تهران باید با فناوری آشتی کند

حسین ایمانی جاجرمی-  کارشناس حوزه شهری

وقت آن رسیده است که تهران با ابزارهای قرن بیست‌ویکم اداره شود؛ کرونا برای ما یک کلاس درس واقعی بود. مدیران کلانشهرهایی مانند تهران به وضوح دیدند که دیگر نمی‌شود مانند سابق شهرها را اداره کرد. روزی که از این بحران عبور کنیم، شهرداری باید اقدامات متفاوتی را در دستور کار قرار دهد. در این روزها فهمیدیم که توسعه زیرساخت‌های دیجیتال چقدر اهمیت دارد. طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، طرحی است که برای محدود کردن تعاملات اجتماعی و ارتباطات فیزیکی ارائه شد اما آیا ما زیرساخت کافی برای پیش بردن کارها به شکل الکترونیکی را داشتیم؟ نگاهی به اطراف خود بیندازید. همین مقدار اندک امکانات زیرساختی در حوزه ارتباطات مجازی کمک کرد تا تعدادی از شهروندان زندگی روزمره خود را در قرنطینه‌های خانگی تا حدی پیش ببرند. شاهد مثال این ادعا، شهرهای بزرگی در جهان هستند که در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری خوبی کرده بودند مثل سئول، پایتخت کره‌جنوبی که مدیران شهری در آن توانستند خیلی خوب از این امکانات در حوزه اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات استفاده کنند. اما ما؟ حالا دیگر برایمان مبرهن شده که تهران نقطه ضعف بزرگی به نام فقر فناوری دارد. زیرساخت‌های مجازی و دیجیتال در این شهر هنوز آنطور که باید توسعه پیدا نکرده است. اولویت بعدی که در روزهای پساکرونایی باید در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد، توجه به آسیب‌های هنگفتی است که به کسب‌ و کارهای کوچک و دهک‌های پایین درآمدی جامعه وارد شده است. بخش اجتماعی شهرداری تهران باید در حوزه خدمات فرهنگی رویکرد تازه‌ای اتخاذ کند.
کرونا به ما یاد داد که شهر را باید با استانداردهای لازم اداره کنیم. امروز نیاز به‌وجود پیاده‌رو‌های بیشتر و بوستان‌های آماده‌تر و فضاهای عمومی مهندسی شده به‌شدت حس می‌شود. شهرهای بزرگ همواره به این فضاها نیاز دارند؛ چه برای کمک‌رسانی، چه برای جلوگیری از ازدحام و چه برای حضور پیدا کردن افراد در آنها در ایام قرنطینه و با حفظ فاصله اجتماعی. توسعه استاندارد این فضاها می‌توانند در مدیریت بحران به شهرها کمک کنند. برای مثال در شهرک اکباتان فضای بسیار محدودی برای قدم‌زدن وجود دارد و به محض خروج افراد، ازدحام ایجاد می‌شود. درحالی‌که می‌شد با ایجاد فضاهای سبز در اطراف بلوک‌ها، از تراکم جمعیت در این شهرک جلوگیری کرد. یکی دیگر از درس‌هایی که کرونا به ما داد، اهمیت معماری ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها در تهران بود. حالا که همه ما روزها در خانه حبس شدیم، به‌خوبی می‌دانیم که چقدر مهم است در خانه فضایی مثل حیاط، بالکن و... داشته باشیم؛ فضای میانی بین فضای عمومی و خصوصی. شهرداری باید مقررات تازه‌ای در این خصوص برای خانه‌هایی که در دست ساخت قرار دارند وضع کند و معماری و شهرسازی ما باید به سمت مقیاس‌های انسانی برود.
حالا در میانه بحرانی به نام کووید19 ایستاده‌ایم. وقت آن رسیده که شهرداری هویت خود را دوباره پیدا کند. از این روزها که فاصله گرفتیم باید «مدیریت یکپارچه شهری» را به شکل جدی مطالبه کنیم. امروزه صدها نهاد و ارگانِ ناهماهنگ با هم، شهر تهران را اداره می‌کند. در چنین ساختاری، هرگز نمی‌توان بحران‌هایی مانند کرونا را مدیریت کرد. نتیجه این ساختار حضور کمرنگ شهردار شهر و قوانین ضد‌ونقیضی است که هرگز ما را به سر منزل مقصود نخواهد رساند.