آفریقا در آغوش چین و روسیه

چین و روسیه، به‌شدت در حال سرمایه‌گذاری اقتصاد و نظامی در قاره آفریقا هستند و در این راه، منافع امنیتی آمریکا و متحدان آن را به چالش می‌کشند.
به گزارش سی‌ان‌ان، افزایش دامنه سرمایه‌گذاری‌های این 2کشور، در یک‌سال گذشته با واکنش مقامات امنیتی آمریکا مواجه شده و نه‌تنها تیم امنیت ملی، که ژنرال‌های ارتش آمریکا هم در این‌باره هشدار داده‌اند. پاییز گذشته، جان بولتون، مشاور امنیت پیشین رئیس‌جمهور آمریکا به‌صورت جدی درباره خطری که نفوذ این 2کشور متوجه منافع ملی آمریکا در آفریقا می‌کند هشدار داد و بعد از او، فرماندهی ارتش آمریکا در آفریقا به کنگره رفت تا در همین باره به اعضای کنگره هشدار دهد.
حضور سنگین چین و روسیه در عرصه‌های مختلف، دلیل خوبی برای نگرانی مقامات آمریکایی است؛ روسیه، مشخصا نفوذ نظامی خود را در کشورهای مختلف آفریقایی افزایش داده و چین هم برنامه‌های مفصلی برای گشایش پایگاه‌های نظامی جدید در این قاره دارد.
به گزارش اینترسپت، پکن و مسکو همچنین به‌صورت عمیقی روابط اقتصادی خود را با آفریقا مستحکم کرده‌اند و از این طریق سیاست‌های خود را پیش می‌برند. تجارت چین و آفریقا از 765میلیون دلار در 40سال پیش به 170میلیارد دلار افزایش یافته و 39کشور از 54کشور آفریقایی رسما اعلام کرده‌اند که با چین در پروژه عظیم کمربند و جاده همکاری می‌کنند. تجارت بین روسیه و آفریقا هم در سال‌های اخیر جهش چشمگیری داشته و از 5.7میلیارد دلار در سال2009 به 17.4میلیارد دلار در سال2017 رسیده است. روسیه، با شتاب زیادی روی پروژه‌های زیرساختی هسته‌ای در آفریقا کار می‌کند و در حوزه فناوری، با بسیاری از کشورها وارد همکاری شده است. روس‌ها همچنین سرمایه‌گذاری‌های زیادی در حوزه نفت و گاز داشته‌اند.
هر 2 کشور، برنامه‌های مفصلی برای افزایش حضور فرهنگی خود در آفریقا هم دارند. انستیتو کنفسیوس که توسط دولت چین حمایت مالی می‌شود، به یکباره حضور پررنگی در آفریقا پیدا کرده است؛ این مؤسسه، کارش را در سال2004 در آفریقا شروع کرد و تا سال پیش، 48شعبه از آن در 20کشور آفریقایی فعال بود. عمده فعالیت این مؤسسه، آموزش زبان و ترویج فرهنگ چینی است. بنیاد «روسکی میر» هم که متعلق به روسیه است و فعالیت‌هایی مشابه انستیتو کنفسیوس دارد، هم‌اکنون در 9کشور آفریقایی فعالیت می‌کند.
در این میان، نفوذ چشمگیر نظامی این 2کشور است که باعث نگرانی عمده آمریکا شده است. هر 2کشور قراردادهای مختلف فروش تسلیحات و همکاری‌های نظامی با کشورهای آفریقایی بسته‌اند و از طریق برنامه‌های آموزش نظامی، حضور خود را در این قاره پررنگ‌تر می‌کنند.
روش روس‌ها در برخی کشورها البته متفاوت است و از مسیر همکاری‌های نظامی، راه برای همکاری‌های اقتصادی هموار می‌شود. البته روس‌ها به‌جای حضور مستقیم، شرکت‌های امنیتی خصوصی خود را راهی این کشورها می‌کنند. یک مثال بارز از این الگو، حضور شرکت‌های امنیتی خصوصی در آفریقای مرکزی است. این ارتش‌های خصوصی، که عموما با الیگارش‌های روسی که از نزدیکان ولادیمیر پوتین به‌شمار می‌روند ارتباط دارند، کار آموزش نظامیان و شبه‌نظامیان در کشورهای جنگ‌زده را به‌عهده می‌گیرند. این کشورها، علاوه بر جنگ و درگیری‌های نظامی، عموما منابع طبیعی باارزشی هم دارند. در جمهوری آفریقای مرکزی، منابع هنگفتی از طلا و الماس وجود دارد که قطعا می‌تواند توجیهی برای حضور روس‌ها در این کشور باشد. در کنار ارتش خصوصی روس‌ها، شرکت‌های خصوصی هم فعالیت‌های اقتصادی‌شان را در این کشور شروع کرده‌اند. سی‌ان‌ان در گزارشی تحقیقی که درباره حضور این ارتش خصوصی در جمهوری آفریقای جنوبی منتشر کرده، به ارتباط این ارتش خصوصی با یکی از نزدیکان پوتین اشاره کرده و این مسئله را فاش کرده است که مقامات محلی، در ازای دریافت کمک‌های نظامی، منابع کشورشان را در اختیار روس‌ها قرار می‌دهند.
بر خلاف چینی‌ها که مهمانان جدید قاره سیاه هستند، روس‌ها از دیرباز در این قاره فعال بوده‌اند و بعد از وقفه‌ای که به‌خاطر فروپاشی شوروی پیش آمده بود، دوباره فعالیت‌های قدیمی خود را در آفریقا از سر می‌گیرند.
والری زاخاروف، افسر اطلاعاتی پیشین ارتش روسیه، که حالا مشاور امنیتی رئیس‌جمهور آفریقای مرکزی است، می‌گوید: «روسیه در حال بازگشت به آفریقاست. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، ما در کشورهای زیادی در آفریقا حضور داشتیم و حالا روسیه دوباره به آن کشورها بازمی‌گردد. ما همچنان ارتباطاتی داریم و تلاش می‌کنیم دوباره آنها را احیا کنیم.»