تهران را نمی‌توان ندید
زهرا نژاد بهرام_ عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران
شهربودن تهران به عنوان یک هویت پذیرفته‌شده از سوی تمام ذینفعانی است که در این شهر زندگی می‌کنند. این هویت از سوی شهرهای بزرگ دیگر است و حتی در سطح بین‌الملل هم تهران به عنوان شهر باهویت قلمداد می‌شود.
برای تهران می‌شود شاخص‌هایی را در نظر گرفت، اما نمی‌توان تهران را ندید. 234سال از پایتخت بودن شهر تهران می‌گذرد و در واقع هویت تهران 234ساله است. پیش از پایتخت‌بودن نیز مسلما قریه و شهرکی بوده که با مقیاس آن دوران فعالیت می‌کرده است. از آنجاکه شهر تهران ساختاری برای خود دارد، مسلما موضوع شهرسازی در این شهر نیز ساختار و روشی برای خود داراست. سبک‌های معماری در شهرسازی تهران قابل شناسایی است. مثلا سبک قاجاریه، سبک پهلوی اول و دوم. پس از انقلاب نیز سبک‌های متعددی در معماری و شهرسازی در تهران به‌وجود آمد. شاید یکی از ویژگی‌های انقلاب به دلیل خاستگاه آزادی‌منشانه بود که تنوع سبک‌های مختلف ایجاد شدند. عده‌ای این تنوع را بی‌نظمی عنوان می‌کنند، اما من بر این باورم که این رویکرد برخاسته از انقلابی‌گری در درون جامعه است. از سبک معماری رومی گرفته تا سبک فانتزی و فوقمدرنی که ما می‌توانیم در شهر تهران مشاهده کنیم. از مسجدی که در چهارراه قدس منطقه2 که به شکل خیلی فانتزی و فضایی هست تا یک مسجد مانند
حسینیه ارشاد و یا مسجد سادات یوسف‌آباد که 70، 80ساله است و خیلی سنتی است. مسجدهایی که در عمق بازار تهران هستند سابقه بسیار زیادی دارند و با سبک معماری مختلف ساخته شده‌اند. از امامزاده یحیی در منطقه12 یا سیدملک‌خاتون در منطقه15 گرفته تا امامزاده صالح بسیارمدرن در منطقه یک؛ همگی در واقع تهران را نمایندگی می‌کنند. اگر تهران این بناها را نداشته باشد که دیگر تهران نیست. پس تهران با همه داشته‌هایش تهران است. اگر ما می‌خواهیم تغییری در تهران به‌وجود بیاید، بر حسب نیازهای جدید است؛ باید با توجه به دوره‌های مختلف تهران بتواند نیازهای امروز شهروندان را هم تامین کند. در واقع تغییرات به این دلیل به‌وجود می‌آید. برای همین در سبک معماری ما شاهد تنوع بسیاری هستیم. سازه‌های جدیدی را در تهران می‌بینیم. در گذشته سازه‌های بزرگ در شهر تهران ساختمان پلاسکو و ساختمان آلومینیوم بودند، اما امروز ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای مانند برج میلاد را داریم که بزرگ‌ترین سازه ساخته‌شده شهر تهران محسوب می‌شود. برج میلاد هم براساس ضرورت شهر تهران ساخته شد. بنابراین، من نمی‌توانم روی این بناها ارزشگذاری کنم و البته نمی‌توانم هم از آن فاصله بگیرم. من سعی می‌کنم در جهت شناختن تهران حرکت کنم. من فکر می‌کنم پیش از اینکه بخواهیم تهران را بسازیم یا تغییر دهیم، خودِ تهران هم در ساخته‌شدن شهر نقش دارد. در واقع تهران یک هویت سرزنده، پویا و صاحب فکر دارد. به این شکل نیست که هر کاری خواستیم در تهران انجام دهیم. الان تهران می‌بیند منابع آبی‌اش کم می‌شود، بعد 4سد در حال حاضر به‌طور مستقیم منابع آبی این شهر را تامین می‌کنند. در واقع چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق دارند منابع آبی تهران تامین می‌کنند و با فرونشست‌ها در سطح شهر تهران اعتراض خود را بیان می‌کند. یعنی تهران هویتی دارد که هر کاری خواستیم نمی‌توانیم در آن انجام دهیم. تهران ما را وادار می‌کند که با زمان حرکت کنیم. سازه مسجد با گنبد و 2مناره از گذشته بوده تا حالا و الان می‌بینیم آن سنت قبلی هست ولی معماری مدرن هم به آن اضافه شده است؛ مثلا باغ ایرانی که یک سبک ایرانی است و مورد توجه ما بوده ولی کمتر به آن توجه داشته‌ایم. در حال حاضر اما دوباره به آن سمت حرکت کرده‌ایم و می‌بینیم که به باغ ایرانی توجه می‌شود. باغ ایرانی را الان در پارک‌ها، آبنماها، تفرجگاه‌ها و... مشاهده می‌کنیم یا المان‌هایی از باغ ایرانی در آن هست. تهران در دورانی قرار دارد که شهرها هوشمند می‌شوند و دیگر تاکسی‌های هوایی در شهرها در حال حرکت هستند. تهران هم می‌خواهد به آنجاها برسد، چون در معادلات بین‌المللی دارد بازی می‌کند. البته افت و خیزهایی را هم دارد. افت و خیزهایش آنجاست که مقاومت می‌کند. به عنوان مثال، 5نوع معماری در تهران رویت می‌شود و اتفاقی نمی‌افتد، اما آنجا که آب تهران را می‌کشند، زمین فرونشست می‌کند و به اصطلاح خودش را
نشان می‌دهد.
تهران آینده روشنی پیش‌رو دارد. به این معنا که شهرهای بزرگ دنیا را نگاه می‌کند و می‌گوید با توجه به موقعیت کنونی من در خاورمیانه و آسیای جنوب غربی و مثلا با توجه به دریاچه خزر و دریای عمان و خلیج‌فارس چه آینده‌ای خواهم داشت. تهران در حال حرکت است، منتها گاهی فکر می‌کنیم تهران دارد هویت خود را از دست می‌دهد، در شرایطی که اصلا چنین نیست.
تهران به دنبال کسب نوآوری‌هاست. اما در بعضی از جاها می‌بینیم که به قبل برگشته، مانند همین بازگشت به باغ ایرانی یا بازگشت به محله. تعبیر محله در تهران تغییر کرده است. قبلا یک محله 20، 30خانواده داشت و همه همدیگر را می‌شناختند، اما الان در یک برج 100واحد آپارتمان است که می‌توان به هر یک از این ساختمان‌ها یک محله گفت. البته ارتباط همسایه‌ها با هم کم شده، اما می‌توان دلیل آن را متوجه شد. یک‌بار به آقای کرمی-رئیس سازمان مدیریت بحران شهرداری- گفتم که قبلا محله به شکلی بوده که مجبور بودید یک کانکسه‌هایی را در مواقع بحران در نظر بگیرید، اما حالا محله، یک برج است و شما می‌توانید در آن یک گروه دوام تعریف کنید. در منطقه22 برج‌های بسیاری وجود دارد که هرکدام می‌تواند یک محله باشد. در واقع تهران در حال حاضر در دوران تثبیت قرار دارد.
تهران ما را وادار می‌کند که با زمان حرکت کنیم. سازه مسجد با گنبد و 2مناره از گذشته بوده تا حالا و الان می‌بینیم آن سنت قبلی هست ولی معماری مدرن هم به آن اضافه شده است؛ مثلا باغ ایرانی که یک سبک ایرانی است و مورد توجه ما بوده ولی کمتر به آن توجه داشته‌ایم. در حال حاضر اما دوباره به آن سمت حرکت کرده‌ایم و می‌بینیم که به باغ ایرانی توجه می‌شود. باغ ایرانی را الان در پارک‌ها، آبنماها، تفرجگاه‌ها و... مشاهده می‌کنیم یا المان‌هایی از باغ ایرانی در آن هست
در همینه زمینه :
