فرمول کهنه دیپلمات‌ها برای حفظ برجام
کمتر از یک ماه تا پایان مهلت ایران برای برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات برجام باقی است
با نزدیک شدن به موعد ایران برای برداشتن گام چهارم اقدامات کاهشی برجام، روزنه‌های امید برای حفظ این توافق کم‌سو‌تر می‌شود. ایران حفظ برجام را به لغو تحریم‌ها، اروپایی‌ها لغو تحریم‌ها را به ترامپ و ترامپ لغو تحریم‌ها را به دیدار با روحانی گره زده‌اند، در این میان دیپلمات‌های سرشناس دست‌به‌کار شده‌اند تا با ایده‌پردازی راهی را جلوی پای مقامات تصمیم‌گیر در ایران و غرب قرار دهند. اردیبهشت97 رئیس‌جمهور آمریکا وعده‌ای را که در دوران تبلیغات انتخاباتی درباره پاره‌کردن برجام داده بود، عملی کرد و به‌صورت یکطرفه از برجام خارج شد، آمریکا مرحله به مرحله تحریم‌های ضد‌ایرانی را بازگرداند تا با بازگشت تحریم‌های نفتی ایران مقامات تهران هم به فکر اقدامات مقابله‌ای بیفتند و در این زمینه یک‌سال به اروپایی‌ها زمان دادند تا اقدامی برای بهره‌مندی ایران از فواید اقتصادی برجام بیندیشند که پس از ناتوانی اروپایی‌ها در اجرای سازوکار‌هایی همچون اینستکس درنهایت ایران اردیبهشت سال98 گام نخست اقدامات مقابله‌ای را بردارد و برنامه عبور خود از سطح نگهداری اورانیوم و آب سنگین در برجام را اعلام کند، این مسیر هر دو‌ماه یک‌بار تکرار شده و در مرحله دوم ایران درصد غنی‌سازی اورانیوم را از سطح برجام عبور داد و در گام سوم هم تحقیق و توسعه برجام را نشانه رفت و اینک فقط حوزه همکاری‌های ایران با آژانس دست‌نخورده باقی مانده است!
آمریکا باید تحریم‌ها را بردارد
از جمله مقامات دیپلماتیک غربی که برای دستیابی به یک توافق بین ایران و آمریکا ایده‌پردازی کرده «جک استراو» است که این روزها به‌واسطه کتاب اخیر خود به نام «کار، کار انگلیسی‌هاست» در محافل مختلف به‌عنوان کارشناس ایران ظاهر می‌شود. او در نشست جدیدی در لندن، در پاسخ به سؤال «الیستر برت» معاون اسبق وزیرخارجه در امور خاورمیانه که پرسید با وجود بدعهدی آمریکایی‌ها، چطور می‌توان با ایرانی‌ها دوباره اعتماد‌سازی کرد، گفت: در زمینه ایجاد اعتماد همه اعضای دیگر برجام به‌جز آمریکا فعال هستند. وی در همین زمینه یادآور شد که آلمان، فرانسه و انگلیس نیز زیر بار فشار آمریکا نرفته و همچنان به برجام پـایبند ماندند و حتی تلاش می‌کنند که روش‌های مالی جدیدی (اینستکس) برای تجارت با ایران ایجاد کنند. در عرصه اعتماد‌سازی در درجه اول نقش اروپا بسیار مهم است.
سازوکار مالی اینستکس پس از یک‌سال و 5ماه هنوز راه‌اندازی نشده است. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیمه مرداد‌ماه در پاسخ به همشهری گفته بود کف مطالبات ایران از اروپا فروش 2.8میلیون بشکه نفت در روز و بازگشت پول آن است؛ اتفاقی که هنوز در حد یک بشکه نفت هم عملیاتی نشده است!
مانع‌گذاری پمپئو در روابط
ویلیام برنز، معاون وزیر امورخارجه آمریکا در زمان اوباما مقام دیگری است که در یادداشتی راجع به روابط ایران و آمریکا در روزنامه نیویورک‌تایمز با نابخردانه خواندن تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای گفته است: دولت ترامپ به نوبه‌خود، این باور غیرواقع‌بینانه را داشت که «کارزار فشار حداکثری» و تندی آن می‌تواند باعث شود که ایران کوتاه بیاید و شروط آمریکا را بپذیرد، اما شکست خورد و شاهد آن بود که ایران روش‌های مخصوص به‌خود را دارد. متحدان آمریکا به‌جای ملحق شدن به آمریکا در جبهه‌های متحد برای به انزوا کشیدن ایران، در تلاشند تا میان 2عامل دردسرساز، یعنی واشنگتن و تهران، به‌عنوان یک میانجی عمل کنند.
او نوشته است: برای شروع، دو طرف باید انتظاراتشان را بازنگری کرده و کاهش تنش گام‌به‌گام را که موجب ایجاد مبنایی برای راه‌حلی بلندمدت می‌شود، آغاز کنند. آمریکا نمی‌تواند ایران را بدون برخی معافیت‌های اقتصادی نه به‌طور مستقیم و نه مانند پیشنهاد امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه از طریق اتحادیه اروپا بر سر میز مذاکره بیاورد. آمریکا همچنین باید 12پیش‌شرط مطرح‌شده از سوی مایک پمپئو، وزیر امور خارجه [آمریکا] را کنار بگذارد. حکومت ایران که سرسخت و کاردان است، اینگونه اعلام تسلیم نخواهد کرد.
وزیر خارجه آمریکا خرداد سال گذشته 12شرط را برای مذاکره با ایران اعلام کرد؛ شروطی ازجمله توقف غنی‌سازی، تعطیلی آب سنگین و برنامه موشکی و... که عملا دستیابی به توافق را ناممکن می‌کرد، با این حال طرح‌های ابتکاری مقاماتی مانند نخست‌وزیر ژاپن و رئیس‌جمهور فرانسه و کنار گذاشتن فردی تندرو همچون جان بولتون از تیم تصمیم‌گیر دولت آمریکا دست به‌دست هم دادند تا نشست امسال مجمع عمومی سازمان ملل بیش از هر زمان دیگری توافق بین ایران و آمریکا را نزدیک‌تر بنمایاند اما بی‌اعتمادی ایران به آمریکا باعث شد در نیویورک اتفاق خاصی نیفتد تا یک‌بار دیگر همه‌‌چیز به آینده‌ای موهوم حواله شود.
حیات برجام با نفت
سیدحسین موسویان، مذاکره‌کننده هسته‌ای اسبق ایران هم 3ماه قبل به خبرنگار همشهری گفته بود: اگر اروپا و روسیه و چین موفق شوند همان شرایط ۲سال اول برجام را اعاده کنند، مشکل خروج آمریکا از برجام قابل تحمل می‌شود، چون ترامپ دنبال صفرکردن امتیازات اقتصادی ایران و غنی‌سازی صفر برای ایران است. اگر به جایی برسیم که ایران بتواند ۲میلیون بشکه نفت بفروشد و تعاملات عادی بانکی داشته باشد، ایران تحمل می‌کند.
ایرانی‌ها تا تحریم‌ها برداشته نشود گفت‌وگو نخواهند کرد
الیستر برت، معاون وزیر خارجه اسبق انگلیس، در پرسش دیگری، به اشتباه آمریکا در مورد خروج از برجام اشاره کرد و از «جک استراو» پرسید پیشنهاد او برای کشورهای غربی در زمینه تعامل با ایران چیست؟ که استراو اظهار داشت: ایرانی‌ها تا تحریم‌ها برداشته نشود گفت‌وگو نخواهند کرد، بنابراین باید برداشته شدن تحریم‌ها در طول مذاکرات پشت پرده «کارگردانی» شود.
به گفته وی در مذاکرات بعدی باید برخی بندهای مربوط به تعهدات اتمی تجدید شود و مطالبی مربوط به مسائل امنیتی نیز وارد برجام شود.
استراو تأکید کرد که نمی‌توان از ایرانی‌ها توقع داشت برنامه موشکی خود را متوقف کنند، چون آنها به‌خوبی به‌خاطر می‌آورند که صدام با موشک‌های فرانسوی خود چه‌کار با آنها کرد.
استراو درخصوص تحریم‌ها هم تأکید کرد: شکی نیست تحریم‌ها اثر مخربی روی اقتصاد ایران گذاشته‌اند اما برخلاف سیاست‌های افرادی مانند جان بولتون (مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید) که فکر می‌کند فشار همه‌جانبه ایران را به میز مذاکره خواهد کشید، هیچ تضمینی برای آن وجود ندارد.
وی گفت مشکل جان بولتون و همفکران او این است که موضوع «غرور ملی» را در نظر نمی‌گیرند؛ چراکه این مسئله می‌تواند از فشار اقتصادی مهم‌تر باشد.
