ردپای کرونا ‌در اختلالات مغزی

 علائم متغیر و عوارض پیچیده و مرموز، بخشی از ویژگی‌های کرونا ویروس است. ستاد علمی کرونا در روزهای اخیر تجویز مواد داروی ضد ‌انعقاد خون را برای همه مبتلایان کرونا که در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند، الزامی کرده است. متخصصان می‌گویند، ویروس کرونا می‌تواند موجب لخته شدن خون و به تبع آن بروز سکته مغزی در مبتلایان شود و تصمیم اخیر درمانی، برای پیشگیری از بروز چنین عوارضی است.
به گزارش همشهری، یازدهم اردیبهشت امسال کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت گزارش نیوانگلند ژورنال در مورد بروز سکته مغزی در بیماران جوان مبتلا به کرونا را در توییت خود بازنشر کرد. حالا 20روز بعد است و مردم پیامک‌های مربوط به ارتباط کرونا با سکته مغزی را دست به‌دست می‌کنند.
محمودرضا اشرفی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم در گفت‌وگو با ایرنا به ارتباط کرونا و احتمال بروز سکته مغزی اشاره و تأکید کرد که تظاهرات عصبی ازجمله سکته مغزی در سیر بیماری یا به‌عنوان یکی از عوارض بیماری کرونا باید جدی گرفته شود. این نخستین بار نیست که تأثیر کرونا بر سیستم عصبی مورد توجه متخصصان قرار می‌گیرد. پیش از این خبرهای پراکنده‌ای درباره احتمال تأثیر ویروس کرونا بر سکته مغزی منتشر شده بود. اسفند سال گذشته یعنی در اوج اپیدمی کرونا در تهران در بیمارستان مرکز طبی کودکان چند کودک با تشخیص سکته مغزی بستری شدند؛ این اتفاق غیرمعمول این نگرانی را ایجاد کرد که شاید این عارضه از تظاهرات ویروس کرونا باشد. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم در روزهای اخیر در تصمیمات تازه‌ای در روند درمان بیمارستان‌های سنتر کرونا در کشور، استفاده از رقیق‌کننده ‌خون را برای همه مبتلایان به کووید- 19اجباری کرده است.
مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد کرونا در این‌باره می‌گوید که تجویز این داروها تأکید قطعی ماست:«مصرف این نوع داروها، مرگ‌ومیر بیماران مبتلا به کرونا را تا حدود ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. به گفته او، دلیل استفاده از داروهای ضد انعقاد خون برای مبتلایان به کووید- 19این است که سلول‌های داخل رگ بیماران مبتلا به کووید-19 متورم می‌شوند و آسیب می‌بینند. زمانی که سلول‌ها متورم می‌شوند، شانس ایجاد لخته در بیماران بسیار افزایش می‌یابد.»
به گفته او، به همین دلیل برخی از بیماران مبتلا و فوتی با تابلوی لخته خون در ریه فوت می‌کنند و برای برخی دیگر علت مرگ سکته مغزی ثبت می‌شود، درحالی‌که مرگ آنها یکی از تظاهرات و عوارض ابتلا به کرونا ویروس است.
آن‌طور که رئیس ستاد علمی کرونا می‌گوید، از همین رو مصوب شده همه بیماران بستری در فرایند درمان، داروهای رقیق‌کننده خون و ضد ‌انعقادی را دریافت کنند و در زمینه اثر بخشی این شیوه درمان تردیدی وجود ندارد.

ردپای کرونا؛ همه جا
ویروس کرونا دقیقا چه ارتباطی با سکته مغزی دارد؟ مسئله اصلی مربوط به اکسیژن دریافتی مغز است که در بیماران مبتلا به کرونا مختل شده یا آسیب می‌بیند:« بی‌حرکتی، شدت بیماری، کمبود اکسیژن و التهاب ازجمله عواملی هستند که عروق بیماران کرونایی را مستعد ترومبوز می‌کنند و اگر ترومبوز شریانی باشد، سبب سکته مغزی می‌شود.» به گفته اشرفی، استاد علوم پزشکی دانشگاه تهران، مبتلایان به کرونا در معرض ابتلا به ترومبوز و لخته شدن خون هستند که این مسئله هم می‌تواند در وریدها رخ بدهد و هم در شریان‌ها باشد:« اگر این موضوع در وریدها رخ دهد، سبب آمبولی ریه و درصورت بروز در شریان‌های عصبی سبب سکته مغزی می‌شود. در بیماران کرونایی شیوع تظاهرات عصبی کمتر از عوارض تنفسی است، اما تظاهرات عصبی ازجمله سکته مغزی در سیر بیماری یا به‌عنوان یکی از عوارض کرونا می‌تواند، بروز کند.»
او توضیح داد:« ویروس کرونا تمایل دارد سیستم عصبی را هم درگیر کند و مهم‌ترین راه ورود به سیستم عصبی بدن از راه عصب، بویایی است.سکته مغزی در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای نسبتا بالا است. در چین بین ۲۵ تا ۳۰درصد بیماران کرونایی بستری شده در معرض ابتلا به سکته مغزی بودند.»
 به گفته او، در جوامع تا ۵ درصد افراد مبتلا به کرونا دچار سکته مغزی می‌شوند، اما این آمار در کشور ما هنوز جمع‌آوری نشده و در حال بررسی است: «نیمی از افرادی که به‌دلیل کرونا دچار سکته مغزی شده‌اند زیر ۵۰ سال بوده‌اند؛ علت سکته، اختلال انعقادی یا آسیب به عروق است که در نتیجه ویروس ایجاد می‌شود؛ برای افرادی که سکته می‌کنند به موازات درمان کرونا، درمان سکته مغزی نیز انجام می‌شود که اکثر این افراد بهبود یافته‌اند.»
رسانه‌های مختلف تاکنون شواهد مهمی را درباره ارتباط قوی کرونا با سکته مغزی منتشر کرده‌اند. واشنگتن پست، پیش‌تر در گزارشی اعلام کرده بود که تعداد بیشتری از جوانان مبتلا به کرونا در اثر سکته مغزی جانشان را از دست می‎دهند. این یافته‌ها را مدیکال ساینس هم با استناد به یافته‌های تحقیقی تأیید کرده و نوشته بود که متخصصان دریافته‌اند که کووید- ۱۹ با ایجاد لخته خون در بدن بیماران جوان و میانسال، موجب افزایش احتمال سکته مغزی در این افراد می‌شود.
براساس گزارش مدیکال ساینس، متخصصان بیمارستان Mount Sinai Health System در نیویورک با مشاهده وضعیت 5 نفر از بیماران بستری شده اعلام کردند که یافته‌های آنها گویای این است که این لخته‌های خون در بیماران جوان به سکته مغزی می‌انجامد.
بیماران مورد مطالعه در فاصله 2 هفته به‌دلیل ابتلا به کووید- ۱۹ در بیمارستان بستری شده و میانگین سنی آنها ۳۳ تا ۴۹ سال بوده است. جوان‌ترین بیمار، زنی ۳۳ ساله بود که پس از یک هفته سرفه، سردرد و احساس لرز، در طول یک روز در تعدادی از اندام‌های سمت چپ بدن خود احساس ضعف کرد و پس از آزمایش کووید- ۱۹مشخص شد به این بیماری مبتلا شده و پزشکان توانستند لخته خونی را در یکی از سرخرگ‌های مغزش مشاهده کنند. این بیمار با رقیق‌کننده خون درمان شد.
پس از آن بیمارستان توماس جفرسون واقع در فیلادلفیا و بیمارستان NYU Langone Health واقع در نیویورک در مجموع ۱۲ مورد از سکته مغزی را در بیماران مبتلا به کووید- ۱۹ گزارش کردند. از طرف بیمارستان‌های دیگر هم مواردی از ابتلا به سکته مغزی در بین بیماران مبتلا به کووید- ۱۹ گزارش شده، اما هنوز الگوی خاصی برای آن شناسایی نشده است.به همین دلیل محققان می‌گویند، به‌احتمال قوی ابتلا به کووید- ۱۹ با افزایش ریسک سکته مغزی در ارتباط است و می‌تواند موجب افزایش ریسک تشکیل لخته خون در بدن بیماران ‌شود. درحالی‌که این وضعیت معمولا در عفونت‌های ویروسی که پیش‌تر شناسایی شده دیده نمی‌شود.