پشت ابرهای تیره روایت

علی عمادی ـ روزنامه‌نگار

آخرین فیلم مجید مجیدی بازگشت به سینمای شناخته‌شده او با عناصر آشنایش محسوب می‌شود؛ نوجوانانی از پایین شهر. در اوج‌ترین فیلم‌های مجیدی که حتی به نامزدی اسکار هم رسید، چنین حال و هوایی دارند و برای همین، توانایی او در خلق این فضاها و بازی‌گیری او از نوجوانان بر اهل فن پوشیده نیست. «خورشید» به نسبت دیگر فیلم‌های مجیدی در این ژانر تفاوت‌هایی دارد که برخی از آنها نسبت به آثار قبلی بهترند و برخی دیگر بخشی از نقاط ضعف فیلم تلقی می‌شوند. جالب آنکه مجیدی چندین‌بار در خورشید به فیلم‌های قبلی‌اش ارجاعاتی می‌دهد که گویی قصد یادآوری آنها را برای مخاطب دارد. مجیدی در خورشید قصه‌گوی بهتری است و داستان را تا اواسط فیلم به‌خوبی جلو می‌برد اما روایت هرچه پیش می‌رود، از نفس می‌افتد و در پایان دچار نقص‌های جدی می‌شود. فیلم از جایی به بعد صحنه‌های زیادی دارد که نبودشان نه‌تنها هیچ اشکالی به فیلم وارد نمی‌کند، بلکه حذف‌شان بسیار بهتر است؛ به‌خصوص از جایی که سرایدار ماجرای بچه‌ها را می‌فهمد. به همین نسبت شخصیت‌هایی در فیلم حضور دارند که کارکردشان برای پیشبرد قصه معلوم نمی‌شود؛ مثل مادر علی که در بخش زیادی از فیلم اصلا از یاد می‌رود.
علی نصیریان، حضوری چشمگیر در خورشید دارد اما روایت، اهمیت شخصیت را به‌خوبی بازتاب نمی‌دهد. بده‌بستان‌های بهتری می‌شد بین او و بازیگر اصلی نوجوان فیلم برقرار شود که متأسفانه دیده نشد. با این حال پیام اصلی فیلم را در یکی از صحنه‌های ابتدایی فیلم از زبان آقاهاشم با بازی علی نصیریان می‌شنویم که «گنج از قبرستون راه نداره، زیر مدرسه است». اگرچه این جمله به روایت اصلی مربوط می‌شود، اما همه حرف مجیدی در به‌کارگرفتن بچه‌های کار برای بازی در خورشید و تک و توک کنایه‌های سیاسی و اجتماعی فیلم بر شالوده و محتوای همین جمله استوار است.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فیلم‌های مجیدی در این ژانر، امیدآفرینی است که در انتهای روند فیلم دیده می‌شود؛ صحنه‌هایی آشنا که «بچه‌های آسمان» یا «رنگ خدا» و امثال آن با آنها پایان می‌یافتند. در خورشید غلظت این امیدآفرینی بسیار کمتر شده و گرچه هست، اما به قوت قبلی‌ها نیست.
خورشید فیلمی آرام، محترم و پیام‌دار است که قوت کارگردانی در آن پیداست اما در بیان درست روایت از بخشی به بعد دچار لکنت می‌شود. هرچند که کاستن از صحنه‌های طولانی فیلم به ریتم اثر به طرز مثبتی کمک می‌کند ولی اشکال در روایت همچنان باقی است. خورشید این قابلیت را داشت که از دیگر فیلم‌های مجیدی در این ژانر سبقت بگیرد، اما ضعف روایت، نگذاشت چنین شود.