یادداشت
ضرورت انگ‌زدایی از خودکشی
سیدکاظم ملکوتی
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
امور مربوط به بهداشت روان به‌علت ماهیت آن همیشه با «انگ» ناتوانی، ضعف اراده و روحیه، از دست دادن قدرت تفکر و تعقل و.... همراه بوده است. وجود چنین پیش فرض‌ها و اعتقادات غلطی، به احساس شرم و خجالت از داشتن بیماری روانی در فرد و حتی خانواده وی منجر می‌شود. از این‌روست که تمام کشورها و سازمان جهانی بهداشت اولویت خود را مبارزه و کاهش استیگما و «انگ» داشتن بیماری روانی قرار داده‌اند.
کاهش«انگ» بیماری، منجر به صحبت کردن آزاد از بیماری، کمک گرفتن از دیگران برای حل مشکلات روانی، استفاده از خدمات بهداشت روانی بدون احساس خجالت و شرم می‌شود. این خود منجر به درمان بموقع و پیشگیری از اختلالات روانی می‌شود.
طبق آخرین مطالعات همه گیر شناسی در ایران، نزدیک به 25درصد از مردم ایران به یکی از اختلالات روانی دچار هستند. هم‌اکنون اختلالات افسردگی و اضطرابی، آلزایمر و اعتیاد به مواد‌مخدر جزو 10بیماری اول در ایجاد فشار اقتصادی بر جامعه و مردم قرار دارند. از این‌رو پرداختن به آنها از نظر پیشگیری و درمان از اولویت‌های بهداشت روان و بهداشت عمومی کشور محسوب می‌شود.
نظر به اهمیت مسائل بهداشت روانی، از دهه 70، از نظر سازمان جهانی بهداشت، سلامت، بدون سلامت روانی معنی نداشته و به ارتقای کیفیت زندگی انسان‌ها منجر نمی‌شود. از سوی سازمان جهانی بهداشت، روز 10اکتبر مصادف با 18مهر‌ماه هر سال، روز جهانی بهداشت روانی معرفی شد. هر سال بر حسب موضوعات داغ بهداشت روانی، روز 10اکتبر نامگذاری می‌شود. سال 2019(1398)، با نیت پیشگیری از خودکشی « بیا با یکدیگر همکاری کنیم تا از خودکشی پیشگیری کنیم» نامگذاری شد.
ذکر نام خودکشی«انگ» کلمه خودکشی را کاهش می‌دهد، ترس مردم و خجالت آنها از داشتن فکر خودکشی کاهش می‌یابد، با حساسیت زدایی، مردم راحت‌تر افکار خودکشی خود را بدون داشتن خجالت و شرم با دیگران در میان می‌گذارند. فکر یا برنامه برای خودکشی را راحت‌تر با مسئولین بهداشتی و درمانی درمیان می‌گذارند و در پی چاره جویی بر می‌آیند.
در بسیاری از موارد به‌رغم تمام تلاش‌های آموزشی، هنوز والدین از ذکر نام «خودکشی» در مقابل بیمار خود اجتناب می‌کنند و حتی از درمانگر خود می‌خواهند تا کلمه خودکشی را بر زبان نیاورد. آنها نگران هستند درصورت بیان خودکشی، موضوع به بیمار آنها القا بشود. تحقیقات نشان داده است که بیان خودکشی نه‌تنها به اقدام منجر نمی‌شود بلکه نقشی محافظت‌کننده دارد.
در سال‌جاری (1398) در موضوع «خودکشی و پیشگیری از آن» برخلاف توصیه سازمان جهانی بهداشت، عنوان «خودکشی» از برنامه تدوین شده برای 7روز هفته بهداشت روانی کشور حذف شد. به‌نظر می‌آید که آنها نیز در اشل جامعه، نگران شدند که اگر از «خودکشی» صحبت کنیم ممکن است به جامعه القا و تزریق شود، یعنی چیزی برخلاف روند کمپین جهانی.
با جایگزین نمودن کلمه «نشاط» به جای «خودکشی»، بر فعالیت‌های استیگما زدایی بهداشت روان کشور خط بطلان کشیده و بر شدت «انگ ناشی از داشتن» بیماری روانی و افکار خودکشی اضافه نمود.
2ماه گذشته «کمپین مبارزه با فشار خون» با موفقیت در کشور انجام شد. چگونه می‌شود با هزینه چند میلیارد تومانی چنین اقدامی در سطح کشور را سامان و انجام داد، لیکن به مناسبت روز جهانی بهداشت روان، اقداماتی در خور و ضروری باتوجه به شرایط کشور انجام نداد. آشکار نمودن آسیب‌های اجتماعی، مسئولیت نهادهای مسئول دولتی و خصوصی برای مهار آن را بیشتر می‌کند و بالعکس مخفی نمودن آن بار مسئولیت را از دوش آنها بر زمین می‌گذارد.
لازم است نگرش مقامات سیاستگذار وزارت بهداشت، بهزیستی، شهرداری و... نسبت به بیماری‌های روانپزشکی و بهداشت روان تغییر یابد و سیاست و رویکرد واحدی نسبت به بیماری‌های جسمانی و روانی اتخاذ شود. سلامت جسمانی بدون سلامت روانی مقدور نیست.
در همینه زمینه :
