یادداشت
فضله‌های 4هزار متری
ایمان مهدی‌زاده ـ پژوهشگر توسعه پایدار
روزهای داغ تابستان که می‌رسد دل‌سپردن به آب و رود و کوه، صفای خاصی دارد. طبیعت‌گردی و کوهنوردی از تفریحات پرطرفدار دومین فصل سال محسوب می‌شود. سال‌های اخیر به لطف تبلیغات دنیای رسانه و جذابیت تصاویر در شبکه‌های اجتماعی، مسیرهای کوهنوردی رد پای گردشگران و کوهنوردان بسیاری را بر تنشان حس کرده‌اند. گذشته‌های دورتر این مسیرهای پاکوب شده را چوپان‌ها طی می‌کردند. امروزه که چوپانان گله‌ها را سوار کامیون و نیسان آبی کرده و به ییلاق می‌فرستند یا به همین روش به قشلاق برمی‌گردند، چندان علاقه‌ای ندارند آن همه کوه و صحرا و بیابان را مانند گذشتگانشان از زیر پاشنه پا در کنند. جای آن تک و توک انسان‌های کوچنده در این مسیرها را هزاران هزار انسان دیگر گرفته‌اند تا خود را از شهرهایشان به قله‌ها برسانند و تابستان فصل فتح بلندترین قله ایران، دماوند است. برای رسیدن به بام ایران اغلب کوهنوردان باید تمرین‌هایی داشته و لااقل شبی در ارتفاع 4هزار متری بخوابند تا به‌اصطلاح هم‌هوایی انجام شود و سیستم بدن فرد برای حضور در این ارتفاع سازگاری پیدا کند. قله‌هایی با این ارتفاع در مناطق زیادی از کشور به‌ویژه در رشته‌کوه البرز قرار دارد و تابستان‌ها شاهد حضور پررنگ کوهنوردان حرفه‌ای و آماتور است. کوه‌ها جزو اراضی ملی محسوب شده و متعلق به همه ایرانیان در همه اعصار است. نبود آموزش از یک‌سو و نبود امکانات از سوی دیگر، باعث شده تابستان‌ها آسیب‌های جدی به کوه‌ها وارد شود و دماوند مظلوم‌تر از بقیه.هنوز قله‌های ایران پایش نشده که توان اکولوژیکی برای تاب‌آوری حضور کوهنوردان مشخص باشد و روزانه صرفا تعداد مشخصی حق ورود به ارتفاعات داشته باشند. نبود امکانات بهداشتی باعث شده اغلب کوهنوردان فضولات خود را بین سنگ‌ها رها کرده و در بهترین حالت رویش را سنگچین کنند. این اتفاق بیش از بقیه قلل در دماوند شایع است. بافت آذرین این کوه و نبود خاک برای حفر چاله باعث شده جابه‌جای مسیرهای منتهی به قله بو و تصویر ناخوشایندی داشته باشد. در ارتفاع بیش از 4هزار متری اکسیژن هوا و به تبع آن باکتری‌های تجزیه‌کننده کمتر یافت می‌شود و روند تجزیه و بازگشت به طبیعت بسیار کندتر شده و حضور این فضولات در مسیرها طولانی‌تر می‌شود.
جوامع توسعه‌یافته که گردشگری کوهستان را یکی از منابع پایدار خود تلقی می‌کنند، راهکارهای علمی و عملی برای حفاظت از این جاذبه‌های خود دارند که علاوه بر تولید اشتغال برای مردم محلی، کوهستان و محیطش همواره مورد پایش قرار دارد که موجب پایداری درآمد می‌شود.
