تأثیر بلندمدت کرونا بر شهر

محمدعلی پورنیا-  کارشناس مدیریت شهری

این روزها حضور شهرداری در ستاد کرونا بسیار حیاتی است و این نهاد می‌تواند به‌عنوان یکی از بازوهای اصلی کنترل این ویروس در شهر عمل کند. شهرداری‌ها با امکاناتی که در اختیار دارند می‌توانند در کارهای مختلفی اعم از ضدعفونی فضاهای عمومی، کنترل قرنطینه، آموزش شهروندان برای پیشگیری، اجرای طرح‌های غربالگری یا فاصله‌گذاری اجتماعی، توزیع بسته‌های بهداشتی، ساماندهی حمل‌ونقل عمومی و... به ستاد کرونا کمک کنند و تأثیرگذار باشند.
شهرداری تا امروز که حدود 2‌ماه از شروع شیوع ویروس کرونا در کشور می‌گذرد، اقدامات پراکنده‌ای در این زمینه انجام داده، اما نتوانسته به شکل مؤثری طرح‌های مختلفی از قبیل فاصله‌گذاری اجتماعی و حمل‌ونقل عمومی و زیباسازی شهر را به درستی مدیریت کند. علاوه بر اینکه امسال در زمان نوروز کاری برای زیباسازی شهر انجام نشد، فضای مؤثری برای ایجاد روحیه بهتر برای شهروندانی که حتی برای خرید کوچکی از خانه خارج می‌شوند، از طرف شهرداری ایجاد نشد. طرح‌های مختلفی می‌تواند در این‌باره در شهر اجرا شود و ایده‌پردازان در این‌باره مشارکت کنند تا فضای شهری برای روحیه بهتر شهروندان مناسب‌سازی‌ شود.
مسئله مهم این است که شهرداری باید برای اجرای طرح‌های مختلف همه جوانب را درنظر بگیرد، مشارکت‌سنجی کند و سازگاری مردم با آن موضوع را بسنجد. اگر این طرح‌ها عقلانی و کارشناسی باشند، مردم هم در اجرای آنها مشارکت خواهند کرد. مثل موضوع کم کردن سفرها در ایام نوروز که خیلی‌ها همکاری کردند. برنامه‌هایی مثل سوار نکردن بیش از 10مسافر در هر اتوبوس یا سوار نکردن بیش از 2مسافر در صندلی عقب تاکسی و... بدون درنظر گرفتن موارد کارشناسی نمی‌تواند چندان مؤثر باشد. در ناوگان اتوبوسرانی روزانه تعداد زیادی مسافر جابه‌جا می‌شود. باید بررسی شود که آیا این ناوگان حمل‌ونقل، ظرفیت کاهش تعداد مسافران در هر اتوبوس را دارد و جوابگوی جمعیتی که هر روز جا‌به‌جا می‌شوند هست؟ ابتکارهایی مثل کاهش تعداد مسافران در تاکسی‌ها نیز زمانی قابل اجراست که از لحاظ مالی از رانندگان حمایت شود. از آن طرف حتما لازم است که کمک کلی‌تر و اساسی‌تر از سوی دولت به همگان انجام شود. ارائه وام یک‌میلیون تومانی نمی‌تواند جوابگوی هزینه خانوارها باشد؛ مثلا اگر دولت به جای این مبلغ وام 10میلیون‌تومانی ارائه می‌کرد، تعداد زیادی از افراد مجبور نبودند برای کسب درآمد از خانه خارج شوند و به‌نظر می‌رسد حاضر بودند بعد از پایان بیماری این وام را با سود 10درصد به دولت پس بدهند. حداقل با ارائه چنین حمایت‌های مالی‌ای می‌توانستیم میزان تردد در شهر و حضور فیزیکی افراد در مشاغل مختلف را کاهش دهیم که چنین اتفاقی رخ نداده است.
کرونا درس‌های بسیاری برای رفتارهای شهروندی خواهد داشت. به‌نظرم تا چند‌ماه آینده تغییرات اساسی در اخلاق شهروندی و زندگی اجتماعی خواهیم دید. همین حالا شاهد مشاغل نوظهوری هستیم که شهر را دستخوش تغییر کرده‌اند. نمونه بارزش میوه‌فروشی آنلاین است که مردم از آن استقبال خوبی کرده‌اند. سوپرمارکت‌ها ارسال‌های خود را قوی‌تر کرده‌اند. دیگر حتی لازم نیست شست‌و‌شوی خودرو در کارواش انجام شود و به شکل آنلاین می‌توان آن را سفارش داد. خرید و فروش آنلاین حالا تبدیل به یک رفتار اجتماعی همه‌گیر شده است که قطعا‌ ادامه‌دار خواهد بود. بسیاری از امور دولتی و اداری شهری به شکل الکترونیک در حال انجام است. آموزش مجازی دانشگاه‌ها و مدارس  شکل هماهنگ‌تری به‌خود گرفته که قطعا همه این موارد منافع بلندمدتی برای جامعه در پی خواهد داشت. ساماندهی آنلاین دستفروشان نیز از آن کارهایی است که بهترین زمان برای اجرای آن، همین روزهاست. قطعا هر کدام از آنها یک موبایل دارند و می‌توانند مثل بازار روزهای هفتگی، بازار روزی به شکل آنلاین داشته باشند.