اعداد معنادار، روی خط فقر

مائده امینی _ روزنامه نگار

هشدارها داده شده و زنگ خطرها به صدا درآمده؛ اما بیکاری همان نرخ چند سال اخیرش را دارد. جمعیت غیرفعال کشور روزبه‌روز بیشتر می‌شود و 3 تا 4دهک اول درآمدی، تا پایان سال 97 زیر خط فقر قرار گرفته‌اند. آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از حقیقت تلخی پرده برداشته است؛ در این گزارش پیش‌بینی شده بود که تا پایان سال ۱۳۹۷ حدود ۲۳ الی ۴۰درصد (با سناریوهای مختلف برای وضعیت درآمدی خانوار در سال ۱۳۹۷) زیر خط فقر قرار بگیرند و هزینه تأمین حداقل نیازهای زندگی به‌شدت افزایش پیدا کند. آخرین خط فقر اعلام شده هم مربوط به شهریور‌ماه سال 97و معادل 2میلیون و 850هزار تومان برای یک خانواده چهارنفره است. این در حالی است که برخی اقتصاددان‌ها خط فقر واقعی در سال 98 را بیش از 4میلیون تومان برای یک خانوار چهار‌نفره برآورد کرده‌اند.
مابه‌التفاوت درآمد ماهانه خانوارها نسبت به هزینه‌شان در دهک‌های مختلف درآمدی، نشان می‌دهد هزینه‌های آنها از درآمدشان پیشی گرفته است. این مابه‌التفاوت در خانوارهای واقع در 3دهک پایین درآمدی در نقاط شهری و 5دهک پایین درآمدی در نقاط روستایی، منفی بوده است. به‌عنوان مثال خانوارهای واقع در 3دهک پایین درآمدی در نقاط شهری به‌ترتیب با 249هزار تومان، 137هزار تومان و 17هزار و 800تومان کسری درآمد نسبت به هزینه‌های خود مواجه بوده‌اند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان جمعیتی که در ایران در فقر مطلق زندگی می‌کنند، به حدود 3درصد رسیده است. از سوی دیگر بیکاری سال‌هاست که در نرخ 12درصدی نوسان می‌کند و اگر بخواهیم آمارهای رسمی را مبنای تحلیل‌های خود قرار دهیم، 3میلیون و 261هزار نفر ازجمعیت فعال کشور بیکارند. اما چرا در یک سوی این بحران فقر روزبه‌روز قربانی‌های بیشتری می‌گیرد و بیکاری همچنان ثابت است یا حتی در مقاطعی کاهش پیدا کرده است؟ کاهش جمعیت بیکار به همراه کاهش نرخ مشارکت و جمعیت فعال و افزایش قابل‌توجه جمعیت غیرفعال در مردان و زنان، نشان می‌دهد که به‌دلیل نامساعد بودن وضعیت بازار، افراد بیکار از جست‌وجوی کار دلسرد و از بازار کار خارج شده‌اند و در این بین سهم عظیم زنان با توجه به ترکیب 50درصدی جمعیت زنان از جمعیت در سن کار، قابل تأمل و توجه است. امروز جمعیت غیرفعال کشور به 39میلیون و 801هزار نفر رسیده است.

مسعود نیلی (اقتصاددان)
سوژه پیشنهادی: فقر و بیکاری 
دلیل انتخاب سوژه: بیکاری یکی از 6 ابرچالش بزرگی است که اقتصاد ایران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. در کنار آن، گسترش فقر این روزها جامعه را بسیار آسیب‌پذیر کرده است و خشم عمومی کنونی، ناشی از عمیق‌شدن تأثیر فقر و بیکاری بر ملت ایران است.