شکستن تحریم نه دور زدن تحریم‌ها
سلیمان فهیمی _ نماینده سابق مجلس شورای اسلامی
واقعیت این است که نظام جهانی تحت سیطره و نفوذ آمریکا قرار دارد. با توجه به دشمنی و تقابل منافع آمریکا با ایران، این کشور طی 4 دهه گذشته همه توان و راهبرد‌ش را بر محاصره و تضعیف اقتصادی ایران گذاشته است.
امروز نظام تحریم‌ها علیه کشورمان مطرح است و تأثیر این تحریم‌ها را در حوزه‌های ریز و درشت زندگی اقتصادی‌مان می‌بینیم. پرسش اینجاست که چه باید کرد و آیا راه گریزی برای مصون ماندن از تحریم‌های ظالمانه و ضد‌حقوق بشری آمریکا وجود دارد. برای پاسخ به این پرسش نخست باید به این مسئله توجه کرد که اقتصاد موتور محرکه توسعه و پیشرفت هر جامعه‌ای است. اگر امروز در حوزه سیاسی به‌دنبال استقلال و داشتن سیاست خارجی مستقل هستیم، برای تداومش به اقتصاد قوی و توان مالی بالا نیازمندیم. باید در حوزه اقتصادی به سمت خلاقیت و ابتکار حرکت کنیم. شوربختانه طی یکصد و 10سال اخیر نگاه ما به اقتصاد بیشتر تجاری و دلالی بوده است. فروش نفت خام؛ این فروش همواره به مثابه پتکی برای قدرت‌های بزرگ برای ضربه زدن به ما استفاده شده است.
امروز ترامپ برنامه‌اش را بر به صفر رساندن فروش نفت ایران گذاشته و طبیعی است که این رویکرد تحریمی ترامپ تأثیر منفی بر اقتصاد ایران وارد کرده است. بنا به یک آمار ایران از قبل این تحریم‌ها روزانه از 120میلیون دلار درآمد نفتی محروم شده به این شکل که با حذف نزدیک به 2میلیون بشکه نفت صادراتی‌مان با بشکه‌ای 60دلار، روزانه این مقدار دلار را از دست می‌دهیم. واقعیت این است که خریداران نفت خام ایران ـ پالایشگاه‌های هند و کره‌جنوبی و ژاپن و حتی چین و سایر کشور‌ها ـ سرمایه ثابت و سرمایه در گردشی بالغ بر ۲۰ تا۳۰ میلیارد دلار دارند و با این مقدار سرمایه طبیعی است که نمی‌توانند از حوزه نفوذ دلار ایالات متحده آمریکا خارج شوند و قطعا منافع آنها در آمریکا بیشتر از منافع خرید نفت خام از ایران است. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران ظرفیت پالایشی حدود 2میلیون بشکه نفت خام در روز را دارد. البته با راه افتادن پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس میزان ظرفیت‌ها به حدود 2میلیون و 300 هزار بشکه در روز رسیده است.
طی سال‌های اخیر با وجود اعمال تحریم‌های نفتی در چند‌ماه گذشته، صادرات فرآورده‌ها و محصولات پتروشیمی که در حقیقت محصولات به‌دست آمده از نفت و گاز طبیعی است به راحتی در بازار کشورهای همسایه و همچنین بازارهای آسیایی قابل فروش است؛ این اتفاق درصورت عملیاتی شدن، ظرفیت این را دارد که بخش بزرگی از ارز مورد نیاز کشور را تامین کند. پرسش اینجاست که چرا مسئولان دولتی و نهادهای سرمایه‌ای کشور نسبت به تقویت و فعال کردن پالایشگاه‌های نفتی و تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی اقدام نمی‌کنند که هم با تبدیل نفت خام به فرآورده‌ها، ارزش افزوده بیشتری در کشور ایجاد کنند و هم مهم‌تر از آن با صادرات فرآورده‌های نفتی که از طریق کشورهای همسایه و تامین نیاز آنها به راحتی قابل حصول است، تحریم‌های نفتی را عملا بشکنند. همانطور که اشاره شد هم‌اکنون ظرفیت پالایشگاه‌های کشور حدود 2 میلیون و 300 هزار بشکه در روز است. اگر این ظرفیت را به حدود 4 میلیون و 200 هزار بشکه در روز برسانیم، دیگر تحریم خرید نفت خام که خریداران اصلی آن پالایشگاه‌های کشورهای دیگر هستند، عملا شکسته می‌شود.
از این‌رو بیاییم به جای استراتژی دور زدن تحریم که هزینه‌های اقتصادی و تجاری زیادی را بر دوش ما گذاشته، با تکیه بر سرمایه‌های ملی و توان تکنولوژیک داخلی که دهه‌هاست در کشور مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گیرد، اقدام به ساخت 20پالایشگاه 100هزار بشکه‌ای در کرانه‌های خلیج‌فارس، دریای عمان، استان‌های شمالی کشور(اردبیل و کردستان) و غرب کشور(ایلام و کرمانشاه) کنیم. با این اتفاق می‌توانیم سرافرازانه به تقویت تولید ملی و جلوگیری از خام‌فروشی که همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری است و درواقع راه عملیاتی‌شدن اقتصاد مقاومتی در فعال کردن ظرفیت‌های اقتصادی کشور است، دست یابیم. باعث تعجب است که خیل عظیم متخصصان نفتی پس از عمری تجربه و دانش فنی بعد از فراغت از خدمت در وزارت نفت به‌دنبال کارهای خدماتی و فرعی بروند. از سوی دیگر مهندسین و دانشگاهیان فنی جوان ما در آرزوی اشتغال باشند و در این شرایط همچنان بر فروش نفت خام اصرار بورزیم و خودمان را از توان تولید داخلی محروم کنیم.
