سخنان رئیس‌جمهوری در مورد تدوین طرحی برای ایجاد یک گشایش اقتصادی واکنش زیادی را در محافل اقتصادی بر انگیخته است؛ یک طرف برخی بر این اعتقادند طرح انتشار اوراق سلف نفتی نه تنها یک گشایش اقتصادی نیست، بلکه آثار زیانباری دارد و از سوی دیگر برخی معتقدند حتی شیوه اطلاع‌رسانی دولت هم مناسب نبوده است.به زعم اقتصاددانان گشایش اقتصادی درکوتاه‌مدت میسر نیست.
به گزارش همشهری، هفته قبل حسن روحانی رئیس‌جمهوری از تدوین طرحی در شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا خبر داد که درصورت تأیید مقام معظم رهبری منجر به یک گشایش اقتصادی خواهد شد. به‌دلیل مبهم بودن سخنان رئیس‌جمهوری شایعات و گمانه زنی‌های زیادی در مورد جزئیات این طرح مطرح شده است که تاکنون اغلب آنها یا تأیید نشده یا رد شده است. با این حال گزینه محتمل که برخی مقامات آگاه از آن سخن می‌گویند انتشار اوراق سلف نفتی است که دولت قصد دارد با انتشار آن اولا ظرفیت منابع مالی خود را افزایش دهد و دوما از طریق آن با کاهش کسری بودجه گامی در جهت کنترل تورم بردارد. با این حال هنوز هم به‌طور دقیق نمی‌توان گفت همه جزئیات این طرح شامل انتشار اوراق سلف نفتی است. دیروز محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در جلسه علنی مجلس با بیان اینکه این روزها درباره گشایش اقتصادی در جامعه سؤالاتی مطرح است، گفت:طرح مهمی در شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی قوا در حال بررسی است که می‌تواند بر اقتصاد تأثیر ملموسی بگذارد اما این طرح فقط درصورتی که در جزئیات آن نظرات کارشناسی برای حفظ منافع مردم مدنظر قرار گیرد می‌تواند به اهداف برسد.در این زمینه اختلاف نظرات کارشناسی وجود دارد و هنوز هیچ طرحی قطعی نشده است.
با وجود سخنان رئیس مجلس، منابع آگاه می‌گویند بحث اصلی رئیس‌جمهوری برای گشایش اقتصادی طرح فروش اوراق سلف نفتی است. انتشار این موضوع واکنش کارشناسان اقتصادی را برانگیخته و این سؤال را مطرح کرده است که آیا انتشار اوراق سلف نفتی برای گشایش اقتصادی مفید است یا هوای اقتصاد را بدترخواهد کرد؟
نرخ بهره سنگین
علی سعدوندی،تحلیلگر اقتصاد مالی درباره این گمانه که دولت قصد دارد در هفته جاری خبر انتشار اوراق ارزی بر پایه نفت یا همان پیش فروش نفت را رونمایی کند، گفت:تازه‌ترین ایده‌ای که مطرح شده، انتشار اوراق نفتی است؛یعنی به‌مدت 2 سال حواله نفت بفروشیم و در این مدت هم شرکت نفت از ۱۴.۵ درصد درآمد خود از محل فروش نفت بهره‌مند می‌شود؛ ضمن اینکه از مواهب زندگی برای 2 سال آینده هم منتفع خواهد شد.
او افزود: اما قیمت نفت هم‌اکنون به‌خاطر کرونا کاهش یافته است ولی احتمال دارد تا ۲ سال آینده قیمت نفت افزایش یابد؛ همچنین با توجه به اینکه قیمت ارز هم ممکن است افزایش یابد، در نتیجه این اوراق نرخ بهره فوق‌العاده سنگینی را به اقتصاد تحمیل می‌کند.
او ادامه داد: اگر من در تمام این 2 سال گذشته بر تأمین کسری بودجه از محل اوراق خزانه تأکید کرده‌ام به این دلیل است که نرخ بهره اوراق خزانه منفی است و دولت هم به هیچ عنوان با استفاده از اوراق خزانه وارد فرایند فروپاشی مالی نمی‌شود. او اضافه کرد: این در حالی است که اوراق ریالی نفتی، دولت را به‌شدت بدهکار می‌کند مثلاً اگر امسال دولت ۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق نفتی منتشر کند، 2 سال بعد بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان باید برگرداند؛ اتفاقی که می‌تواند به انباشت شدید بدهی با نرخ‌های بالاتر از نرخ‌های فعلی بینجامد. سعدوندی تأکید کرد: اوراق نفتی بسیار خطرناک است چون پایداری بدهی بیش از هر چیز به نرخ بدهی وابسته است. اگر نرخ اوراق بدهی، زیر نرخ تورم باشد، هیچ‌گاه به سمت ناپایداری بدهی نخواهیم رفت اما اگر بسیار بالاتر از نرخ تورم باشد، بازپرداخت آن به ناچار از محل پایه پولی تأمین خواهد شد که مشکل‌زاست. او ادامه داد: طرح فروش اوراق سلف نفتی، زمانی که قیمت نفت بالاست و وضعیت ارزی مناسبی داریم، ممکن است ایده خوبی باشد، اما زمانی که قیمت نفت پایین است و پیش‌بینی می‌شود که قیمت نفت رو به بالا باشد و از سوی دیگر، وضعیت دسترسی ما به ارز، وضعیت مخاطره آمیزی است، مطلقاً ایده مناسبی نیست.این تحلیلگر اقتصاد مالی افزود: عجیب‌تر آنکه این ایده در زمانی مطرح شده که بعد از ۵۰ سال، بازار اوراق بدهی ما به یک ساماندهی مناسبی رسیده است؛ بنابر این، ایده انتشار اوراق سلف نفتی، مانند کار گذاشتن دینامیت در بازار بدهی است؛ عواقب انفجار شکست انتشار اوراق نفتی، شاید از انفجار بیروت هم بدتر باشد. به‌خصوص که انفجار اوراق نفتی (بدهی خارجی) به انفجار بدهی داخلی (اوراق بدهی دولتی) نیز می‌انجامد.
دولت بدهکار‌تر می‌شود
یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم با اشاره به طرح احتمالی درخصوص عرضه سلف نفتی گفت: فروش آتی نفت و بدهکارکردن دولت آینده، پیامدهای ناگوار اقتصادی، سیاسی واجتماعی خواهد داشت.الیاس نادران، درصفحه شخصی خوددرتوییتر نوشت: دولت وعده گشایش اقتصادی در هفته آینده داده و البته تجربه نشان می‌دهد این وعده‌ها تأثیری در زندگی دهک‌های پایین جامعه و اقشار کم‌درآمد نخواهد داشت. ظاهرا این خبر، ناظر به فروش اوراق پیش‌خرید نفت است. با شرایطی که شنیده‌ام، این خبر بیشتر به فاجعه شبیه است تاوعده اقتصادی.
او اضافه کرد: این شیوه، اتکای بودجه به نفت را تشدیدمی‌کند و میخی بر تابوت اصلاح ساختار بودجه کشور است و به‌هم‌ریختگی بازارهای مالی را همراه خواهد داشت.
مشکلات دیپلماتیک حل شود
مهرداد عباد، عضوهیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیزدرباره گشایش اقتصادی با فروش اوراق سلف نفتی گفت:بحث‌هایی مانند فروش اوراق نفتی در بهترین حالت به‌عنوان‌یک مسکن در شرایط فعلی به‌کار می‌آیند و اگر واقعا بناست در زندگی مردم گشایشی صورت گیرد، باید بحث‌ها کلان‌تر باشد.عباد با بیان اینکه برطرف کردن مشکلات دیپلماتیک امروز اولویت مهم اقتصاد ایران است، گفت: اگر ما بتوانیم همزمان با حفظ عزت ایران، شرایطی را فراهم کنیم که مشکلات بین‌المللی و تحریم‌ها برطرف شود، آنگاه می‌توان به یک گشایش جدی و همه جانبه امیدواربود. امروز سیاست با اقتصاد گره خورده و باید تلاش کرد در این مسیر گره‌ای از مشکلات اقتصادی مردم را باز کرد.اوبا انتقاد از نحوه اطلاع‌رسانی درباره گشایش احتمالی اقتصادی درکشور، افزود: وقتی جامعه سال‌های موفقی را از نظر اقتصادی پشت سر گذاشته و شرایط روحی خوبی دارد، آنگاه می‌توان با سورپرایز و خبرهای شگفت‌آور، فضایی مفرح را به‌وجود آورد اما در شرایط فعلی امکان این موضوع وجود ندارد.
طرح گشایش اقتصادی رئیس‌جمهوری؛ مفید یا مضر؟
گرچه هنوز جزئیات طرح گشایش اقتصادی رئیس‌جمهور منتشر نشده؛ اما واکنش‌ها به این طرح همچنان ادامه دارد
در همینه زمینه :