حرف‌های حسن کلامی، تهیه‌کننده «آبادان یازده 60»
باید دروازه‌های جنگ را باز گذاشت
ندا زندی- روزنامه‌نگار
با اینکه سال‌هاست ساخت فیلم جنگی به اندازه فیلم کمدی یا ملودرام اجتماعی در سینمای ما طرفدار ندارد اما اگر فیلم خوبی با موضوع جنگ ساخته شود، تماشاگران از آن استقبال می‌کنند. «آبادان یازده 60» یکی از جدیدترین فیلم‌های ساختهشده در ژانر دفاع است که به مقاومت کارکنان رادیو آبادان (رادیو نفت ملی) در روزهای آغازین جنگ می‌پردازد. با حسن کلامی، تهیه‌کننده این فیلم، درباره سختی‌های ساخت فیلم جنگی صحبت کرده‌ایم.
نخستین‌بار که فیلمنامه «آبادان یازده 60» را خواندید، چه ویژگی‌ای در آن دیدید که به ساختش علاقه‌مند شدید؟
وقتی فیلمنامه این کار به دستم رسید، چیزی که توجهم را جلب کرد، داستان بکر و نوی آن بود که تا به حال کسی در سینمای ما سراغش نرفته بود. همین داستان جذاب باعث شد که به این پروژه علاقه‌مند شوم.
چه چیز جذابی در داستان وجود داشت؟
این فیلم داستان آدم‌هایی در دوران دفاع‌مقدس است که کمتر به آنها پرداخته شده. از این بابت «آبادان یازده 60» یک فیلم جنگی به‌معنای معمول آن نیست و در آن خبری از اینکه جایی فتح شود یا درگیری بزرگی رخ دهد، نیست. فیلم، داستان مقاومت آدم‌هایی است که از جانشان می‌گذرند و در برابر دشمن ایستادگی می‌کنند. فیلم موضوع جدید و بکری دارد که باعث جذابیتش شده است.
بسیاری از تهیه‌کنندگان معتقدند فیلم جنگی ساختن کار بسیار دشواری است و همین سختی باعث شده که آنها عطای کار در این ژانر را به لقایش ببخشند. به‌نظر شما هم کار در ژانر جنگی سخت است؟
فیلم ساختن در ژانر جنگی مشکلاتی دارد که با نسخه پیچیدن درست نمی‌شود؛ البته ممکن است بعضی نسخه‌ها راه را کمی هموار کند اما مشکلات سینمای دفاع‌مقدس بسیار پایه‌ای است. متأسفانه در ژانر دفاع‌مقدس فیلم‌هایی ساخته‌ایم که تماشاگران را فراری داده‌ایم و تماشاگر نمی‌تواند در این فیلم‌ها موضوع واقعی جنگ را ببیند و به آدم‌ها نزدیک شود. در بسیاری از فیلم‌های این ژانر قهرمانانی داریم که وجود خارجی ندارند و ملموس نیستند؛ درنتیجه به‌تدریج رغبت مردم به این ژانر کم شده است. باید این مشکلات را از پایه درست کرد و با یکی، دو تا فیلم هم نمی‌توان به این هدف رسید. باید فضای ژانر دفاع‌مقدس را عوض کرد.
باید دروازه‌های جنگ را باز گذاشت تا فیلمسازان و نویسندگان بگردند و موضوعات مورد علاقه‌شان را پیدا کنند. ببینید! آدم‌ها خصلت‌هایی دارند که این خصلت‌ها همیشه با آنها بوده است. حالا آدمی که به جبهه رفته، حتما از چیزهایی گذشته و باورهایی دارد اما به هر حال آدم است و آدم‌ها گناه می‌کنند یا تصمیمات اشتباه می‌گیرند. آدم‌های فیلم‌های دفاع مقدس از این وجه تهی و به سوپرمن تبدیل شده‌اند.
سینمای جنگ باید تصویری از آدم‌ها نشان دهد که مردم باور کنند و ببینند که قهرمانان جنگ آدم‌هایی شبیه خودشان هستند. نمونه خوبی که در سالهای اخیر ساخته شده «تنگه ابوقریب» است که مردم شخصیتهای این فیلم را باور کرده‌اند. از طرف دیگر، فیلم جنگی تولید مشکل‌تری نسبت به فیلم شهری دارد. برای ساخت یک فیلم جنگی به کلی تجهیزات نیاز است که این تجهیزات در بازار نیست و در اختیار نهادهای خاصی است که آنها هم در ازای این تجهیزات پول زیادی طلب می‌کنند و کسی هم که به این وسایل برای ساخت فیلمش نیاز دارد، نمی‌تواند چیزی بگوید و باید مطابق خواسته آنها عمل کند.
تازه وقتی هم که پول می‌دهید، امکانات اسقاطی در اختیارتان می‌گذارند! طبیعی است که در این شرایط سینماگران ترجیح می‌دهند سراغ ساخت فیلم جنگی نروند.
در اکران روزهای نخست جشنواره، بازخوردهای «آبادان یازده 60» چطور بوده؟
از آنجا که فیلم احساسات تماشاگر را درگیر می‌کند، واکنش‌هایی که از مردم دیده‌ایم، اغلب مثبت بوده اما درباره کیفیت فیلم و نقد آن، منتقدان و تماشاگران باید صحبت کنند.
