ضرورت توجه به آپارتمان‌های کوچک‌مقیاس در شهر

زهرا سادات منصوری _ استاد معماری

معماری داستان برنامه‌ریزی فضای مناسب و با‌کیفیت برای فعالیت‌های انسانی است. امروز، یکی از مسائل معماری به‌صورت ضرورت طراحی فضاهای زیستی متناسب با انواع سبک‌های زندگی و البته ظرفیت کالبدی و اقتصاد شهرها مطرح است.
برای این مطلب شاید لازم باشد نگاهی به فرایند توسعه و ظرفیت‌های کالبدی رایج شهری داشته باشیم. عموما ساختار کالبدی و فیزیکی کلانشهرها به‌صورت تمرکز هسته‌های اولیه شهر در مرکز و توسعه بخش‌هایی از شهر است که عموما به‌صورت گستره‌های سکونتی به‌تدریج به آن ساختار اولیه اضافه شده است.

در کلانشهر تهران عرصه خطی بین ری در جنوب، بازار در مرکز و شمیرانات و تجریش در شمال در واقع به‌صورت هسته اولیه و مرکز کار و فعالیت شهری است که به‌تدریج و طی فرایند رشد و توسعه شهری ابتدا مرکز شهر و سپس بقیه گستره‌های سکونتی به این هسته اولیه اضافه شدند.
هسته‌های اولیه همان مراکز شهری هستند که در واقع شروع پیدایش شهر را به‌دنبال داشته‌اند و اتفاقا همان جایی هستند که بافت تاریخی، بافت فرسوده و به‌طور منسجم و غیرقابل انکاری عمده فعالیت‌های شهری در آنجا متمرکز است و اگرچه شهرها بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند، ولی تمرکز کار و فعالیت به‌دلیل زیرساخت‌ها، ساختارها و ثروت‌های شهری موجود در این محدوده‌های مرکز شهری از این محدوده‌های مرکزی اولیه پراکنده نمی‌شود؛ به‌عبارتی این مراکز شهری که بر هسته‌های اولیه شهرها نیز منطبق هستند، با گسترش شهرها و افزایش جمعیت درگیر مراجعات فزاینده جمعیت شهری خواهند بود که از گستره‌های خوابگاهی به سمت مراکز کار و فعالیت سرازیر هستند. به زبان ساده‌تر، هسته‌های اولیه شهرها با توجه به تمرکز کار و فعالیت، ثروت‌های اقتصادی، صنوف و بازارها، سابقه تاریخی شهر و حتی سابقه هنر و دانش... قابل جایگزینی نیستند و بلاانکار، هویت، ماهیت و نبض اقتصاد شهرها هستند. حتی در دوران مدرن گسترش شهرها شاهد این هستیم که حوزه‌های اداری نیز بعدا در محدوده هم‌پیوند با این مراکز شهری شکل گرفته‌اند و در واقع آن مراکز شهری را به‌طور فیزیکی رشد داده‌اند.