انتظار شهروندان، ورود شهرداری به بحران‌هاست

مجید جباری _ خبرنگار

در شرایط بحرانی بیشترین مسئولیت‌ متوجه مدیریت شهری است. شهروندان در این مواقع مطالباتشان را از شورا و شهرداری پیگیری می‌کنند. همچنان که در رخدادهای گذشته چه در حادثه پلاسکو یا بارش برف سنگین 2سال پیش و چه در زمان وقوع سیل اخیر، همواره چشم شهروندان به عملکرد مدیریت شهری بوده است. تغییر در رأس ستاد مدیریت بحران پایتخت در بحران‌های ملی، مشکلاتی را هم برای تهران و هم برای سایر شهرها ایجاد خواهد کرد، چرا که وزارت کشور براساس نوع عملکردش صرفا نقش نظارت عالیه بر بحران‌ها دارد و کمک‌رسانی یکسان به پایتخت و دیگر شهرها در شرایط بحرانی دشوار است. در این میان، تهران به‌عنوان پایتخت کشور از گذشته نقش انکارناپذیری در امدادرسانی به شهرهای کشور داشته است. بنابراین با توجه به اینکه هنگام وقوع حوادث طبیعی علاوه بر تلفات انسانی، خسارت‌های سنگینی بر ساخت و سازهای شهری، تأسیسات زیربنایی، خانه‌های مسکونی و تجاری و... وارد می‌شود، باید نقش شهرداری‌ به‌عنوان نهادهای عمومی غیردولتی در این زمینه برجسته‌تر و جایگاهی مناسب با اختیارات کامل برای آن تعریف شود، اما به هر حال اینکه قانون جدید مدیریت بحران با نادیده گرفتن ظرفیت‌های بالای شهرداری تهران، ریاست ستاد مدیریت بحران در پایتخت را برخلاف رویه معمول در شهرهای بزرگ دنیا از اختیار این نهاد خارج کرده، جای تأمل دارد.

عقبگرد در مدیریت بحران 
سیدمحمود میرلوحی، عضو شورای شهر تهران در این باره گفت: به عقیده من روند و قاعده پیشین در مدیریت بحران پایتخت مشکلی نداشت که تغییر کند. البته من هنوز تردید دارم که در قانون جدید مدیریت بحران نقش شهرداری تهران تغییر کرده باشد، اما اگر چنین موضوعی صحت داشته باشد، یک عقبگرد به‌حساب می‌آید و دولت به جای واگذاری کارها به مدیریت شهری و دولت محلی، بدنه خود را بزرگ‌تر کرده است. درحالی‌که شهرداری تهران سال‌ها در ستاد مدیریت بحران پایتخت وظایف و اختیاراتی داشته و هنگام وقوع بحران پای کار آمده و اثرگذار بوده است.

میرلوحی اضافه کرد: باید به سمت یکپارچگی در مدیریت بحران پیش برویم. اما متأسفانه هم‌اکنون همه سازمان‌ها دچار چندپارچگی نگران‌کننده‌ای هستند. سازمان‌های امداد و نجات و دستگاه‌های ذیربط در مدیریت بحران باید همه در یک نقطه متمرکز شوند تا سریعا مراحل امداد و پس از آن، بازسازی را شروع کنند. موضوعی که در کشورهای همسایه هم برطرف شده اما متأسفانه ما هنوز به نقطه واحدی در این مبحث نرسیده‌ایم.
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به اهمیت زمان در شرایط بحرانی گفت: 3دقیقه نخست در زمان وقوع حادثه‌ اهمیت حیاتی دارد. شهرداری تهران که امکانات و ظرفیت‌های بالایی در این زمینه دارد، اگر رأسا وارد شود و منتظر رسیدن دستور از بالاتر نباشد، می‌تواند بدون اتلاف وقت، تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد. 

قانون جدید، تغییری در نقش شهرداری ایجاد نمی‌کند

سیدابراهیم امینی / نایب‌رئیس شورای شهر تهران
امکاناتی که مدیریت شهری به حوزه مدیریت بحران اختصاص داده و سازوکارهایی که در این زمینه پیش‌بینی کرده است از ستاد مدیریت بحران و سازمان‌هایی مثل آتش‌نشانی و همچنین سازمان‌های مختلف، همگی در راستای عمل به مسئولیتی است که از گذشته برعهده مدیریت شهری قرار داده شده است؛ در حقیقت وزارت کشور و وزارتخانه‌ها در موارد این چنینی نظارت عالیه دارند و مستقیما مسئول محسوب نمی‌شوند. اگر بحران ملی رخ دهد، وزارت کشور و دولت با توجه به جایگاهی که دارند، نسبت به کل کشور مسئولند و نمی‌توانند مسئولیت خود را صرفا به تهران محدود کنند. اگر هم بحران منطقه‌ای رخ دهد، طبیعی است که مدیریت شهری باید در این بین پاسخگو باشد. کما اینکه تا کنون هم این‌چنین بوده است. از این‌رو معتقدم هیچ تناسبی بین مسئولیتی که پیش‌بینی شده و کاری که وزارت کشور می‌تواند در این خصوص انجام دهد، وجود ندارد. البته خوشحالیم که دولت ملی درخصوص تهران مسئولیت‌هایی را برعهده بگیرد و امکانات خود را بسیج کند. اما با توجه به رویه‌ای که تاکنون وجود داشته بعید می‌دانم که واگذاری این مسئولیت به وزارت کشور، تغییری در نقشی که دستگاه‌های مختلف در ارتباط با بحران‌های تهران دارند، ایجاد کند و همانند گذشته، مدیریت شهری باید پاسخگو باشد. متأسفانه بی‌توجهی به جایگاه دولت محلی و پارلمان محلی از سوی مجلس و دولت برخی اوقات نه‌تنها کمکی به حل مشکلات نمی‌کند بلکه در برخی موارد آثار و تبعات منفی هم می‌تواند به‌دنبال داشته باشد. به هر حال، این تغییر مدیریت برای دولت امتیازی محسوب نمی‌شود. ما نقد خود را نسبت به قانون جدید مدیریت بحران مطرح کرده‌ایم و امیداریم مجلس و شورای‌عالی استان‌ها در جهت اصلاح این قانون تلاش کنند.