نغمه آنها تحت‌تأثیر لحن آثار روز غربی و کلام‌شان نیز با مضامینی معمول و زبانی محاوره‌ای پردازش شده بود، در همان سال‌های قبل از راه‌اندازی رادیو نیز به محبوبیت و معروفیت رسیده بود. از این روی بدیع‌زاده را می‌توان یکی از پیشروان عرصه ترانه‌سازی بر مبنای کلام روزمره و زبان به‌اصطلاح «کوچه‌بازاری» دانست که در سال‌های بعد، ذیل عناوین و سبک‌های متنوع موسیقایی به جریانی قوی، پرمخاطب و قابل‌رقابت با گونه ترانه‌سازی‌های «رادیویی/ دولتی»بدل گردید.او که در سال۱۳۱۵ در همراهی با ابوالحسن صبا و مرتضی محجوبی در شهر حلب و به سفارش کمپانی «سودوا»تعدادی ترانه را روی صفحه گرام ضبط کرده بود (ترانه‌هایی همچون «زالزالک»، «ماشین مشتی ممدلی»، «پول خروس» و...)در زمستان همین سال و این بار به دعوت کمپانی «ادئون»نیز مجموعه‌ای از کارهایش را در برلین و با همراهی ارکستر پنج نفره کافه «لُرلای» آن شهر اجرا و روی صفحه ضبط کرد. سرمایه‌گذاری مستمر برای ضبط و انتشار ترانه‌های فکاهی بدیع‌زاده را می‌توان نمایه‌ای از محبوبیت و جذابیت چنین ترانه‌هایی نزد عموم دانست؛ برداشتی که در دهه‌های بعد صحت آن به‌طور مستمر ثابت شده است.
پیشنهاد کتاب: «گلبانگ محراب تا بانگ مضراب» (خاطرات سیدجواد بدیع‌زاده)؛ به کوشش الهه بدیع‌زاده
نشر «نی» - ۱۳۸۰
