معتادان بهبودیافته پشت درهای بسته جامعه

بی‌اعتمادی جامعه به معتادان درمان‌شده، نبود مراقبت‌های بعد از رهایی از اعتیاد و ناکامی برای یافتن شغل مناسب، دور باطل درمان قربانیان اعتیاد است که مدام تکرار و باعث می‌شود گاهی این افراد هرگز به آغوش اجتماع بازنگردند. 

کافی است که برچسب اعتیاد به کسی بخورد و یا در زمان بهبودیافتگی نشانی از دوران خماری و نشئگی در چهره داشته باشد تا دیگر نتواند شغلی برای خود دست و پا کند و منزلت ازکف‌رفته را بازیابد. 
به گزارش ایرنا، پذیرفته نشدن معتادان بهبودیافته از سوی اجتماع و خانواده‌ها در کنار نبود برنامه‌‌ریزی مراقبتی و صیانت از ترک، باعث شده اغلب این افراد دوباره به سمت اعتیاد سوق پیدا کنند. 

هر سال در آستانه عید نوروز، مدیریت شهری شیراز به فکر جمع‌آوری معتادان متجاهر (انگشت‌نما) از این کلان‌شهر گردشگر‌پذیر می‌افتد و تا پایان اردیبهشت، کمتر این افراد در خیابان‌های شهر دیده می‌شوند، اما جز فروردین و اردیبهشت، در طول سال می‌توان سراغ این معتادان را در هر خیابان و کوچه پس‌کوچه‌ و بوستان‌ شهر گرفت. 

انگار مرکز فارس که بخش زیادی از میراث باستانی، تاریخی، مذهبی و طبیعی ایران را در خود جای داده، تنها در طول 2 ماه از سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی است. تعداد معتادان در شیراز بنا به اعلام برخی مسئولان رو به فزونی است و حتی برخی از مسئولان این شهر را به هتل معتادان تشبیه کرده‌اند، اما آنچه همه بر آن اتفاق نظر دارند این است که وجود این وضعیت هرگز در شان این شهر تاریخی و مذهبی نیست. 


رها در شهر و گرفتار نگاه سرزنش‌آلود

بسیاری از کارشناسان دید منفی جامعه به معتادان متجاهر و مراقبت ناکافی از این قشر بعد از طی مراحل ترک را عامل اصلی حل نشدن این معضل اجتماعی می‌دانند که منشا آسیب‌ها و جرم‌های متعددی است. 


 یک معتاد: ترکم دادند، اما رهایم کردند

«علی‌محمد» یکی از معتادان شیراز است که زندگی‌اش در طول شبانه‌روز در خیابان‌های این شهر سپری می‌شود. می‌گوید تاکنون ۲ بار نیروهای شهرداری شیراز او را به کمپ ترک اعتیاد منتقل کرده‌اند، اما بعد از حدود ۲۰ روز رها شده است. 

او گفت: بعد از ترک اعتیاد، هیچ خانه و کاشانه‌ای نداشتم که به آن پناه ببرم و هیچ جا هم نتوانستم شغلی برای خودم پیدا کنم و ناچار دوباره با جمع‌آوری ضایعات روزگار گذراندم و بعد از 2 هفته باز به سمت مصرف مواد رفتم. 

علی‌محمد با کنایه گفت: مردم شهر بعد از ترک هم جوری به من نگاه می‌کردند که انگار ایدز دارم. روزی که از کمپ رها شدم تصمیم داشتم دیگر سراغ مواد نروم و به همین دلیل، دنبال پیدا کردن شغل رفتم، اما چون هنوز علائم دوران اعتیاد در تن و بدن و چهره‌ام مشهود بود، نتوانستم هیچ کاری پیدا کنم. بسیاری از افرادی که مانند من زندگی خود را رها کرده‌اند و معتادند به دلیل نداشتن شغل به این وضعیت دچار شده‌اند و قطعا اگر بعد از ترک اعتیاد کاری آبرومند داشته باشند، هرگز به زندگی خیابانی تن نخواهند داد. 


بخش خصوصی کمک کند 

معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندارفارس مشکل اصلی معتادان متجاهر را عدم مراقبت بعد از خروج این افراد از کمپ ماده 16 عنوان کرد و گفت: سالانه دولت هزینه سنگینی برای ترک این افراد می‌پردازد، اما بعد از ترک آنها رها می‌شوند و اغلب دوباره به اعتیاد کشیده می‌شوند.

 «احمد احمدی‌زاده» مشارکت و کمک بخش خصوصی برای ساماندهی معتادان متجاهر را یکی از راه‌حل‌های رفع این معضل عنوان کرد و افزود: پارک سلامت روان فارس که اخیرا در شیراز و توسط بخش خصوصی ایجاد شده و در حال تکمیل است، ظرفیتی بسیار مناسب برای این کلان‌شهر محسوب می‌شود. 

او اضافه کرد: پارک سلامت روان فارس در حوزه توانمندسازی و مشاوره و روان‌شناسی کسانی که دچار آسیب‌های اجتماعی شده‌اند نیز مشارکت کرده است که باید از این ظرفیت در این استان و کلان‌شهر شیراز بیشتر استفاده شود. 

احمدی‌زاده بر مراقبت بعد از خروج معتادان از کمپ تاکید کرد و گفت: این موضوع حوزه وسیعی را شامل می‌شود که اشتغال‌زایی و جذب شدن آنها در بازار کار یکی از موارد است. می‌توان گفت مهم‌ترین عامل برای عدم بازگشت این افراد به دامان اعتیاد همین موضوع است. هرچند تعدادی از معتادان متجاهر در شیراز بعد از ترک وارد بازار کار شده‌اند، تعداد آنها با توجه به جمعیت هدف چشمگیر نیست. 


برچسبی که بعد از ترک هم می‌ماند

او ادامه داد: متاسفانه دید منفی به این گونه افراد که دچار آسیب اجتماعی شده‌اند در جامعه وجود دارد و مردم به کسانی که برچسب اعتیاد به آنها خورده با دید خوبی نمی‌نگرند و انواع اتهام‌ها به این افراد زده می‌شود و کمتر از به‌کارگیری آنها برای شغل‌های مختلف استقبال می‌شود. 

احمدی‌زاده ادامه داد: در ایام نوروزی سال جاری اقدامات مناسبی برای نگهداری از معتادان متجاهر انجام شد و 1۸۰۰ معتاد از اواسط اسفند ۹۷ از شهر شیراز جمع‌آوری شد که این اقدام بی‌سابقه بود و برای اولین بار انجام گرفت، به‌گونه‌ای که در موارد مشابه در سالیان گذشته حداکثر ۴۰۰ نفر جمع‌آوری می‌شد. 

وی بیان کرد: در سالیان گذشته، از معتادان متجاهری که در اسفندماه و فروردین هر سال جمع‌آوری می‌شدند، تنها 2-3 ماه نگهداری می‌شد، اما امسال با تلاش استاندار فارس، اعتبارات ملی در این‌ مورد افزایش یافت و برای اولین بار از این افراد ۶ ماه در کمپ ماده ۱۶ نگهداری شد. 


کمپ اشتغال‌زایی ایجاد کنیم

احمدی‌زاده ایده‌ای را در مواجهه با این گونه آسیب‌های اجتماعی مطرح کرد و گفت: برخی استان‌های کشور که حتی وضعیتشان به نسبت فارس در این حوزه بهتر است، اقدام به اختصاص محلی با وسعت چند هکتار برای ترک اعتیاد و همچنین اشتغال‌زایی این افراد کرده‌اند، به‌گونه‌ای که معتادان بلافاصله پس از ترک در همان مجموعه مشغول به کار می‌شوند. وی عنوان کرد: در شرایط کنونی با وضعیت کمبود اعتبارات دولتی ایجاد چنین کمپ و اردوگاهی می‌تواند گامی موثر برای ساماندهی معتادان و خصوصا معتادان متجاهر باشد. 

معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار فارس اظهار کرد: با قرار دادن مسیر ساماندهی معتادان متجاهر در راه درست و اصولی می‌توان از بسیاری دیگر از آسیب‌ها و جرایم جلوگیری کرد. 


فرصتی که باید به معتادان داد 

یک روان‌شناس گفت: بسیاری از کسانی که دچار اعتیاد می‌شوند و بعد ترک می‌کنند قطعا به دنبال زندگی کردن هستند و باید از سوی جامعه و خانواده این فرصت به آنها داده شود. 

«رویا طاهری» افزود: در اغلب موارد ارگان‌های دولتی و بهزیستی با انتقال فرد معتاد به کمپ ترک اعتیاد و طی دوره درمانی، وظیفه خود را تمام‌شده می‌دانند، در صورتی که این گونه افراد بعد از ترک احتیاج بیشتری به روان‌شناس و همراهی روحی و روانی یک مددکار تا مدت‌های طولانی و گاه تا چندین سال دارند.

 وی ادامه داد: به جز موارد روان‌شناختی، قطعا فرد بهبودیافته از اعتیاد که درگیر شدیدترین نوع آن بوده و به متجاهر نیز معروف است، بدون داشتن هیچ شغل و زندگی دوام زیادی نخواهد آورد، خصوصا این‌که جامعه ما به این افراد حتی بعد از ترک هم دید مثبت و توام با اعتمادی ندارد. طاهری چرخه ترک اعتیاد را در کشور ما و همچنین شیراز ناقص دانست و گفت: ترک دادن اجباری معتادان اولین گام است و بعد از این مرحله باید از بهبودی فرد مراقبت شود، وگرنه احتمال بازگشت او به دامان اعتیاد بسیار بالا است. 

وی عنوان کرد: توانمند‌سازی مالی و دادن روحیه و مشاوره درست از جمله ضروریات بعد از ترک افرادی است که دچار مصرف مواد مخدر هستند و بهتر بگویم اگر این مراحل به‌درستی و بدون گسست انجام نمی‌شود، بهتر است گام اول که ترک است نیز اجرا نشود، چون اکثرا اجرای ناقص ترک بدون مراقبت‌های بعدی بی‌فایده و تنها صرف هزینه بیت‌المال است. 


کوچه‌های تاریک اعتیاد 

رئیس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب‌های اجتماعی شهرداری شیراز گفت: این اداره به طور مستقیم در جمع‎آوری معتادان متجاهر و ساماندهی این قشر مسئولیت دارد و نیروهای شهرداری که در این اداره مسئول جمع‎آوری معتادان متجاهر هستند، کار بسیار دشواری دارند، زیرا از کوچه پس‌کوچه‌های تاریک این شهر این افراد را جمع‌آوری می‌کنند و بعد از غربالگری به مراکز درمانی و کمپ‎های ترک اعتیاد زیر نظر بهزیستی ارجاع می‎دهند.  

به گزارش ایرنا،«یوسف آفرینی» افزود: شهرداری شیراز ساختمان کمپ ماده ۱۶ ویژه ترک اعتیاد معتادان متجاهر را در شیراز ساخته و اکنون با ظرفیت ۴۰۰ نفر زیر نظر بهزیستی فعالیت می‎کند که البته می‌توان با حداکثر ظرفیت برای ترک ۶۰۰ نفر معتاد متجاهر نیز از آن استفاده کرد. وی اضافه کرد: شهرداری شیراز ساختمان مرکز بانوان ماده ۱۶ را نیز با ظرفیت ۱۵۰ نفر در این شهر دایر کرده و این مرکز حدود ۹ ماه است که آماده شده و نیازمند تخصیص بودجه برای نگهداری این افراد از سوی دستگاه‌های متولی است. 

آفرینی عنوان کرد: حدود ۱۰ درصد از جامعه آماری معتادان متجاهر شیراز را بانوان تشکیل می‎دهند و مرکز بانوان شیراز به شرط این‌که راه‌اندازی شود به طور کامل پاسخگو خواهد بود. 


تعداد معتادان؛ بیشتر از ظرفیت کمپ 

وی تعداد معتادان متجاهر شیراز را بیشتر از ظرفیت کمپ ماده ۱۶ این شهر دانست و اظهار کرد: در حال حاضر، در شیراز بیش از 2 هزار نفر معتاد متجاهر وجود دارد و به همین دلیل، ظرفیت ساماندهی تمام این افراد در شیراز نیست و روزانه شاهد تردد بسیاری از این افراد در این کلان‌شهر هستیم. رئیس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب‌های اجتماعی شهرداری شیراز معتقد است بودجه‌ای که بهزیستی و شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر در شیراز برای ساماندهی معتادان متجاهر تامین کرده پاسخگوی تمام معتادان متجاهر این شهر نیست. 

وی اضافه کرد: شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی فارس اواخر سال گذشته بودجه مناسبی برای ساماندهی 2 هزار معتاد متجاهر و نگهداری آنها به مدت 6 ماه گرفتند و این کار برای اولین بار با این مدت زمان انجام شد. آفرینی بر افزایش بودجه شیراز در این بخش از سوی مسئولان کشوری تاکید کرد و گفت: اگر بودجه مورد نیاز برای نگهداری 2 هزار معتاد متجاهر در طول سال در کلان‌شهر شیراز تامین شود، قطعا شهر از این معضل اجتماعی عاری خواهد شد. 


صیانت از ترک؛ مهم‌تر از ترک

وی بر حمایت‌های پس از خروج معتادان متجاهر از کمپ‎ها نیز تاکید کرد و افزود: برنامه‎ریزی فرهنگی برای صیانت از ترک و همچنین اشتغال‌زایی این قشر اهمیت زیادی دارد تا چرخه بازگشت آنها به دامان اعتیاد به‌درستی کنترل و از آن جلوگیری شود.

 آفرینی بیان کرد: شهرداری شیراز محلی برای اسکان بهبودیافتگان سوء‌مصرف مواد مخدر و کسانی که از کمپ خارج شده و ترک کرده‌اند واقع در بلوار مدرس، نرسیده به پل غدیر ایجاد کرده که با ظرفیت اسکان ۵۵ نفر هم‌اکنون دایر است تا آن دسته از این افراد که جایی برای اسکان ندارند در این محل شب را به صبح برسانند. در این مکان، یک وعده غذای گرم و حمایت‌های دیگر نیز به این افراد داده می‌شود. شهرداری متولی اشتغال‌زایی نیست.