گفت‌وگو
راه طولانی اختراع تا اجرا
انسیه حاج‌کریمی | قزوین ـ خبرنگار:
در یکی از جلسات ستاد اقتصاد مقاومتی استان فرصتی به علیرضا عباسپور 27 ساله، نخبه برتر کشور، داده شد که به عنوان مدیر یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان آخرین طرح پژوهشی خود را به امید حمایت مجموعه مدیریت استان ارائه کند.
در آن جلسه، نخبه جوان قزوینی برای ساخت و تولید انبوه دستگاه نوین کشت بافت سلولی با نام «بیور اکتور هوشمند» برای جداسازی سلول‌ها در عرصه مهندسی بافت اعلام آمادگی کرد و مقرر شد دستگاه‌های دولتی استان حمایت لازم را برای تحقق این موضوع انجامدهند.به سراغ این جوان نخبه قزوینی رفتیم تا از برنامه‌هایش بپرسیم.
کار دستگاه بیور الکتور هوشمند چیست و چه تاثیری بر حوزه درمان و سلامت دارد؟
رشته مهندسی بافت یک رشته ناشناخته و از ابتکارات دانش‌بنیان است که در عرصه پزشکی در بازساختی سلول‌ها و جداسازی آنها کاربرد دارد و از طریق آن می‌توان بیماران زیادی را نجات داد. در هر 2 دقیقه یک نفر در جهان به دلیل نبود امکان پیوند بافت جان خود را از دست می‌دهد. در این نوع مهندسی، بافت بدن انسان و حیوان قابل برداشت و جداسازی است و از ارگان‌های حیوانی می‌توان در پیوند بافت انسان استفاده کرد. بعد از 8 سال تحقیق شبانه‌روزی موفق به طراحی و ساخت نمونه اولیه این دستگاه شدم؛ دستگاهی که این امکان را برای پزشک فراهم می‌کند که سلول‌های بنیادی را روی لایه‌هایی از بافت مرده قرار دهد تا از این طریق امکان تولید سلول‌های جدید و احیای بافت برای آنها فراهم شود.
نحوه کار این دستگاه چگونه است؟
این دستگاه نوین و هوشمند برای بیمارانی که به پیوند ارگان نیاز دارند و با محدودیت‌های کمبوددهنده ارگان و استفاده از داروهای ایمیونوساپرسیو در تمام دوران عمر و در نهایت احتمال رد پیوند مواجه هستند، طراحی شده است. دستگاه بیور اکتور هوشمند با استفاده از علم جدید مهندسی بافت و طب بازساختی برای تهیه بافت‌ها و ارگان‌های طبیعی کاشت سلول به منظور جایگزینی ارگان‌ها و بافت‌های آسیب‌دیده برای اولین بار در دنیا طراحی و ساخته شده است.
با استفاده از این دستگاه در واقع کلیه فرددهنده به ۱۲ بیمار، قلب به ۱۵ بیمار و کبد به ۳۰ بیمار می‌رسد. این فناوری در سایر اندام‌ها مانند پوست، مفصل و استخوان نیز کاربرد دارد. هم‌اکنون دستگاه نیمه‌صنعتی این فناوری در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران مستقر است و این عمل روی نمونه‌هایی در مرکز طب کودکان و از جمله کلیه، کبد و پوست انجام شده و موفقیت‌آمیز بوده است. متاسفانه، با چنین کاربرد ارزشمندی در علم پزشکی، دانش کافی در خصوص مهندسی بافت در ایران وجود ندارد و رشته‌ای به این نام هم نداریم.
چه انگیزه‌ای شما را به ساخت این دستگاه ترغیب کرد؟
در زمینه پیوند ضعف بزرگی وجود دارد و همیشه می‌اندیشیدم که هر عضو یک انسان به کما رفته را تنها می‌توانیم به یک نفر پیوند بزنیم. به همین دلیل تصمیم گرفتم به سراغ مطالعه مهندسی سلول‌های بافت بروم و این ایده به ذهنم خطور کرد و شروع به ساخت دستگاه کردم.
دلیل متوقف شدن طرح بعد از ساخت نمونه اولیه چه بود و چرا سرمایه‌گذاران از این طرح حمایت نکردند؟
نمونه اولیه این دستگاه ساخته و ثبت اختراع شد. این دستگاه هم‌اکنون در بیمارستان امام‌خمینی(ره) مورد استفاده قرار می‌گیرد. ولی متاسفانه - با همه استقبالی که از ساخت آن به عمل آمد - هیچ حمایتی برای تولید انبوه آن صورت نگرفت. با وجود استقبال چندین کشور از این ایده و اعلام حمایت از ساخت دستگاه بیور الکتور هوشمند، به دلیل علاقه به کشورم، تاکنون برای در اختیار گذاشتن این تکنولوژی اقدامی نکرده‌ام. ولی بعد از مدتی طولانی، با وجود همه وعده‌های داده شده و حتی مصوب کردن شیوه حمایتی در شورای اقتصاد استان برای تامین هزینه‌های اجرای این طرح، هنوز این وعده‌ها محقق نشده است.
نبود شفافیت در قوانین مراکز رشد و حمایت‌های لازم سبب شده است بسیاری از طرح‌های نوشته‌شده دست‌نخورده و در حد طرح باقی بمانند یا در صورت ساخت نمونه‌های اولیه، مخترعین - به دلیل از دست دادن سرمایه اولیه ساخت و سرخوردگی ناشی از عدم حمایت - انگیزه‌ای برای تحقیق و پژوهش بیشتر و پیگیری طرح در داخل کشور نداشته باشند.حمایت‌های صورت‌گرفته از سوی معاونت فناوری کافی نیست و نبود حمایت‌های لازم زمینه خروج فناوران و ارز را از کشور فراهم می‌کند.
گفته بودید در فاز بعدی این طرح به دنبال دستگاه پرینتر سه‌بعدی برای چاپ سلول و ارگان‌های بدن هستید. نحوه کار این دستگاه چگونه است؟
این دستگاه چند هفته پیش در یکی از کشورهای خارجی رونمایی شد این در حالی است که وقتی ما این طرح را ارائه دادیم، ما را مسخره کردند، آن هم در شرایطی که دستگاه بایو پرینتر ما بسیار دقیق‌تر است و ما می‌توانیم رگ قلب تولید کنیم. در آینده نه‌چندان دور گروه ما هر ارگانی را که لازم باشد، پرینت خواهد کرد و قول می‌دهیم طی 5 تا ۶ سال آینده خود ارگان انسانی را پرینت خواهیم کرد.
7 اختراع از 18 اختراع شما در رشته تجهیزات پزشکی است. دلیل ورودتان به این رشته چیست؟
به دلیل وجود ضعف و عدم استفاده از تکنولوژی‌های به‌روز در درمان بیماران به سراغ تجهیزات پزشکی رفتم تا آلامی برای دردهای بیماران باشم. 7 اختراع ثبت‌شده دارم که یکی از آنها دستگاه بخیه‌زن لاپراسکوپی اتوماتیک آنتی‌باکتریال است که مشابه ایرانی و خارجی برای آن نداریم. هدف از این اختراع ساخت دستگاهی خوداستریل برای بخیه زدن لاپراسکوپی بود که بتواند معایب سیستم‌های بخیه‌زنی دستی را برطرف کند. کیسه کلستومی هوشمند، تب‌سنج هوشمند، انکوباتور، بوگیر پا، دستگاه بی‌اختیاری ادرار و دستگاه مهندسی بافت از جمله اختراعات من در 8 سال کار تحقیقی و پژوهشی در این سال‌ها بوده است.
از ایده تا اختراع
یکی از ایده‌های مطرح شده از سوی «علیرضا عباسپور» تاسیس موسسه «از ایده تا اختراع» است. از او درباره علت عملیاتی نشدن این طرح پرسیدیم که گفت: در این موسسه افراد از سنین کودکی تا سالمندی می‌توانند ایده‌های خود را مطرح کنند و در آنجا با استفاده از تجربه‌ای که خودم و دیگر فناوران در این زمینه داریم، آن ایده‌های اولیه را به اختراع تبدیل کنیم. ایده‌های مطرح شده می‌توانند به یک محصول تبدیل و وارد چرخه تولیدات کشور شوند. با این روش ساده هم مساله اشتغال رفع می‌شود و هم بسیاری از مشکلات کشور از بین می‌رود.
عباسپور ادامه داد: متاسفانه در روند تاسیس این موسسه با مشکل روبه‌رو شدم و مجوز لازم صادر نشد. با وجود پیگیری‌های فراوان از استانداری، شهرداری و آموزش و پرورش تاکنون نتوانسته‌ام به نتیجه برسم. هر چند در دوره آموزشی طرح، با وجود این‌که تبلیغ نکرده بودم، 10 هنرجو تربیت شدند که حتی در مسابقات خوارزمی صاحب رتبه شدند. ساخت دستگاه کمک‌آموزشی ادرار، دستگاه قند خون هایستر که به بازو وصل می‌شود و آسانسور هوشمند از دستاوردهای دور اول برگزاری این کلاس‌ها بود.
