یادداشت
نمازجمعه، ظرفیتی برای نهادینه‌سازی مسئولیت‌پذیری
محمدرضا جوادی یگانه _ معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران
دست خدا با جماعت است. این سخن پرمغز امیرالمومنین(ع) را همه شنیده‌ایم؛ اما بعضا در عمل اقبالی به آن نشان نمی‌دهیم. نبود اتحاد، یک جامعه را دچار آسیب‌های متعددی می‌کند. یکی از جلوه‌های مهم اتحاد، مسئولیت‌پذیری اجتماعی است که در شرایط سخت و بحرانی نجات‌بخش جامعه خواهد بود. از این‌رو یکی از مهم‌ترین فرهنگ‌هایی که می‌بایست در مردم نهادینه شود، مسئولیت‌پذیری اجتماعی است.
نمازجمعه تجمعی خودجوش، پیوسته و دارای ساختاری منظم و قاعده‌مند است که مهم‌ترین مولفه آن حضور مستمر افرادی است که گفتمان انقلاب اسلامی و حفظ آن را مقدم می‌شمارند. حضور جمعیت قابل توجهی در این مراسم عبادی و سیاسی مبین افرادی است که نسبت به جامعه خویش مسئولیت بالایی حس می‌کنند و در زندگی روزمره نیز این مهم را دنبال می‌کنند.
جامعه امروز و به‌ویژه شهر تهران علاوه بر آنکه نیازمند یک وحدت جمعی درخصوص صیانت از گفتمان انقلاب است، می‌بایست درخصوص توجه به امور اجتماعی و فرهنگی نیز دارای حساسیت بالایی باشند.
در جهان امروز که گزاره‌هایی نظیر فرهنگ عمومی، فرهنگ بومی و همچنین چالش‌های اجتماعی از مهم‌ترین موضوعات رشد و توسعه اجتماعی یک ملت است، ضروری است تا این گروه مهم نیز نسبت به آن حس مسئولیت فردی و اجتماعی بالایی داشته باشند.
شهرداری تهران با شعار «تهران، شهری برای همه» نیازمند یاری همه شهروندان و تحقق روح جمعی و نهادینه‌سازی امری چون مسئولیت اجتماعی است و از همین‌رو در حوزه اجتماعی و فرهنگی اقدامات مؤثری را آغاز و انجام داده است.
توجه به حوزه آموزش شهروندی با رویکرد فرهنگسازی و ارتقای آگاهی در زندگی اجتماعی، توجه به حوزه بانوان با محوریت خانواده‌محوری، توانمندسازی زنان و دختران، رفع فضاهای بی‌دفاع شهری در راستای تامین امنیت شهر برای حضور زنان و مادران و همچنین ایجاد ظرفیت‌هایی برای داشتن شهری پرنشاط، پر امید و دارای انگیزه در حوزه فرهنگی نیازمند همراهی شهروندان است.
افزودن توجه به بررسی فرایند ارزیابی تأثیر به تمام پروژه‌های شهری و آسیب‌شناسی ضعف‌های آن نیز یک دستاورد مهم و قابل توجه است. این موارد باید به یک مطالبه عمومی از سوی شهروندان تبدیل شود که نمازجمعه می‌تواند یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین این پایگاه‌ها باشد. جامعه نمازگزاران جمعه با تنوع جنسیتی، تحصیلی، قومی و با دغدغه‌های متنوع اما در سایه حفظ گفتمان انقلاب، می‌بایست نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی شهر تهران هم حساسیتی جدی داشته باشند و مطالبه‌گر حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی باشند.
مسئولیت‌پذیری اجتماعی حلال بسیاری از معضلات امروز است. علاوه بر نمازجمعه، ظرفیت دیگری که می‌تواند در نهادینه‌سازی مسئولیت‌پذیری اجتماعی کمک کند، کانون‌های محلی مثل سرای محلات هستند که در ۳۵۲محله تهران وجود دارند. راه نجات جامعه، ارزش دادن به حرکت‌های جمعی است که می‌توانند حول محور نمازجمعه و رویکرد محله‌محوری و کانون‌های محلی شکل گیرند.
درگیر کردن تمام صاحبنظران و ذی‌نفعان فعالیت‌ها که نتیجه اقدامات، زیست آنان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، در فرایند تصمیم‌سازی ازجمله رویکردهای جامعه‌محور در این مدل از سیاستگذاری‌هاست که مورد توجه و استفاده قرار گرفته است.
همانگونه که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب به تعبیر جامعه‌پردازی اشاره فرمودند، نماز جمعه می‌تواند در راستای ایجاد همبستگی اجتماعی یکی از مهم‌ترین بسترها برای توسعه مسئولیت اجتماعی افراد باشد که تحقق این امر مهم، مستلزم مشارکت بیشتر افراد در حوزه مطالبه‌گری و توجه به زیست شهری است.
