نقش سواد سلامت در زندگی

فاطمه رخشانی ـ عضو پیوسته فرهنگستان علوم‌پزشکی ایران

سواد سلامت برخلاف اسمی که دارد و تصور عموم در مورد اینکه باید مقداری اطلاعات و آگاهی درباره اینکه یک دارو به درد چه نوع از بیماری‌ها می‌خورد یا دارویی را نباید برای درمان بیماری خاص دیگری استفاده کرد نیست.
 سواد سلامت ابعاد وسیع‌تری دارد و در واقع می‌توان گفت این شاخه از علم سلامت یعنی اینکه بتوانیم از مجموعه اطلاعاتی که در شبکه‌های رسمی اطلاع‌رسانی، فضای مجازی و... دریافت می‌کنیم به درستی انتخاب کنیم و بتوانیم داده‌های دریافتی را با واقعیت‌ها تطبیق داده و مشخص کنیم که اطلاعات دریافتی تا چه اندازه منطبق با کارکرد واقعی داروهاست تا با استفاده از آن، بتوانیم سلامت خود و اطرافیانمان را افزایش دهیم.
 از سوی دیگر، مشخص کردن اینکه اطلاعات تا چه اندازه مبتنی بر واقعیت‌هاست، به تنهایی کافی نیست بلکه سواد سلامت در این حد نیاز است که افراد بتوانند نسخه‌های پزشکی خود را درک کنند و بفهمند آنچه پزشک در نسخه خود نوشته است شامل چه مواردی است و بتوانند دستورهای پزشکی را به درستی درک و کاملا منطبق با آن رفتار کنند. 
مهم‌ترین قسمت سواد سلامت این است که تصمیم درستی برای سلامت خود بگیریم؛ یعنی وقتی برای خرید رفتیم بدانیم چه مواد غذایی‌ای نیاز داریم و چه چیزی برای سلامت ما مناسب است و چه مواد غذایی‌ای برای سلامت مناسب نیست یا بدانیم بدن ما در چه شرایطی است و چه نوع مواد غذایی‌ای برای تامین نیازهای خود احتیاج دارد تا آن را تهیه کنیم. 
متأسفانه باید گفت در بخش سواد سلامت هنوز راه‌های نرفته بسیاری پیش رو داریم که باید پیموده شود. سواد سلامت صرفا شامل مردم عادی نمی‌شود. مدیران و مسئولان و متخصصان ما، تولید‌کنندگان مواد غذایی، عرضه‌کنندگان و توزیع‌کنندگان این مواد هم باید سطح سلامت خود را بالا ببرند. شاخص اینکه بدانیم آیا جامعه‌ای دارای سطح سواد سلامت بالایی هست یا نه، صرفا با نگاه به میزان سلامت مردم آن جامعه مشخص می‌شود.
 اگر همه جامعه ما تغذیه و وزن و تحرک بدنی مناسبی داشته باشد و تعداد دفعات مراجعه به بیمارستان‌ها به حداقل رسیده باشد به این معنی است که افراد آن جامعه دارای سواد سلامت بالا هستند و می‌توانند با استفاده از دانش خود، سلامت خویش را افزایش دهند. بدون شک، با بالا رفتن سواد سلامت، برخی الگوها و سبک‌های نادرست زندگی را می‌توان تغییر داد و با این روش، زندگی سلامت‌تری را برای خود و خانواده و در نهایت جامعه به ارمغان آورد.