ناشنوایان؛ فراموش‌شدگان شهرها

تهران شهری برای همه شهروندان است. شهری برای شهروندان عادی و همه اقشاری که در آن زندگی می‌کنند. بی‌تردید بسیاری از گروه‌های توان‌یاب در طول تمامی سال‌های‌گذشته، به‌دلیل نامناسب بودن فضای شهری کمتر توانستند از فضای عمومی شهرها استفاده کنند. نیاز گروه‌های مختلف توان‌یاب متفاوت است و نیازمند برنامه‌ریزی برای استفاده همه گروه‌های توان یاب در استفاده از فضاهای شهری است. پیروزحناچی، شهردار تهران با شعار «تهران؛ شهری برای همه» بر کرسی اداره پایتخت نشست. او با رویکرد استفاده همگانی تلاش کرده‌است تا تهران دست‌کم گام‌های آغازین حرکت به سمت شهری برای همه را بردارد. در روزهایی که هفته جهانی ناشنوایان نامگذاری شده‌است به این موضوع پرداخته‌ایم. مشاور شهردار تهران معتقد است که «باید فضایی به‌وجود آید تا توان‌یابان به عرصه عمومی شهر بازگردند.»

اما آنچه تاکنون در تهران رخ داده نشان می‌دهد که بیشتر مناسب‌سازی‌‌های سطح شهر مانند ایجاد شیب برای صندلی‌های چرخ‌دار یا کفپوش کردن پیاده‌رو‌ها با طرح‌های برجسته برای معلولان جسمی و نابینایان ساخته شده و در این بین سهم معلولان جسمی بیشتر است؛ درحالی‌که «مناسب‌سازی» شهر به شکلی که «برای همه» قابل دسترسی باشد حوزه آن را گسترش می‌دهد و شامل تمام محدودیت‌های جسمی می‌شود. توجه نداشتن به نیاز‌های ناشنوایان در شهر تا جایی پیش‌رفته است که تقریبا فهرستی از این نیاز‌ها وجود ندارد و حتی اگر زمانی سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در این زمینه در پیش گرفته شود نمی‌توان این نیاز‌ها را شناسایی کرد.

همه توان‌یابان، نه گروهی خاص

  علی اکبر عین القضات ، مشاور شهرداری تهران در امور توان یابان
قانون حمایت از حقوق معلولان برای حمایت از همه گروه‌های توان‌یاب است و شامل نابینا، ناشنوا، ضایعات مغزی و نخاعی، جسمی و حرکتی، اوتیسم و سایر بیماری‌های پایدار می‌شود. شهرداری بخش اعظم کار خود را درباره مناسب‌سازی معابر عمومی انجام می‌دهد. چیزی که در شهر به آن نیاز داریم علائم تصویری و صوتی است. اکنون دستگاه push button در 74نقطه از تقاطع‌های تهران نصب شده است که کاربرد آن هم برای افراد نابینا و هم برای سالمندان است تا بتوانند محدوده زمانی تغییر چراغ‌های تقاطع و حرکت خودرو‌ها را با آن تغییر بدهند. البته با توجه به حجم ترافیکی که در تهران داریم باید فرهنگ استفاده از این دستگاه‌ها جا بیفتد. برای اجرای هوشمند‌سازی هم نیاز داریم که این تجهیزات به‌کار گرفته شود. در کشور‌های توسعه یافته از وسایل مختلفی برای کمک به تردد توان‌یابان استفاده می‌شود و در برنامه سوم توسعه شهرداری تهران هم آمده است که چهار‌راه‌های اصلی را به push button مجهز کنند اما این مشروط بر دو موضوع فرهنگسازی عمومی و تامین بودجه است. از طرف دیگر باید موانعی که در پیاده‌رو‌ها برای جلوگیری از ورود موتورسیکلت‌ها نصب شده است جمع‌آوری شود. جلوگیری از اینکه موتورسیکلت‌ها وارد پیاده‌رو می‌شوند وظیفه شهرداری نیست و در حوزه کاری نیروی‌انتظامی قرار می‌گیرد؛ حتی اگر در محلی از نظر امنیتی باید موانعی نصب شود باز هم باید بخشی برای ورود صندلی چرخ‌دار اختصاص یابد. برنامه‌های شهرداری برای این است که گروه‌های مختلف معلولان را از انزوا و از درون خانه‌ها خارج کنیم که مناسب‌سازی ایستگاه‌های مترو و بی‌آرتی هم با همین هدف انجام می‌شود. قبلا در هر منطقه2 بوستان برای این گروه‌ها آماده شده بود و تا پایان ‌امسال در هر منطقه یکی به این بوستان‌ها اضافه می‌شود و تا 12آذر بخشی از آن پروژه به مناسبت روزجهانی معلولان انجام خواهد شد.

ناشنوایی، معلولیت سخت و پنهان

  بهروز مروتی،فعال حقوق معلولان
در اصل قوانین حمایت از معلولان شامل همه توان‌یابان می‌شود. ناشنوایان هم با مشکل تردد در شهر روبه‌رو هستند مثل وقتی نمایشگر اتوبوس‌ها صحیح نباشد و مقصد را به درستی نشان ندهد. در مترو هم با توجه به اینکه ناشنوایان صدای اعلام ایستگاه‌ها را نمی‌شنوند، قطع شدن نمایشگر درون واگن‌ها آنها را دچار اشتباه می‌کند. وقتی صحبت از دسترس پذیری است باید ناشنوایان را هم درنظر بگیریم اما مهم این است که وقتی تجهیزات خاصی برای استفاده ناشنوایان به‌کار گرفته می‌شود باید فرهنگسازی مربوط به آن هم انجام شود تا این وسایل کاربرد لازم خود را به‌دست بیاورند.
معمولا از ناشنوایی به‌عنوان یک معلولیت سخت و پنهان نام می‌بریم چون در ظاهر مشخص نیست و همین نکته هم عاملی برای محدود کردن بیشتر ناشنوایان شده است. ناشنوایان به‌دلیل اینکه نمی‌توانند ارتباط مورد نیاز خود را با دیگران برقرار کنند برای انجام امور لازم در اداره‌های دولتی یا هرجای دیگر دچار مشکل می‌شوند. مسیریابی در شهر‌ و رفتن از نقطه‌ای به نقطه دیگر هم به همین دلیل برای آنها دشوار است.