مجلس
دیپلماسی از پایتخت تا مرزها به روایت رئیس مجلس
سیده‌زهرا عبداللهی؛ روزنامه‌نگار
دومین نشست منطقه‌ای دیپلماسی استانی در مشهد با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی برگزار شد؛ نشستی که قالیباف آن را گامی در مسیر مردمی‌سازی سیاست خارجی و پیوند دادن عقلانیت حاکم بر حکمرانی داخلی با رویکرد تعامل‌گرایانه در روابط خارجی دانست. او تأکید کرد همان منطقی که در سیاست داخلی بر شفافیت و پاسخگویی تکیه دارد باید در سیاست خارجی نیز جاری باشد. محمدباقر قالیباف گفت: حکمرانی مولد و دیپلماسی کارآمد دو روی یک سکه‌اند؛ یکی در داخل قدرت و اعتماد می‌سازد و دیگری در بیرون از مرزها آن را به اعتبار و فرصت بدل می‌کند. او افزود: سیاست خارجی مؤثر از بالا صادر نمی‌شود، بلکه از متن جامعه به جهان جریان می‌یابد، چراکه همان‌گونه که امنیت ما مردمی است، دیپلماسی نیز باید مردمی باشد.
مشهد؛ کانون پیوند تمدنی و مسیر گردشگری منطقه‌ای
رئیس مجلس مشهد را به دلیل جایگاه مذهبی و فرهنگی‌اش یکی از مراکز ممتاز گفت‌وگوی تمدنی میان ملت‌های مسلمان دانست. به گفته او، زائران غیرایرانی پس از زیارت حرم مطهر امام‌رضا(ع) می‌توانند از مسیرهای طراحی‌شده به استان‌های تاریخی و گردشگری کشور سفر کنند و زنجیره‌ای از گردشگری فرهنگی و اقتصادی بسازند که ایران را به کانون زیارت و گردشگری تمدنی منطقه بدل کند. او سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی را محور تبادلات شرقی کشور خواند و گفت: این استان‌ها حلقه پیوند شرق و مرکز ایران و گذرگاه طبیعی اتصال کشور به آسیای میانه و شبه‌قاره‌اند.
واگذاری نباید به هرج‌ومرج بینجامد
قالیباف در ادامه سخنانش به تمرکززدایی و واگذاری اختیارات به استان‌ها پرداخت و تأکید کرد این اقدام باید در چارچوب دقیق و بر پایه اصل ۱۲۷ قانون اساسی انجام شود. او گفت: هر میزانی که اختیار واگذار می‌شود باید مسئولیت نیز متناسب با آن تعیین شود، چرا که واگذاری بدون پاسخگویی به معنای هرج‌ومرج است.
مجلس، پشتیبان و تنظیمگر دیپلماسی اقتصادی کشور است
رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به نقش پارلمان در حکمرانی کلان گفت: مجلس تنها قانون‌گذار نیست، بلکه ناظر و تسهیلگر پیوند میان قوا و بخش خصوصی است. به گفته او، موفقیت دیپلماسی استانی بدون هم‌افزایی دولت، مجلس و قوه قضاییه ممکن نیست و مجلس آماده است در تعامل با دولت موانع حقوقی و نهادی را رفع و در همکاری با قوه قضاییه بستر امنیت سرمایه‌گذاری و کاهش بوروکراسی اقتصادی را فراهم کند. قالیباف سیاست خارجی را نه صرفا عرصه سیاسی بلکه ابزاری برای توسعه اقتصادی و فرهنگی دانست و گفت: هرگاه استانی بتواند با کشور همسایه خط پایدار تجارت، گردشگری سلامت یا تبادل علمی ایجاد کند، بخشی از منافع ملی را محقق کرده است.
منطقه، میدان فرصت است، نه رقابت
قالیباف با اشاره به شرایط منطقه‌ای گفت: اکنون میان ایران و همسایگانش درک مشترکی از تهدیداتی چون تروریسم، افراط‌گرایی و تغییرات اقلیمی شکل گرفته است. او افزود: منطقه ما نباید میدان رقابت و چالش باشد، بلکه باید به عرصه استفاده از فرصت‌های بالفعل تبدیل شود؛ بستری برای هم‌افزایی و پیشرفت مشترک. او تأکید کرد دیپلماسی استانی نباید تنها بر اقتصاد و فرهنگ متمرکز بماند، بلکه باید بر پایه اعتماد، اشتراک فرهنگی و پیوندهای تاریخی ملت‌ها استوار شود تا چهره‌ای اخلاق‌محور و همکاری‌پذیر از ایران به جهان ارائه دهد.
رئیس مجلس گفت: دیپلماسی استانی یعنی عبور از تمرکز به هم‌افزایی. هر استان بخشی از راهبرد ملی است و با حضور فعال در شبکه همکاری منطقه‌ای می‌تواند پنجره‌ای از ایران به جهان بگشاید؛ پنجره‌ای که از آن فرهنگ، اعتماد و همکاری، سیمای حقیقی ملت ایران را بازتاب می‌دهد. او افزود: سیاست خارجی باید بر پایه ظرفیت‌های استانی طراحی شود، چرا که بخش مهمی از قدرت منطقه‌ای ایران در مرزها، بندرها، مناطق آزاد و در میان زائران و کارآفرینان نهفته است. قالیباف آمایش سرزمینی را نه صرفا برنامه‌ای توسعه‌ای بلکه بُعدی از دیپلماسی ملی دانست.
از تجربه جهانی تا الگویی ایرانی
قالیباف در بخش دیگری از سخنان خود به تجربه کشورهایی همچون چین، ترکیه و هند اشاره کرد و گفت: این کشورها با فعال‌سازی شهرها و ایالت‌ها در دیپلماسی اقتصادی توانسته‌اند قدرت ملی خود را چند برابر کنند. او تأکید کرد ایران نیز باید با تکیه بر مزیت‌های نسبی هر استان، در همین مسیر حرکت کند تا قدرت نرم و اقتصادی خود را در منطقه تثبیت کند. به گفته او، دیپلماسی استانی یکی از چهره‌های بیرونی حکمرانی مولد و صورت میدانی پارادیپلماسی ملی است؛ الگویی که در آن طراحی کلان در مرکز انجام می‌شود اما اجرای واقعی به‌دست استانداران و فعالان اقتصادی است که با شناخت میدانی از شرایط مرزی، قطعات منافع ملی را در جای درست خود می‌چینند.
در جمع‌بندی سخنان، قالیباف تأکید کرد که هوشمندسازی، شفاف‌سازی، مردمی‌سازی و کارآمدی 4 پایه حکمرانی مؤثر هستند که ثمره آن تولید قدرت، ثروت، معنویت و منزلت است. او گفت: مردمی‌سازی یعنی مردم از تماشاگران سیاست به بازیگران تحول بدل شوند و سیاست خارجی نیز باید بازتاب اراده و حضور آنان در عرصه جهانی باشد.
