بهبود شکننده شاخص کسب‌وکار در بهار کرونا

در بهار امسال با وجود اینکه اثرگذاری تورم بر قیمت کالا و مواد اولیه، به وخامت شاخص ملی محیط کسب‌وکار دامن زده، اما به‌نظر می‌رسد گشایش‌هایی که دولت برای جلوگیری از شیوع کرونا در بوروکراسی اداری انجام داده است، توانسته به بهبود این شاخص کمک کند. به گزارش همشهری، نتایج پایش ملی محیط کسب‌وکار که از سوی مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران انجام می‌شود از بهبود نسبی محیط کسب‌وکار در فصل بهار امسال و رسیدن عدد شاخص محیط کسب‌وکار به 6.01(نمره 10بدترین ارزیابی است) حکایت دارد. این رقم، هم نسبت به زمستان گذشته و هم نسبت به فصل بهار سال قبل وضعیت مساعدتری دارد.

بدترین مؤلفه‌ها
ارزیابی‌های انجام شده از سوی اتاق ایران بیانگر آن است که از نظر فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، در فصل بهار امسال پاندمی کرونا با امتیاز میانگین 7.1به یکی از عوامل منفی فضای کسب‌وکار تبدیل شده است؛ هرچند در مقابل به برخی گشایش‌ها در امور مربوط به حوزه کسب‌وکار ازجمله الکترونیکی شدن کارها نیز کمک کرده و از این مسیر به بهبود فضا انجامیده است. در بهار امسال، وضعیت برخی مؤلفه‌های مؤثر بر محیط کسب‌وکار ایران تا حدودی مساعد شده و به همین دلیل عدد شاخص در فصل بهار نسبت به فصل مشابه سال قبل 2.59درصد بهبود پیدا کرده است؛ با وجود این در فصل بهار امسال نیز مانند بسیاری از فصل‌های گذشته عواملی تکراری و قدیمی به‌عنوان منفی‌ترین مؤلفه‌ها بر وضعیت محیط کسب‌وکار معرفی شده‌اند. ازنظر فعالان اقتصادی در بهار امسال به‌ترتیب 3 مؤلفه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» و «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» از نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار بوده‌اند که نسبت به سایر مؤلفه‌ها قدرت بیشتری در نامساعد کردن فضا داشته‌اند.

نقشه کسب‌وکار در استان‌ها
براساس یافته‌های این طرح در بهار 1399، استان‌های سیستان و بلوچستان، تهران و کرمان به‌ترتیب دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و استان‌های آذربایجان غربی، زنجان و مرکزی به‌ترتیب دارای بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند. البته به‌واسطه اثرگذاری شیوع ویروس کرونا بر تمامی فعالیت‌های اقتصادی، شاخص کل کشور، شاخص استانی و سایر شاخص‌­ها نیز در این فصل با درنظر گرفتن اثرات کرونا محاسبه و گزارش شده‌اند. یکی از اثرات کرونا، کاهش ظرفیت تولید بوده است؛ به‌گونه‌ای که بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین ظرفیت تولیدی (واقعی) بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در طرح در فصل بهار معادل 35.57درصد بوده که نسبت به همین میزان در زمستان گذشته (40.34درصد)، با کاهش تقریبی 5واحدی مواجه شده است.
براساس آمارها در فصل بهار 1399، میزان آسیب وارده بر کسب‌وکارها از شیوع ویروس کرونا در استان‌های اردبیل (8.55) هرمزگان (8.44)، خوزستان (8.15) و خراسان شمالی (8)، بیشترین مقدار و در استان‌های سمنان (5.76)، قم (5.85)، زنجان (5.93) و مرکزی (5.98)، کمترین مقدار نسبت به سایر استان‌ها توسط فعالان اقتصادی ارزیابی شده‌اند.

کشاورزی در وضعیت بدتر
با توجه به تقسیم رشته فعالیت‌ها در 3 بخش عمده کشاورزی، صنعت و خدمات، فعالان اقتصادی سراسر کشور در بهار 1399، وضعیت محیط کسب‌وکار بخش صنعت و بخش کشاورزی را به‌ترتیب، مساعدترین و نامساعدترین محیط کسب‌وکار ارزیابی کرده‌اند.
براساس نتایج این پایش در بهار 1399، وضعیت محیط کسب‌وکار در بخش کشاورزی (6.09) در مقایسه با بخش‌های خدمات (6.08) و صنعت (5.87) نامناسب‌تر ارزیابی شده است.
همچنین در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی، رشته فعالیت‌های «سلامت انسان و مددکاری اجتماعی»، «فعالیت حرفه‌ای، علمی و فنی» و «حمل‌ونقل و انبارداری» دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و رشته فعالیت‌های «هنر، سرگرمی و تفریح»، «اداری و خدمات پشتیبانی» و «مالی و بیمه» بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند.

اثرات کرونا بر کسب‌وکارها
بررسی‌ها نشان می‌دهد در بهار امسال، فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی مانند «آژانس‌های توریستی و مسافرتی، مؤسسات حمل مسافر و مؤسسات کرایه لوازم»، «تأمین جا و غذا شامل هتل‌ها، اقامتگاه‌ها و رستوران‌ها و تالارهای پذیرایی» و سایر فعالیت‌های خدماتی شامل «تعمیرات رایانه و کالاهای شخصی و خانگی، آرایشگاه‌ها، شستشو و خشکشویی منسوجات، خدمات سونا، ماساژ و گرمابه» بیشترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا متحمل شده­‌اند و در مقابل رشته فعالیت­‌های «مالی و بیمه»، «تولید صنعتی» و «فعالیت‌­های حرف‌ه­ای، علمی و فنی» کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شده‌اند.