چند روایت معتبر از ارتباط با شرق

سخنگوی وزارت بهداشت در دولت روحانی در زمان کرونا توییت زد و در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی تصریح کرد: چین شوخی تلخی با دنیا کرد و به دنیا دروغ گفت که ویروس کووید-۱۹ را آسان‌تر از آنفلوآنزا اعلام کرد. معلوم شد که این اشتباه بود. چین در جهت منافع سیاسی‌اش دروغ گفت.سفیر چین همه این ادعاها را رد کرد و در توییتی نوشت: خوب بود نشست‌های خبری روزانه چین را می‌دیدید. اخبار را با دقت دنبال نکردید. سخنگوی وزارت خارجه مجبور شد اظهارنظر کند و بگوید چین پیشگام مبارزه با کرونا بود و به ایران کمک هم کرده. این نشان می‌داد این موضع رسمی وزارت بهداشت در ارتباط ایران و چین اثر گذاشته بود.فارغ از غلط‌بودن موضع آقای سخنگو که سفیر چین به آن اشاره کرده بود، باید توجه کرد که چین تا آن روز ۲۸‌هواپیمای باری تجهیزات پزشکی و میلیون‌ها دلار کمک مالی به ایران اهدا کرده بود و همان زمان به تحریم‌های آمریکا در زمان کرونا ‌ضد‌ ایران اعتراض رسمی کرده بود.

در درگیری ایران با داعش، روسیه برای حمله هوایی به داعش، شماری از جنگنده‌های ارتش خود را در پایگاهی در همدان مستقر کرد. این جنگنده‌ها با عبور از عراق، مراکز داعش در شمال سوریه را بمباران می‌کردند. همین دستمایه اعتراض عده‌ای شد که استقلال ایران از دست رفت و ایران مستعمره شد و چه و چه.اما اولا این کار خلاف قانون اساسی نبود؛ یک توافق سه‌جانبه بین ایران، روسیه و سوریه بر درگیری با داعش بود و بعدها معلوم شد این هماهنگی بین ایران و روسیه که با ابتکار سپاه قدس و حاج‌قاسم انجام شد، نقش مهمی در شکست داعش داشت.

ماجرای صید ترال در خلیج‌فارس و دریای عمان در دهه90 بگومگوهای بسیاری‌ درباره استقلال ایران مطرح کرد. این نوع صید صیادان بومی جنوب را بیکار می‌کرد و به اکوسیستم دریا نیز ضربه می‌زد.مسئولان دولتی بارها اعلام کردند این اتفاق نمی‌افتد و اصلا خلاف قانون است، اما واقعیت چیز دیگری بود؛ سردار تنگسیری اعلام کرد این اتفاق در حال افتادن است، به‌صورت غیرقانونی ‌یا دور زدن قانون و تهدید کرد جلوی این ماجرا را خواهند گرفت.داستان چه بود؟ مسئولان دولتی صیدهای ترال را متعلق به ایران قلمداد می‌کردند، اما مسئله پوششی بود که برخی آقازاده‌های ایرانی ایجاد کرده بودند و از امکانات صیادان چینی استفاده می‌کردند. حال آنکه سازمان شیلات چین از همان ابتدا رسما اعلام کرد ما صیدی در دریاهای ایران نداریم و اگر صیادان چینی چنین کردند با آنها طبق قانونتان برخورد کنید.اینکه این سوداگری کلان در داخل و تحت نظر مسئولان امر آیا برای جبران مشکلات مالی دولت بوده یا صرفا یک سوداگری شخصی، بحث دیگری است اما با مواضع فرمانده‌های سپاه از این‌سو و مسئولان چینی از سوی دیگر معلوم شد این ماجرا به ارتباط سیاسی ایران و چین ربطی نداشته.

ماجرای سفر شهید رئیسی به روسیه نیز دستمایه بگومگوهای مجازی بسیاری درباره نسبت‌ ایران و روسیه شد.گفتند چرا پوتین به استقبال رئیسی پای هواپیما نیامد، معلوم شد که پوتین برای استقبال از هیچ مقام همتایی پای هواپیما نمی‌رود و این پروتکل تشریفاتی اعلام‌شده‌ای است. همیشه معاون وزیر خارجه روسیه برای استقبال می‌رفت که برای آقای رئیسی وزیر انرژی روسیه که مقامی بالاتر از عرف بود به استقبال رفت.گفتند چرا میز گفت‌وگوی پوتین با رئیسی اینقدر طول بلندی داشت؟ اما خبرگزاری کومرسانت روسیه اعلام کرد، رئیس‌جمهور کشورمان نپذیرفته بود پیش از سفر، طبق پروتکل‌های روسیه در قرنطینه قرار گیرد و تستPCR انجام دهد؛ یعنی درواقع اعلام شده بود که رئیس‌جمهور ایران وقت این کارها را ندارد و به همین دلیل دو طرف در دو سر میز اتاق اصلی رئیس‌جمهور روسیه درکاخ کرملین نشستند تا به نوعی پروتکل‌های کرونایی روس‌ها نیز رعایت شود.

ظریف در بیان خاطرات برجامی‌اش بارها به نقش مخرب و براساس منافع روسیه اشاره کرده بود.بعدها معلوم شد وزیر خارجه روسیه تلاش داشته مکانیسم ماشه در قالب برجام قرار نگیرد و آقای ظریف احساس می‌کرده اعتماد بین دو طرف به هم می‌خورد.

فروش و تحویل سوخو -۳۵ روسیه و جی -۱۰ چین و پدافند اس- ۴۰۰ روسیه هم یکی از موضوعاتی بود که بعد از جنگ 12روزه دستاویزی برای عده‌ای شد تا به رابطه ایران و روسیه و چین بتازند. برخی از اینکه این دو کشور کمکی به ایران نکردند نتیجه گرفتند که اینها با آمریکا ساخت و پاخت کرده‌اند یا بنا ندارند هیچ کمکی به ایران کنند.اما سخنگوی سپاه اعلام کرد ما پدافندی داشتیم که قابلیت‌هایش بیش از اس-300 بود و نیازی ندیدیم به درخواست از دیگران.معلوم شد مسئله هزینه مالی این هواپیما‌ها هم مطرح بوده؛ ایران بنا داشته با نفت تهاتر کند و پول سخت ندهد و طرف مقابل پول سخت نیاز داشته.به غیراز اینکه اساسا ایران بنا داشته قدرت بومی خود را اثبات کند و به لحاظ راهبردی پیامی را به دنیا صادر کند.اینکه چه کمک‌هایی به ایران توسط چین و روسیه انجام شد البته بعد اخبار مختلفی منتشر شد اما نکته مهم این بود که ایران ثابت کرد اساسا پدافندی در دنیا حریف او نیست و این نکته اهمیت راهبردی قدرت ایران در منطقه را نیز تثبیت کرد.

توافقنامه‌های راهبردی ایران با روسیه و چین نیز دستاویز عده‌ای شد. برخی معتقد بودند عدم‌انتشار دقیق مفاد قرارداد نشان می‌دهد ایران بنا دارد چیزی را از دیگران پنهان کند، برخی این قراردادها را منافی استقلال ایران می‌دانستند حال آنکه از مفادش هم خبر نداشتند. استدلال اینها این بود که چون سخنگوی ما اعلام کرده پنهان‌ماندن مفاد قرارداد به درخواست طرف مقابل بوده و این نشان می‌دهد که او طرف مسلط بوده است.این در حالی بود که عدم‌انتشار متن توافقنامه‌های کلان و راهبردی دوجانبه - دست‌کم تا زمان به بار نشستن ثمره نقشه راه - یک رسم بسیار رایج در عرصه بین‌المللی است. به‌علاوه که ابهام قراردادها باعث می‌شد طرف‌های دیگر و رقبای غربی بی‌خبر باشند و بتوان مانور بیشتری روی مفاد قراردادها داد. علت فشارهای غربی‌ها برای افشای مفاد قراردادها از همین جهت بود. تجربه کشورهای ایران و چین و روسیه و دیگران در سال‌های اخیر نشان داده هرچه جزئیات یک پروژه برای دولت آمریکا آشکارتر باشد، در کارشکنی و ممانعت از تحقق آن پروژه توفیق بیشتری خواهد داشت.