نمره دولت درچالش ماسک

لیلا شریف_خبرنگار

هر چند هفته‌های اول شیوع کرونا، استفاده از ماسک تنها به افراد مشکوک به ویروس و مبتلایان توصیه می‌شد اما گذر زمان الزام استفاده از ماسک هنگام خروج از خانه را روشن ساخت و اکنون باید گفت که ماسک را باید به‌عنوان بخشی از سبد خانواده قبول کنیم. احساس نیاز به ماسک همچون الکل موجب شد تا در روزهای ابتدایی شیوع کرونا، ایران با مشکل کمبود ماسک مواجه شود تا جایی که سعید نمکی، وزیر بهداشت در نامه‌ای گلایه‌آمیز به حسن روحانی، رئیس‌جمهور از او خواست تا با احتکار‌کنندگان ماسک برخورد کند. در گذر زمان با افزایش ظرفیت‌های تولید ماسک، این مشکل تا حدودی حل شد و هم‌اکنون مسئولان دولتی در تلاش هستند که با اجبار استفاده از ماسک در مترو و اتوبوس، سدی در برابر کرونا ایجاد کنند اما در این میان دغدغه‌هایی همچون قیمت‌گذاری ماسک، نحوه اجرای قانون اجباری شدن ماسک و... سر جای خود باقی هستند. این دغدغه‌ها موجب شد تا به سراغ قاسم نوده فراهانی رئیس اتحادیه تهیه و توزیع‌کنندگان تجهیزات پزشکی، محمدعلی پورنیا کارشناس مدیریت شهری و زهرا ساعی نماینده مجلس دهم برویم. نقطه مشترک نظرات این سه چهره درباره عملکرد دولت در تهیه ماسک به ضعف مدیریت در روزهای اول شیوع کرونا بازمی‌گشت و از نظر آنها در روزهای اول این مردم بودند که مسئولیت حل معضل ماسک را برعهده گرفتند.

دولت برای رفع نیاز به ماسک تأخیر داشت

محمدعلی پورنیا _ کارشناس مدیریت شهری
در روزهای اول شیوع کرونا، بیشتر از آنکه دولت برای رفع کم و کاستی‌های تجهیزات پزشکی و ماسک پای کار بیاید، این مردم بودند که همچون یک موج متحد برای رفع خلأها حرکت کردند. هرچند بار رفع نیاز الکل‌های ضدعفونی به‌دلیل آنکه مردم توان تولید این محصول را نداشتند، تمام و کمال بر دوش دولت بود اما در حوزه ماسک‌ مردم سنگ تمام گذاشتند و تلاش کردند تا ناتوانی دولت در روزهای ابتدایی شیوع کرونا را پوشش دهند. بسیاری از کارگاه‌ها، مساجدها و... به‌عنوان نهادهای مردمی وارد میدان شدند و این نیاز را تأمین کردند. به‌عبارت دیگر در قدم اول، این مردم بودند که متوجه نیاز فوری به ماسک شدند و در شرایطی که دولت حضور کمرنگی داشت، مردم بازیگر اصلی میدان تولید ماسک شدند.
گذر زمان این فرصت را به دولت داد تا مدیریت را به‌دست بگیرد و به‌عنوان قوه مجریه دستور افزایش تولید ماسک و توزیع آن در میان کادر درمانی و مردم را صادر و به وظیفه‌اش- هر چند با تأخیر- عمل کند. بدون شک توان تولید کارگاه‌های کوچک، مساجد و نیروهای مردمی که برای تولید ماسک وارد میدان شدند به دولت نمی‌رسد اما در روزهای ابتدایی همین مردم با قدرت اندک توانستند تا حدودی مشکل را حل کنند. در این میان نباید فراموش کرد که تأمین مایحتاج ضروری جزو وظایف دولت است و شاید به همین‌خاطر است که معتقدم نباید از دولت به‌دلیل تأمین مایع ضدعفونی‌کننده و ماسک تشکر کرد. اگر دولت از همان روز اول قوی ظاهر می‌شد، جای تشکر داشت اما اینکه با یک وقفه زمانی و عقب‌تر از مردم قدم بردارد، دیگر به تشکر نیاز نیست؛ چرا که دولت در حیطه وظایفش عمل کرده است.
این روزها شاهد هستیم که استفاده از ماسک در مترو و اتوبوس اجباری شده است اما بسیاری از مردم تن به این تصمیم نمی‌دهند. این اتفاق به این موضوع بازمی‌گردد که در ایران به اندازه کافی قانون وجود دارد اما ناظر قانون ضعیف است. اینکه برای شهروندان قانون بنویسند و از آنها بخواهند با ماسک در اتوبوس و مترو حاضر شوند، کار آسانی است اما اینکه قانون چطور اجرا و نظارت شود، ‌سخت است. قانونگذاران و مجریان قانون در رابطه با ماسک باید از خود بپرسند آیا افرادی که در تهران از ناوگان حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند، توان خرید روزانه ماسک را دارند؟ آن فرد کارگری که برای صرفه‌جویی در هزینه‌هایش از اتوبوس استفاده می‌کند، ‌آیا می‌تواند بخشی از درآمدش را صرف خرید ماسک کند؟ برای حل مشکلات اجرای قانون استفاده از ماسک، در این نقطه نیازمند تدبیر و مدیریت دولت و شهرداری هستیم. آنها باید برای استفاده‌کنندگان اتوبوس و مترو، ماسک رایگان درنظر بگیرند و زمانی که فردی بدون ماسک در مترو مشاهده می‌شود، ماسک رایگان را در اختیارش قرار دهند تا بخشی از مشکلات حل شود.

دولت و مردم در کنار هم بحران ماسک را مدیریت کردند

زهرا ساعی _نماینده مجلس دهم
اسفند‌ماه زمانی بود که به شکل رسمی شیوع کرونا اطلاع‌رسانی شد. در آن دوران ماسک و الکل با کمبود جدی مواجه بود اما با گذر زمان وضعیت بهبود یافت. هم‌اکنون با تدابیری که اندیشیده شده، تولید ماسک به حدی رسیده است که ما توان صادرات آن به کشورهای دیگر را داریم. ستاد ملی مبارزه با کرونا که با همکاری دستگاه‌های مختلف و مدیریت رئیس‌جمهور در حال فعالیت است، به‌خوبی فرمان امور را به ‌دست گرفته است. همه ارگان‌ها براساس فرمان ملی‌ای که صادر شده بود، پای کار آمدند و حتی کارخانه بزرگی در اشتهارد برای تولید ماسک ایجاد شد و بسیاری از کارگاه‌ها در این حوزه فعال شدند.
وقتی شرایط کشورمان را با کشورهای پیشرفته- که توقع بود در مقوله تأمین تجهیزات پزشکی بهتر عمل کنند- مقایسه می‌کنیم، مشاهده می‌شود که ایران در حوزه تأمین تجهیزات پزشکی بهتر عمل کرده است. با اتحاد ملی‌ای که در زمینه مقابله با کرونا ایجاد شد، بسیار خوب توانستیم فضا را برای مقابله با این ویروس مهیا کنیم. در این میان مساجد، نیروهای مردمی و... وارد کار شدند و هنوز نیز این همدلی برای تأمین تجهیزات پزشکی ازجمله ماسک ادامه دارد.
اگر روزهای اول را فاکتور بگیریم، باید بگوییم که دولت در زمینه تأمین ماسک و دیگر تجهیزات پزشکی درست عمل کرده است، بالاخر کرونا، ویروس ناشناخته‌ای بود که مردم کشور ما را هم درگیر کرد. در این میان نباید فراموش کنیم که ایران یک کشور تحریم‌شده است و برای مقابله با کرونا شرایط عادی نداشت. ما از این امکان برخوردار نبودیم که بتوانیم از هر کشوری که می‌خواهیم تجهیزات مورد نیاز را وارد کنیم اما در این شرایط مردم و دولت در کنار هم توانستند بحران کرونا را در حوزه تأمین تجهیزات ازجمله ماسک مدیریت کنند.

استفاده اجباری از ماسک
ما با فرهنگسازی باید مردم را از خطر استفاده نکردن از ماسک باخبر کنیم. متأسفانه مردم گمان می‌کنند که کرونا از بین رفته است درحالی‌که موج دوم کرونا در راه است.
اگر فرهنگسازی جواب ندهد در گام بعدی باید یک مقدار نظارت و اجرای قانون را با جدیت بیشتری پیگیری کنند. مانند کشورهایی که از جریمه و مجازات درصورت رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی استفاده می‌کنند، ‌ایران هم باید از عوامل بازدارنده قانون‌شکنی استفاده کند. برای افرادی که به هیچ نوعی زیر بار قانون نمی‌روند می‌توان تمهیدات خاصی درنظر گرفت تا آنها را با شدت خطر کرونا آگاه کرد.

دولت برای تولید ماسک کاری نکرد

قاسم نوده فراهانی 
رئیس اتحادیه تهیه و توزیع‌کنندگان تجهیزات پزشکی
در مورد ماسک، دولت کاری نکرد و مردم بار این موضوع را بر دوش گرفتند. در روز دوم شیوع کرونا به ما اعلام کردند که وضعیت ماسک بد است، به همین دلیل از 5تولیدکننده ماسک کشور دعوت کردیم و در وزارت بهداشت جلسه‌ای ترتیب دادیم. پس از آنکه از تولیدکنندگان میزان تولیدشان را پرسیدیم، در آن جلسه مقرر شد که تولیدکنندگان 50درصد تولیدهایشان را تحویل وزارت بهداشت بدهند و 50درصد دیگر را به‌دست مشتریان ثابت خود برسانند. وقتی 24ساعت از این تصمیم گذشت، دوستان وزارت بهداشت درخواست کردند که این 5تولید‌کننده تمام تولیدهایشان را در اختیار وزارت بهداشت قرار بدهند؛ چرا که در آن زمان کادر درمانی با مشکل تجهیزات پزشکی روبه‌رو شده بود. براساس این درخواست تمام ماسک‌ها در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت.
در ادامه، معاون وزارت بهداشت از من درخواست کرد تا بعد از بررسی‌های لازم، دست به واردات ماسک از کشورهای نزدیک بزنیم. ما گمان کردیم که ترکیه می‌تواند گزینه خوبی برای حل این مشکل باشد اما بعد از پرس‌و‌جو متوجه شدیم که ترکیه، صادرات ماسک را ممنوع کرده است. این موضوع باعث شد تا سراغ راه‌حل دیگری برویم. من از خیاط‌ها خواستم که در این زمینه وارد میدان شوند و با مجموعه‌ای که 250کارمند داشت، رایزنی کردم. آنها از من خواستند که پارچه را تهیه کنم و در اختیار آنها قرار دهم. در ایران 2 کارخانه امکان تولید پارچه مناسب ماسک را دارند؛ یک کارخانه در همدان و دیگری در یزد فعال است. با کارخانه همدان که سطح فعالیت وسیع‌تری داشت وارد مذاکره شدیم و توانستیم پارچه مورد نیاز را تهیه کنیم. پارچه را در اختیار خیاط‌ها قرار دادیم و براساس الگویی که وزارت بهداشت تأیید کرده بود، کار تولید ماسک شروع شد. ماسکی که چند روز بعد از کرونا نایاب شده بود، بعد از یک‌ ماه در آن به‌خودکفایی رسیدیم و حتی هم‌اکنون امکان صادرات آن را داریم. من به وزرای بهداشت و صمت اعلام کرده‌ام که ما می‌توانیم ماسک را صادر کنیم. دلیل اصلی این اتفاق این بود که مردم همکاری کردند و آنهایی که توانش را داشتند وارد عرصه تولید شدند.
اکنون نیز در حال ساماندهی تولیدکنندگان ماسک هستیم و حتی برای افرادی که خواهان ماندن در این شغل هستند، مجوز صادر می‌کنیم و نمی‌گذاریم کسی به شکل خودسر دست به تولید ماسک بزند. مردم باید بدانند که قیمت ماسک حداکثر برای فروشنده خرد باید 2هزار تومان باشد و در داروخانه هزار و 600تومان و ما در تلاش هستیم با نظارت بیشتر مانع گرانفروشی‌ها شویم. در رابطه با دغدغه کیفیت ماسک هم باید گفت که در حال برخورد با تولیدکنندگانی هستیم که از پارچه مناسب برای تولید استفاده نمی‌کنند، چرا که ماسک نیاز به پارچه مخصوص دارد و تولیدکنندگانی که این مسئله را رعایت نکنند، از سوی بازرسین ما تعطیل می‌شوند.

بازنگری در قوانین
زهرا ساعی/ نماینده مجلس: متأسفانه مردم گمان می‌کنند که کرونا از بین رفته است درحالی‌که موج دوم کرونا در راه است. اگر فرهنگسازی جواب ندهد در گام بعدی باید یک مقدار نظارت و اجرای قانون را با جدیت بیشتری پیگیری کنند. مانند کشورهایی که از جریمه و مجازات درصورت رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی استفاده می‌کنند، ‌ایران هم باید از عوامل بازدارنده قانون‌شکنی استفاده کند