وقتی «فست‌فودسازی» به معماری هجوم می‌آورد
به مناسبت روز هنر و معماری در هفته تهران
پریسا امیرقاسم‌خانی _ خبر‌نگار
معماری زمانی معنا پیدا می‌کند که ساختمان‌ها و بناهای شهر، معنایی از آرامش و هویت داشته باشند. در هفته تهران نگاهی به مقوله هنر و معماری در شهری که قدمتی بیش از 8هزار سال دارد، یکی از ضرورت‌هاست. چون معماری به شهر قدمت و تاریخ می‌بخشد. در روزهایی که شاهد بناها و ساختمان‌هایی هستیم که نمی‌توان تعریف درستی از معماری اصیل ایرانی در آنها پیدا کرد، بیم آن می‌رود که ادامه این روند، معماری تهران را دچار آسیب‌های جدی کند..
تهران، متقاضی معماری اصیل و باکیفیت است
تهران شهری است که بیش از 8هزار سال قدمت دارد. در زمان پیدایش خط در تهران معماری وجود داشت. در این دوره سکونتگاه‌هایی بودند که به‌نظر می‌رسد اغلب شکل موقت داشتند و از آنها آثار معماری ماندگاری باقی نمانده‌است.
سیدمحمد بهشتی، شهرساز می‌گوید: «در دوره شاه طهماسب صفوی تهران دارای حصار و ارکان شهر می‌شود و به‌تدریج ما شاهد معماری ایرانی در دوره صفویه هستیم؛ مانند مسجد جامع و بازار تهران و... از ویژگی‌های خاص معماری صفوی، وجود رنگ در معماری است.» او ادامه می‌دهد: «از ابتدای دوره قاجار زمانی که تهران به‌عنوان پایتخت انتخاب می‌شود و محل وقوع بسیاری از وقایع تاریخی قرار می‌گیرد، همزمان با بسیاری از تحولات جهانی مانند انقلاب صنعتی و جریان استعمار و.... ما در معماری تهران شاهد تأثیرپذیری از معماری اروپا هستیم، ولی همچنان می‌بینیم که این تأثیرپذیری بر پایه ریشه‌های معماری ایرانی است. در دوره پهلوی بناهایی در تهران به‌وجود می‌آیند که سعی می‌کنند براساس مدل‌های اروپایی ریشه‌هایشان را با معماری ایرانی قطع کنند.
البته این اتفاق نمی‌افتد، بلکه فقط کم‌رنگ‌تر می‌شوند و این کلنجار بین معماری ایرانی و اروپایی تا دهه 50ادامه دارد. در دهه 50ما دچار خلأ معماری می‌شویم. در این دوره ساختمان‌هایی می‌بینیم که بیشتر سرپناه هستند.
در نیمه دوم دهه 70جامعه معماری رو به بهبود می‌رود و متقاضی کیفیت می‌شود. ما دیگر کمتر ساختمان‌هایی می‌بینیم که سرپناه هستند، ولی در این دوره شاهد بناهای نئوکلاسیک یا فست‌فودی هستیم که ریشه و هویت ندارند. صورتشان بسیار اشتهاآوراست، ولی سرطان‌زا هستند. در دهه 80شاهد نمونه‌هایی از ساختمان‌های نسبتا بهتر می‌شویم.
هرچند تعدادشان کم است، ولی به‌نظر می‌رسد جامعه معماری ایرانی باید این دوره‌ها را می‌گذراند تا به سمت بناهای بهتر می‌رفت. چون آینده معماری تهران متقاضی معماری باهویت و باکیفیت است.»
معماری یکپارچه اصیل ایرانی
محمد معتمدی، موسیقیدان
معماری در بافت تاریخی و اصیل یک شهر وجود دارد. اکنون ما این معماری را در بافت تاریخی تهران و محدوده‌های خاصی از شهر مانند بازار، خانه‌های تاریخی و... داریم، ولی متأسفانه در حال از بین رفتن هستند. هر چند مدیریت شهری در حال باز پیرایش و احیای بافت‌های تاریخی و معماری به جا مانده از قبل است. ما در بسیاری از شهرهای معروف دنیا با نمادهای معماری خاصی روبه‌رو هستیم که در بافت اصیل شهر شکل گرفته‌اند؛ مانند باکو، توکیو و... ولی در تهران المان‌های مشخصی نمی‌بینیم به جز برخی المان‌ها مانند برج آزادی، پل طبیعت و... که در ترافیک و شلوغی از بین رفته‌اند و معماری محدوده آنها یک معماری یکپارچه اصیل ایرانی نیست.
جنگل بی‌هویت
محمدعلی نجفی، کارگردان سینما
تهران امروز یک جنگل بی‌هویت است که از نظر معماری هیچ تعریف مشخصی ندارد. درحالی‌که تهران، زمانی از نظر معماری، هویت داشت؛ مانند بازار تهران، میدان انقلاب و... امروز تهران از لحاظ معماری شهری شده که دیگر نمی‌توانید آن را به یاد بیاورید و اگر چند نماد مشخص مانند برج میلاد در آن وجود نداشت متوجه نمی‌شدید که اینجا تهران است. درحالی‌که در گذشته کوچه‌وپس‌کوچه‌های تهران، نماد شهر بودند. وقتی در لاله‌زارش قدم می‌زدید متوجه می‌شدید اینجا مرکز هنر است و بناها و ساختمان‌ها با هم همخوانی دارند. نه اینکه بناها به شکل نافرم و غیرهمگون در ارتفاعات مختلف کنار هم قد علم کنند و آدم در این بناها گم شود. این مشکل به بیماری اقتصاد برمی‌گردد. چون معماری ارتباط مستقیم با اقتصاد دارد.
در همینه زمینه :
