گزارش
کرونا چه تأثیری بر شیوه مدیریت شهر گذاشته است؟
بحران کرونا دامنگیر پروژه‌های شهری
خدیجه نوروزی- لیلا شریف- خبرنگار
ما آدم‌های قبل کرونا نیستیم و همه خوب می‌دانیم که این بیماری سبک زندگی و حتی تفکرمان را عوض کرده است. کرونا تنها قافیه را برای شهروندان تنگ نکرده و شهر نیز نفسش از روز و شبی که با کرونا سپری می‌شود به تنگ آمده است. حفظ شهر در روزهای کرونایی نیازمند مدیریتی با سبک و سیاق جدید است اما آنطور که از گفته‌های اعضای شورای شهر تهران برمی‌آید، کسری بودجه دغدغه‌ای است که مجال چندانی به پیشبرد برنامه‌های شهری نمی‌دهد.
هشدار وقوع بحران جدید درصورت کسری بودجه در دوران کرونا
اولویت‌های مدیریت شهری و شهرداری تهران براساس برنامه سوم توسعه شهر تهران پیش‌بینی شده بود و با تکیه بر آن بودجه سال99 یک مقداری دست بالا به تصویب شورا رسیده بود. شهربانو امانی، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران در رابطه با برنامه‌های شورای شهر برای مدیریت شهری در دوران کرونا به خبرنگار همشهری می‌گوید:«متأسفانه اواخر سال98 به‌رغم اینکه یک متمم بودجه 25هزار میلیارد تومانی برای بهبود خدمت‌رسانی به شهروندان تهرانی مصوب شد، ما کسری بودجه داشتیم. من معتقد بودم با درآمدهای پیش‌بینی شده در بودجه99 با کسری بودجه روبه‌رو می‌شویم.
در همه صورت شورای شهر با تکیه بر این پیش‌بینی که می‌توان طرحی نو در تهران انداخت، این بودجه را تصویب کرد.» براساس گفته امانی، از زمان تشکیل شورای پنجم جلوی بحث شهرفروشی گرفته شد و پیش‌بینی این بود که با مشارکت سرمایه‌گذاران، مردم و تدابیر تشویقی؛ طرح سرمایه‌گذاری را در شهر تهران از طریق ساخت و سازهای درست و شناسایی محل جدید درآمدی محقق شود اما متأسفانه مدیریت شهری تهران با این ویروس نامیمون روبه‌رو شد.
این عضو شورای شهر تهران با تأکید بر این موضوع که ویروس کرونا اقتصاد ایران و جهان را تحت‌تأثیر قرار داده است، در مورد شهر تهران گفت:«در این میان شهرداری تهران نیز از این دایره جدا نیست، قطعا در 3ماه اول پیش‌بینی این است که شهرداری در سال99 با کسری بودجه 43 تا 56درصدی روبه‌رو شود. وظایفی که ستاد ملی کرونا برعهده ستاد کرونای تهران گذاشت، موجب شد تا هزینه‌های زیادی برای نجات جان شهروندان بر دوش شهرداری قرار بگیرد.»
از نظر امانی بدهکاری دولت‌ها به شهرداری، بحثی است که در ادوار مختلف فعالیت شورای شهر تکرار شده است و هم‌اکنون نیز موضوع تفاوت چندانی با قبل ندارد؛«وقتی در دولت قبل نفت بشکه‌ای 120دلار به فروش می‌رسید، دولت‌ها یارانه بلیت مترو، اتوبوس و سهم خود را برای اداره پایتخت به‌درستی پرداخت نمی‌کردند. در این شرایط هرچند که دولت دچار چالش جدی است اما شهرداری هم نزدیک به 70هزار نیروی انسانی دارد و باید برای رفع هزینه‌های آنها گام بردارد.
نباید فراموش کنیم که بخش‌هایی مانند بخش نگه‌داشت شهر به هیچ وجه تعطیلی‌بردار نیستند و باید هزینه‌های انجام این امور تأمین شود، مگر می‌شود انتظار داشت که پسماند جمع‌آوری نشود؟ یا سازمان میادین، بهشت زهرا، آتش‌نشانی و... فعالیت‌شان را انجام ندهند؟ این بخش از فعالیت‌های شهرداری نه‌تنها تعطیلی بردار نیستند بلکه در این شرایط مسئولیت مضاعفی بر دوش‌شان قرار دارد.»
آنطور که این عضو شورای شهر تهران توضیح می‌د‌هد، در این شرایط آقایان محسن هاشمی، رئیس شورای شهر و پیروز حناچی، شهردار تهران نامه‌ای به رئیس‌جمهور نوشتند و از او خواستند تا بخشی از بودجه مبارزه با کرونا به فعالیت‌های شهرداری اختصاص پیدا کند، چراکه تمام کانون‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و... در تهران قرار دارد؛ بنابراین خدمات‌رسانی در این شهر کار دشوارتری است. امانی در رابطه با سرنوشت این نامه نیز توضیح داد: «باید امید داشت که با مطالبه‌گری این خواسته محقق شود، چراکه بحث مدیریت تهران نسبت به دیگر کلانشهرها متفاوت است. دکتر زالی با حضور در شورای شهر اذعان داشتند که 2هفته پیش‌رو سخت‌تر از هفته‌های گذشته است، بنابراین مسئولیت ما برای حفظ سلامت شهر و شهروندان سنگین‌تر می‌شود و دولت باید توجه ویژه‌ای نسبت به مدیریت شهری تهران داشته باشد. اگر این کسری بودجه رفع نشود، شرایط خیلی سخت‌تر خواهد بود و بحران‌های تلخ‌تری از اتفاقات آبان به وقوع می‌پیوندد. در واقع باید گفت که اگر این کسری بودجه حل نشود شهرداری برای انجام وظایفی که قانون برعهده‌اش گذاشته است، دچار مشکل خواهد شد.»
در انتظار ارائه برنامه مالی‌گذار از بحران
هزینه‌های اداره شهر تحت‌تأثیر تورم حداقل 40درصد افزایش خواهد یافت و این در حالی است که توقف حتی یک روزه در انجام ماموریت‌های شهرداری تهران پیامدهای سیاسی ناگواری را موجب می‌شود. خزانه‌دار و نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری در مورد برنامه‌های سال99 شورای شهر تهران در شرایطی که کشور با شیوع کرونا دست و پنجه نرم می‌کند، می‌گوید: «تأثیر اقتصادی و مالی بحران کرونا بر نظام درآمد هزینه شهرداری به حدی وسیع است که علاوه بر ضرورت ارائه برنامه مالی‌گذار از بحران توسط آقای شهردار، اولویت‌بندی از حیث تخصیص منابع مالی تغییر یافته و به سرفصل‌های هزینه‌ای اجتناب‌ناپذیر اختصاص می‌یابد.
ما در انتظار دریافت این نقشه راه هستیم.» برای تامین هزینه‌های جاری و نگه‌داشت شهر لازم است شهردار سهم شهرداری از اعتبارات 100هزار میلیارد تومانی مصوب مدیریت بحران کرونا را مطالبه و وصول کند. فقط برای تامین هزینه‌های ضروری نگه‌داشت شهر ماهانه 1000 تا 1100میلیارد تومان منابع مالی مورد نیاز است و توقف حتی یک روزه در انجام ماموریت‌های این نهاد عمومی غیردولتی مثلا در بهشت‌زهرا، حمل‌ونقل عمومی، رفت و روب شهر، مدیریت پسماند و سایر ماموریت‌های شهرداری، پیامدهای سیاسی ناگواری را موجب می‌شود.
سیدحسن رسولی می‌افزاید: «نیمه اول امسال دوره بحران کرونا و سپری کردن آثار و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن است. نقش ما در مدیریت بحران، امدادی است. اما در تامین خدمات شهری و اداره شهر، وظیفه منحصر به‌فرد و قانونی داریم. در این راستا اعمال مدیریت به‌ویژه در بخش تامین و تخصیص مالی درآمد و هزینه‌های جاری و نگه‌داشت شهر از اهمیت و اولویت ویژه‌ای برخوردار است.
اما عدم‌قطعیت اوضاع جاری و پیش‌روی فعالان اقتصادی و مؤدیان شهرداری، شکاف و عدم‌تعادل منابع و مصارف ما را تا سه برابر عدم‌تحقق درآمدی متمم بودجه 3هزار میلیاردی سال‌جاری، حداقل در 6ماهه اول افزایش خواهد داد. باید از پیش‌فرض‌های خوش‌بینانه در شرایط بحران، برخلاف آنچه بارها از سوی برخی از مقامات ارشد کشور بیان شده که به‌زودی مصیبت به پایان خواهد رسید، پرهیز کرد.» شهرداری برخلاف سایر دستگاه‌های اجرایی با اتکا بر مدل اقتصاد بنگاهی، به‌صورت درآمد -هزینه امرار معاش می‌کند. هیچ مساعدت مالی از سوی منابع مالی عمومی و دولتی متوجه بلدیه نیست.
اجرای حداقل 5پروژه بزرگ مقیاس در تهران
نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران در مورد راهبردها و اقدامات برای اجرای پروژه‌های امسال شهرداری تهران می‌گوید:«ورود شجاعانه آقای شهردار به موضوع پروژه‌های مشارکتی و اقدام به مولدسازی دارایی‌های راکد شهرداری در این پروژه‌ها با حمایت و همکاری کامل شورای شهر خواهد بود تا حداقل 5پروژه بزرگ مقیاس در شهر تهران پرداخته شود. از سویی پیشنهاد داده‌ایم تا زمینه‌سازی انتشار اوراق مشارکت شهری در دوره کرونا با تعیین نرخ ترجیحی سود به‌منظور جذب و هدایت بخشی از نقدینگی سرسام‌آور کشور به سمت و سوی توسعه شهری انجام شود. درصورت اهتمام آقای شهردار و پشتیبانی شورا، پیش‌بینی می‌شود آقای رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت و شورای پول و اعتبار که درک عینی از شرایط عمومی کشور دارند، مساعدت و موافقت کنند.» وی با بیان صریح و دقیق تنگناها و محدودیت‌ها به شهروندان و تقاضای کمک و همکاری آنان با استمداد از ظرفیت رسانه ملی و سایران، واقع‌گرایی حوزه مدیریت شهری تهران (شورا و شهرداری) و انتخاب و اعمال سیاست ریاضت اقتصادی و کاستن از هزینه‌های غیرقابل اجتناب، همچنین تقویت و توسعه تعامل با ارکان نظام و دولت، انتقال بی‌پرده محدودیت‌ها و طلب توجه و مددکاری بیشتر به‌منظور کمک به اعمال مدیریت بهتر شهری، رایزنی و گزارش‌دهی کارآمد شهرداری با رئیس محترم قوه قضاییه و تقاضا از ایشان جهت کمک به حل معضل 17هزار حکم صادره ولی اجرا نشده کمیسیون‌های ماده100، با استفاده از اختیارات خویش و عندالاقتضا با استیذان از مقام معظم رهبری که رضایت مالکان را درپی خواهد داشت.
